Hai vợ chồng hiếm hoi, chỉ có một mụn con gái đặt tên là Diệu Nương, vừa tròn mười lăm tuổi, xinh đẹp như trăng rằm. Tuy được cha mẹ cưng chiều, nhưng Diệu Nương lại tỏ ra hết sức nết na, chăm chỉ, giỏi nữ công gia chánh khác hẳn với các tiểu thư nhà giàu khác. Người trong họ, ngoài làng đều không tiếc lời ca ngợi và ước mơ có được một nàng dâu thông minh, dịu hiền như Diệu Nương. Nhiều nhà sợ chậm chân, hoa quý sẽ về tay người khác nên tranh nhau nhờ người mai đến dạm hỏi. Nhưng vợ chồng Trương Thoại có ý muốn chọn rể hiền nên còn lần khân chưa dám nhận lời người mai mối.
Nguyên họ Trương có nuôi hai đầy tớ nam là Viên và Ưng để phụ lực trông coi đám tá điền cùng những người làm mướn trong nhà. Ưng trung hậu, siêng năng bao nhiêu thì Viên lại lười biếng và xảo trá bấy nhiêu. Trương Thoại biết vậy nên đã nhiều lần răn bảo Viên, nhưng hắn vẫn chứng nào tật ấy. Lòng khoan dung của Trương Thoại cũng có giới hạn, cho nên nhân một lần Viên phạm lỗi nặng, ông đã mắng đuổi không cho làm nữa. Vốn là kẻ tiểu nhân, Viên đem lòng oán chủ và căm tức Ưng vì cho rằng chính Ưng là người gièm pha, nói xấu nhằm hất cẳng mình. Trên đường về nhà, Viên không ngớt lời nguyền rủa hai người và thề sẽ trả thù.
Hai năm sau, vào một buổi chiều đi thăm đồng về, Trương Thoại bị cảm nặng phải nằm liệt giường liệt chiếu. Gia đình dốc sức thuốc thang, chạy chữa mà bệnh tình Trương Thoại vẫn ngày thêm trầm trọng. Trước lúc lâm chung, ông cho gọi Ưng đến gần, nắm tay dặn dò: "Trước nay, ngươi luôn một lòng một dạ trung thành với gia đình ta. Vậy sau khi ta qua đời, ngươi hãy tiếp tục công việc, giúp vợ ta, con ta duy trì sản nghiệp. Ta đặt hết lòng tin nơi ngươi đó".
Vợ Trương Thoại nổi tiếng đoan trang - ảnh chỉ có giá trị minh họa.
Từ ngày chủ chết, Ưng càng dốc sức chăm lo quán xuyến công việc nhà chủ, được Dương thị hết mực tín nhiệm phong làm quản gia, toàn quyền thu xếp mọi việc trong nhà. Nói về tên Viên, sau khi bị đuổi khỏi nhà Trương Thoại vẫn ôm hận trong lòng, không ngừng toan tính cơ hội trả thù. Đợi đến ngày mãn tang Trương Thoại cũng là lúc chuyện hắn bị đuổi đã bị lãng quên, không còn ai nhớ đến, Viên mới tính chuyện đột nhập nhà chủ cũ, giết chết Ưng vừa trả được thù, vừa cướp được bạc lại gieo được vạ cho chủ cũ.
Chiều đó, Dương thị xuất hơn chục lượng bạc trao cho quản gia Ưng để sớm mai đi đóng thuế cho quan huyện sở tại. Chủ và tớ sắp sửa cân lại bạc cho đúng số lượng thì có người bà con thân thích ở xóm bên qua mời hai mẹ con Dương thị đến nhà dự tiệc. Bắt được tin này, tên Viên vội vã lẻn vào vườn nhà chủ cũ ngồi ẩn nấp. Chờ khi quản gia Ưng thu xếp xong công việc, lấy bạc ra cân lại, Viên từ chỗ nấp lẻn vào phòng đâm tới tấp vào người Ưng cho đến khi tắt thở. Viên lấy hết số bạc cùng tài sản trong nhà rồi theo cửa sau chuồn mất.
Đến tối, mẹ con Dương thị về thấy Ưng nằm chết trên vũng máu vô cùng thương tiếc, khóc lóc không ngừng. Hàng xóm nghe tiếng khóc vội chạy sang xem. Trong số đó có Uông Mỗ, bấy lâu vẫn có hiềm khích với nhà Trương Thoại vì ngày trước si mê Dương thị mà không lấy được nàng. Hắn chạy ngay lên báo quan là Hoàng tri huyện, vu cho Dương thị là thủ phạm giết tên đầy tớ vì tên này phát hiện bà tư thông với trai.
Hoàng tri huyện vốn là tên quan tham lam, ngu dốt, tin ngay lời Uông Mỗ, cho bắt cả nhà Dương thị tống giam vào ngục tối. Ngày ngày, 13 người nhà Dương thị cả chủ lẫn tớ đều bị lôi ra công đường, dùng hình tra khảo bắt nhận tội. Cảnh máu chảy, thịt rơi, tiếng kêu khóc vang cả công đường, nhưng không một ai trong số đám đầy tớ gia nhân chịu vu oan cho Dương thị. Trước sau họ đều khai chủ họ là người đoan trang, không hề có chuyện bậy bạ với bất kỳ ai. Cảnh tù đầy, tra khảo diễn ra liên tục hơn một năm trời khiến hơn chục người nhà Dương thị ngày càng kiệt quệ cả về sức khỏe lẫn tinh thần. Con gái Dương thị là Diệu Nương vì quá suy kiệt đã bỏ mạng trong ngục tối.
Sau đó ít lâu, trong một lần vi hành qua các các huyện, khi thẩm tra lại hồ sơ vụ án ở địa phương đến vụ án giết người của Dương thị, Bao Công đã cho gọi các nhân chứng lên để hỏi chuyện. Thấy có điều oan khuất, ông đã cho điều tra lại toàn bộ vụ án và tìm ra toàn bộ sự thật. Tên Viên, kẻ giết người, phản chủ lập tức bị chém đầu và tịch thu toàn bộ tài sản. Uông Mỗ vì hiềm khích cá nhân đã vu khống hãm hại cả nhà Dương thị phải chịu cảnh tù đầy, tra khảo dẫn đến một mạng người bị chết oan bị đánh 50 roi và lưu đầy viễn xứ. Hoàng tri phủ làm việc tắc trách khiến nhiều người bị kết tội oan uổng, lập tức bị cách chức. Cả nhà Dương thị được trả tự do, khôi phục lại danh dự.
Luật nay: Tên Viên đã phạm tội giết người, cướp của
Là một tên đầy tớ kém cỏi, lười biếng, nhưng khi bị đuổi khỏi nhà chủ, Viên không những không cảm thấy hối tiếc khi mình đã không làm tốt công việc của mình để cố gắng hơn. Ngược lại hắn còn mang lòng thù hận, bày mưu hãm hại đồng nghiệp, cướp hết tài sản của nhà chủ khiến cả nhà chủ cũ phải rơi vào vòng lao lý, chịu cảnh tù đầy, tra khảo dẫn đến việc con gái của Dương thị bị chết oan trong ngục.
Nếu vụ việc trên xảy ra ở Việt Nam thì chiếu theo khoản 1, Điều 93 BLHS, tên Viên đã phạm vào tội giết người vì động cơ đê hèn (trả thù cá nhân, cướp của và gieo vạ cho nhà chủ cũ). Điều luật này quy định, người nào phạm vào tội giết người vì động cơ đê hèn thì bị phạt tù từ 12 đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
Ngoài ra, sau khi giết người một cách dã man bằng cách đâm nhiều nhát vào người Ưng, Viên còn cướp sạch tài sản nhà Dương thị. Theo Điều 151 BLHS quy định về tội cướp tài sản công dân, Viên sẽ bị phạt tù từ 15 đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Tổng cộng hình phạt của cả hai tội danh trên, tên Viên sẽ phải chịu mức án cao nhất: Tử hình.
Với hành vi vu khống, Uông Mỗ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 122 BLHS. Điều luật này quy định người nào bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng của người khác hoặc bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm, hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Như vậy, chiếu theo quy định trên, tên Uông Mỗ đã phạm tội vu khống, làm ô nhục thanh danh của Dương thị khi gán cho người phụ nữ góa chồng tội dâm tặc, tư thông với giai. Vì vu khống Dương thị phạm tội nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng (tội giết người) nên chiếu theo khoản 2 của Điều 122, khi bị xét xử, Uông Mỗ phải bị phạt tù từ 2 đến 7 năm.
Nói đến Hoàng tri phủ, vì làm việc thiếu trách nhiệm, lợi dụng quyền hạn của mình để bắt bớ, tra khảo dã man cả nhà Dương thị suốt một thời gian dài dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, khiến con gái Trương Thoại vì kiệt sức mà chết oan trong ngục thất. Ông này cũng đã phạm vào Điều 281 BLHS, quy định về tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ gây hậu quả nghiêm trọng, phải bị phạt tù từ 10 đến 20 năm tù.
Ngoài ra người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ, phạt tiền từ 3 đến 30 triệu đồng.
Dương Dung
