Vương quốc Anh muốn thỏa thuận với Liên minh châu Âu về một mối quan hệ đối tác đặc biệt và sâu rộng trong cả hợp tác kinh tế lẫn an ninh.
Để đạt được mục tiêu này, chúng ta tin tưởng rằng cần thiết phải đồng thuận về các điều khoản trong mối quan hệ đối tác tương lai cùng với những điều khoản khi rút khỏi EU.
Tuy nhiên, chúng ta rời khỏi Liên minh châu Âu mà không có sự thỏa thuận về vị trí vốn có của chúng ta cần phải giao dịch theo các điều khoản của Tổ chức Thương mại Thế giới.
Về an ninh, việc không đạt được thỏa thuận sẽ đồng nghĩa với việc hợp tác trong cuộc chiến chống tội phạm và chủ nghĩa khủng bố sẽ bị suy yếu.
Thủ tướng Anh Theresa May ký thư bắt đầu quá trình đưa Anh rời EU. Ảnh BBC.
Theo kịch bản này, cả Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu đương nhiên phải đối phó với sự thay đổi, nhưng đó không phải là kết quả mà hai bên tìm kiếm. Chúng ta phải làm việc tận lực để tránh điều đó.
Vì những lý do này mà chúng ta muốn có thể đạt được sự đồng ý về một mối quan hệ đối tác đặc biệt và sâu sắc, cả về hợp tác kinh tế lẫn an ninh, nhưng cũng bởi chúng ta muốn đóng vai trò trong việc đảm bảo rằng châu Âu vẫn duy trì được sức mạnh và sự thịnh vượng và có thể dẫn đầu thế giới, thực thi được các giá trị và bảo vệ mình khỏi những nguy cơ an ninh.
Và chúng ta muốn Vương quốc Anh đóng vai trò đầy đủ trong việc thực thi kế hoạch đó trên lục địa của chúng ta.
Nguyên tắc đề xuất cho những cuộc thảo luận
Hướng về những cuộc thảo luận mà chúng ta sẽ sớm bắt đầu, tôi muốn đề xuất một số nguyên tắc mà chúng ta có thể đồng ý nhằm đảm bảo quá trình này diễn ra suôn sẽ và thành công nhất có thể:
1. Chúng ta nên kết hợp với nhau một cách xây dựng và tôn trọng, trong tinh thần hợp tác chân thành. Kể từ khi tôi trở thành Thủ tướng của Vương quốc Anh, tôi đã chăm chú lắng nghe các vị, những người đứng đầu các chính phủ EU và các chủ tịch của Ủy ban và Quốc hội châu Âu. Đó là lý do tại sao Vương quốc Anh không tìm kiếm tư cách của một thị trường chung: Chúng tôi hiểu và tôn trọng quan điểm của các bạn rằng bốn quyền tự do của thị trường chung là không thể phân chia được và không thể có một sự lựa chọn kiểu “cherry picking” (kiểu lựa chọn việc nào dễ thì làm trước).
Chúng tôi cũng hiểu rằng sẽ có những hậu quả trong việc Vương quốc Anh rời khỏi EU: Chúng tôi biết rằng mình sẽ mất ảnh hưởng đến các quy tắc tác động lên nền kinh tế châu Âu.
Chúng tôi cũng biết các công ty của Vương quốc Anh sẽ như những công ty kinh doanh trong khu vực EU, phải phù hợp với các quy tắc mà các tổ chức mà chúng tôi không còn là thành viên – giống như các công ty của Vương quốc Anh ở những thị trường nước ngoài khác.
2. Chúng ta luôn đặt công dân của mình lên hàng đầu. Có những sự phức tạp rõ ràng trong các cuộc thảo luận mà chúng ta đang thực hiện, nhưng chúng ta nên nhớ rằng trọng tâm của các cuộc đàm phán là vì lợi ích của toàn thể công dân của chúng ta.
Bức thư lịch sử đưa Anh bắt đầu quá trình rời khỏi EU. Ảnh Dailymail.
Ví như, có nhiều công dân của các nước thành viên còn lại sống ở Vương quốc Anh cũng như công dân Vương quốc Anh sống ở đâu đó thuộc Liên minh châu Âu, và chúng ta cần hướng đến sự đồng thuận sớm về các quyền của họ.
3. Chúng ta cần nỗ lực đạt được một thỏa thuận toàn diện. Chúng tôi muốn có được một mối quan hệ đặc biệt và sâu sắc giữa Vương quốc Anh và EU, trong cả hợp tác kinh tế lẫn an ninh.
Chúng ta cần thảo luận xem bằng cách nào có thể xác định một cách công bằng các quyền và nghĩa vụ của Vương quốc Anh khi không còn là một thành viên của liên minh, phù hợp với luật pháp và tinh thần quan hệ đối tác liên tục của Vương quốc anh với EU.
Nhưng chúng tôi tin rằng cần phải đồng thuận với các điều khoản trong mối quan hệ đối tác tương lai của chúng ta cũng như các điều khoản khi chúng tôi rời khỏi EU.
4. Chúng ta cần làm việc cùng nhau để giảm thiểu sự gián đoạn và mang lại sự chắc chắn càng nhiều càng tốt. Những nhà đầu tư, doanh nghiệp và công dân ở cả Vương quốc Anh và 27 quốc gia còn lại-và đến từ những nước thứ ba trên khắp thế giới – muốn có kế hoạch.
Để tránh bất kỳ trở ngại nào khi chuyển từ mối quan hệ hiện tại của chúng ta sang quan hệ đối tác trong tương lai, nhân dân và doanh nghiệp ở cả Vương quốc anh và EU đều được hưởng lợi từ những giai đoạn thực hiện nhằm điều chỉnh một cách trơn tru và có trật tự để có được sự sắp xếp mới.
Việc này sẽ giúp cả hai bên giảm thiểu sự gián đoạn không cần thiết nếu chúng ta đồng thuận về nguyên tắc này sớm trong quá trình bàn thảo.
5. Đặc biệt, chúng ta phải chú ý đến mối quan hệ đặc biệt giữa Vương quốc Anh và Cộng hòa Ai len và tầm quan trọng của tiến tình hòa bình ở Bắc Ai Len.
Cộng hòa Ai len là nước thành viên EU duy nhất có đường biên giới với Vương Quốc Anh. Chúng tôi muốn tránh quay lại vấn đề khó khăn về đường biên giới giữa hai nước, để có thể duy trì Khu vực Du lịch chung giữa hai nước, và để đảm bảo rằng việc Vương quốc Anh rút khỏi EU không làm tổn hại đến Cộng hòa Ai Len.
Chúng tôi cũng có trách nhiệm quan trọng trong việc đảm bảo không gì có thể gây nguy hiểm cho tiến trình hòa bình ở Bắc Ai Len, và tiếp tục duy trì Thỏa thuận Belfast.
6. Chúng ta nên bắt đầu thảo luận kỹ về các lĩnh vực chính sách một cách chi tiết sớm nhất có thể, nhưng chúng ta nên ưu tiên cho những thách thức lớn nhất.
Đồng ý với cách tiếp cận ở mức độ cao nhất đối với các vấn đề nảy sinh từ việc rút lui của chúng tôi sẽ là ưu tiên hàng đầu.
Nhưng chúng tôi cũng đề xuất một Hiệp định thương mại tự do táo bạo và đầy tham vọng giữa Vương quốc Anh và EU. Điều này có phạm vi và tham vọng lớn hơn bất kỳ thỏa thuận nào trước đó khi bảo gồm các lĩnh vực quan trọng đối với nền kinh tế có sự kết nối của chúng ta như dịch vụ tài chính và mạng lưới công nghiệp.
Điều này đòi hỏi phải có những cuộc đàm phán kỹ thuật chi tiết, nhưng khi Vương quốc Anh vẫn còn là một thành viên của EU, cả hai bên đều đã có những khuôn khổ và tiêu chuẩn pháp lý ăn khớp với nhau.
Do đó, chúng ta ưu tiên cách chúng ta quản lý và mở rộng các khuôn khổ quy định nhằm duy trì một môi trường thương mại công bằng và cởi mở, cũng như ưu tiên cách giải quyết tranh chấp.
Về mối quan hệ đối tác giữa chúng ta – cả về phương diện kinh tế lẫn an ninh – những người phụ trách của chúng tôi dẽ đưa ra những đề xuất chi tiết về một sự hợp tác sâu rộng và năng động.
7. Chúng ta nên tiếp tục làm việc cùng nhau để thúc đẩy và bảo vệ các giá trị chung của châu Âu. Có lẽ bây giờ và hơn bao giờ hết, thế giới cần những giá trị tự do, dân chủ của châu Âu.
Chúng tôi muốn thực hiện vai trò của mình để đảm bảo châu Âu vẫn hùng mạnh và thịnh vượng cũng như có thể dẫn dắt thế giới, thực hiện những giá trị và bảo vệ bản thân mình khỏi các mối đe dọa về an ninh.
Nhiệm vụ trước mắt của chúng ta
Như tôi đã nói, Chính phủ của Vương quốc Anh muốn có được một mối quan hệ đối tác đặc biệt và sâu sắc giữa Vương quốc Anh và EU, trên cả phương diện hợp tác kinh tế lẫn chính trị.
Vào thời điểm mà sự tăng trưởng của thương mại toàn cầu đang chậm lại và có dấu hiệu cho thấy sự xuất hiện của việc bảo hộ của các quốc gia ngày càng tăng ở khắp nơi trên thế giới, châu Âu có trách nhiệm đứng lên vì tự do thương mại nhằm mang lại lợi ích cho tất cả mọi công dân.
Tương tự như vậy, an ninh châu Âu ngày càng trở nên dễ bị tổn hại hơn bất cứ lúc nào kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Giảm sự hợp tác giữa chúng ta nhằm mang đến sự thịnh vượng và bảo vệ cho công dân của chúng ta sẽ là một sai lầm lớn.
Mục tiêu của Vương quốc Anh đối với mối quan hệ đối tác trong tương lai của chúng ta vẫn là những gì đã được trình bày trong bài phát biểu của tôi ở Lancaster vào ngày 17/1 và Báo cáo trắng tiếp theo được công bố vào ngày 2/2.
Chúng tôi thừa nhận rằng, để đạt được một thỏa thuận toàn diện trong thời gian hai năm dành cho các cuộc bàn luận về việc rút khỏi Hiệp ước là một thách thức.
Nhưng chúng tôi tin rằng cần phải đồng ý với các điều khoản trong mối quan hệ đối tác tương lai của chúng ta cũng như các điều khoản khi rời khỏi EU.
Chúng tôi bắt đầu từ một quan điểm đặc biệt trong các cuộc thảo luận này – liên kết có tính quy định chặt chẽ, tin tưởng vào các tổ chức của nhau, và một tinh thần hợp tác kéo dài qua hàng thập kỷ.
Chính vì những lý do này, và vì mối quan hệ đối tác giữa Vương quốc Anh và EU có tầm quan trọng đến thế đối với cả hai bên, tôi chắc chắn vào việc có thể đạt được thỏa thuận trong khoảng thời gian quy định trong Hiệp ước.
Nhiệm vụ trước mắt chúng ta là vô cùng trọng đại nhưng không vượt quá khả năng của chúng ta. Trên hết, các tổ chức và những nhà lãnh đạo của Liên minh châu Âu đã thành công trong việc cùng nhau đưa một lục địa bị chiến tranh tàn phá thành một liên minh giữa các quốc gia hòa bình, và ủng hộ cho quá trình chuyển đổi từ chế độ độc tài sang chế độ dân chủ.
Cùng với đó, tôi biết chúng ta có khả năng tìm được một sự đồng thuận về quyền và nghĩa vụ của Vương quốc Anh với tư cách là một thành viên đã rút khỏi liên minh, đồng thời thiết lập một mối quan hệ đối tác đặc biệt và sâu sắc nhằm góp phần và sự thịnh vượng, an ninh và sức mạnh chung cho lục địa của chúng ta.
Xem thêm >> Anh rời khỏi EU, các nước thành viên phản ứng ra sao?
Đào Vũ
