Mặc dù quy định chủ đầu tư các dự án khu nhà ở, khu đô thị phải dành 20% quỹ đất ở (hoặc 30% quỹ nhà ở) để bổ sung vào quỹ nhà ở của Thành phố (không hoàn trả tiền đầu tư hạ tầng), nhưng thời gian qua quỹ đất 20% tại các dự án nhà ở, khu đô thị bị "băm nát" khi quỹ đất này được chủ đầu tư xin cơ chế nộp tiền, thậm chí một số dự án không phải trích nộp, hoặc quỹ đất 20% biến tướng thành nhà ở thương mại để bán thu lợi.
Hiện nay, tại Tp.Hà Nội, tình trạng nhiều doanh nghiệp không muốn dành quỹ đất 20% trong dự án phát triển nhà ở thương mại, khu đô thị để xây dựng nhà ở xã hội mà chỉ muốn thực hiện nghĩa vụ bằng cách nộp tiền cho nhanh gọn diễn ra phổ biến.
Ghi nhận tại dự án Khu đô thị mới Trung Văn (quận Nam Từ Liêm, Tp.Hà Nội) do Công ty CP đầu tư xây dựng Hà Nội (Hancic) làm chủ đầu tư, quỹ đất 20% tại khu đô thị này đã bị "hô biến" thành khu biệt thự triệu đô và các khu chung cư cao tầng với hàng trăm căn hộ để bán.
Thậm chí, đất xây dựng nhà tái định cư cũng biến thành nhà cao tầng để kinh doanh.
Theo báo cáo của Đoàn kiểm tra liên ngành Tp.Hà Nội, chủ đầu tư dự án Khu đô thị mới Trung Văn là Công ty CP Đầu tư - Xây dựng Hà Nội-Hancic (trước đây là Công ty Đầu tư Xây dựng Hà Nội) được chuyển đổi từ doanh nghiệp Nhà nước sang Công ty cổ phần có trụ sở chính tại số 76A An Dương (phường Yên Phụ, quận Tây Hồ) do ông Trần Trọng Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị, làm đại diện pháp luật.
Sở Tài nguyên và Môi trường Tp.Hà Nội yêu cầu chủ đầu tư là Công ty Hancic phải chấp hành nghiêm các nội dung tại báo cáo kiểm tra của Đoàn kiểm tra liên ngành sau thanh tra như: Thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính tiền sử dụng đất; triển khai xây dựng các ô quy hoạch và hạ tầng kỹ thuật bàn giao đưa vào sử dụng; điều chỉnh chủ trương đầu tư....
Dự án KĐT mới Trung Văn do Công ty Hancic làm chủ đầu tư với quy mô gần 12 ha. Cuối năm 2004, UBND Thành phố có quyết định cho Công ty Hancic chuyển mục đích sử dụng gần 12 ha đất để đầu tư xây dựng KĐT mới Trung Văn.
Dự án được quy hoạch phân chia làm 15 lô đất, trong đó có hàng ngàn m2 được xác định là quỹ đất 20%, nhưng chủ đầu tư sau đó bằng cách nào đó đã biến những quỹ đất này thành khu biệt thự, chung cư để bán.
Theo ghi nhận, tại một số lô đất vốn là quỹ đất 20%, hiện chủ đầu tư đã xây dựng khu nhà ở biệt thự để bán và bàn giao cho các hộ dân về ở. Giá biệt thự tại đây dao động từ 150 đến 180 triệu đồng/m2, tùy vị trí.
Chủ một lô biệt thự với diện tích 160 m2 tại đây đang chào bán với giá khoảng 30 tỷ đồng.
Năm 2009, UBND Thành phố tiếp tục có Quyết định 4920 cho phép Công ty Hancic sử dụng 9.386m2 tại lô đất CT3 cũng thuộc quỹ đất 20% để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở chung cư cao tầng. Trong đó, có 1.628m2 xây dựng nhà chung cư cao tầng bán kinh doanh; 765m2 đất làm khu thương mại dịch vụ; 7.002m2 đất được sử dụng dưới hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất (786m2 đất để xây dựng nhà ở tái định cư, 768m2 để xây dựng trụ sở UBND phường và công an phường, 5.448m2 đất để làm hạ tầng kỹ thuật, vỉa hè sử dụng chung).
Tháng 4/2010, cơ quan chức năng Hà Nội tiếp tục có quyết định điều chỉnh nội dung tại Quyết định 4920. Theo đó, điều chỉnh diện tích 786m2 đất từ xây dựng nhà ở tái định cư sang xây dựng nhà chung cư cao tầng để bán, kinh doanh. Như vậy, lô đất CT3 tại KĐT mới Trung Văn thuộc quỹ đất 20% phải bàn giao lại cho Tp.Hà Nội cũng biến thành các khu chung cư thương mại cao tầng để bán với mỗi tòa hàng trăm căn hộ.
