"Hiện trường vẫn là manh mối quan trọng nhất"
"Cần có những "cái đầu tĩnh" mới phá được án nhanh"- Đó là lời khẳng định của nguyên một Đại tá công an đã từng tham gia phá nhiều vụ án cướp của giết người, khi PV hỏi rằng: Làm thế nào để phá án nhanh nhất. Vị Đại tá này phân tích: "Vụ án mạng tại tiệm vàng Ngọc Bích, phố Sàn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, tôi được biết qua phương tiện thông tin đại chúng. Có rất nhiều thông tin về vụ án được đăng tải trong thời gian qua, với những phân tích nhận định còn thiếu thuyết phục.
Là người có nhiều năm kinh nghiệm trực tiếp và chỉ đạo phá các vụ án hình sự liên quan đến giết người, tôi khẳng định: Chẳng có nhà thông thái nào, người am hiểu nghiệp vụ điều tra nào dám trả lời là phá án như thế là chậm. Về nghiệp vụ điều tra thì điều tra viên ở đâu trên đất nước ta cũng được học, được thầy dạy một cách bài bản. Song mỗi vụ án lại có những chi tiết khác nhau nên không thể cứ áp dụng cái bài bản, học thuật vào là phá án nhanh gọn được".
Hiện trường vụ án mạng
Đối với vụ án cướp của, giết người ở tư gia thì hiện trường là quan trọng bậc nhất. Điều tra viên kỳ cựu, có kinh nghiệm, nhìn hiện trường có thể tự phác họa ra kế hoạch điều tra của vụ án như thế nào. Cùng với hiện trường thì những tài liệu từ khám nghiệm của pháp y cũng là một nguồn quan trọng để điều tra viên triển khai kế hoạch điều tra cho chuẩn, đúng hướng và tốn ít công sức nhất nhưng lại đạt hiệu quả cao với thời gian ngắn nhất.
Trước đây, những vụ án giết người cướp của tại tư gia, thường dấu vết để lại hiện trường rất nhiều nên người chỉ huy chuyên án rộng đường hơn trong lựa chọn các mũi trinh sát điều tra và sự xê dịch, bổ trợ cho nhau dễ hơn. Tức là tội phạm trước đây chưa chuyên nghiệp nên thời điểm tôi còn công tác, các vụ trọng án giết người, cướp của ở tư gia điều tra, phá án có thể khẳng định là đơn giản hơn.
Vị Đại tá này phân tích: "Tôi theo dõi vụ án cướp của, giết người ở Bắc Giang, thấy hung thủ thực hiện hành vi rất chuyên nghiệp, không để lại dấu vết trên hiện trường. Camera thu hình bị cắt điện trước khi gây án... Hiện trường không thể hiện bất cứ dấu vết gì của hung thủ gây án. Thế nhưng, theo tôi, tài liệu duy nhất để bám sát vẫn là kết quả xét nghiệm, kết quả khám nghiệm hiện trường. Điều tra viên cần phải xem xét kỹ từng chi tiết trong khám nghiệm hiện trường. Bởi có thể từ chi tiết nhỏ, tưởng chừng vô hại nhưng lại là manh mối khởi nguồn để phá án. Mẫu máu, mẫu tóc hay bất kỳ một dấu hiệu lạ nào không phải của 4 nạn nhân trong gia đình này đều là những vật chứng quan trọng để các điều tra viên đưa ra các tình huống, những giả thuyết liên quan đến vụ án để suy luận, tìm ra hướng phá án nhanh nhất".
Vị đại tá này cũng khẳng định: "Muốn tìm ra được những chi tiết, manh mối quan trọng của vụ án để bám vào điều tra, ở những vụ trọng án như thế này, người chỉ đạo chuyên án cần có cái "đầu lạnh", không nôn nóng phá án vì thành tích hay áp lực dư luận. Nghe các trinh sát, điều tra viên báo cáo xong, người chỉ đạo chuyên án cần đem nó "soi" cùng với các dấu vết trong quá trình khám nghiệm hiện trường để phân tích, đánh giá xem có phù hợp không, các mũi điều tra được tiến hành đã chuẩn chưa hay đến một thời điểm nào đó lại là nút thắt mà không cho kết quả gì".
Lý thuyết và thực tế vụ án rất khác nhau
Tiến sỹ Đ - đang là trưởng phòng nghiệp vụ của Bộ Công an, tham gia giảng dạy ở Học viện Cảnh sát nhân dân cho biết: "Kịch bản" chính điều tra một vụ trọng án cướp của, giết người, được giảng trong trường cho học viên có thứ tự như sau: Nhận tin báo; đến hiện trường tổ chức khám nghiệm hiện trường, có người chết thì khám nghiệm tử thi; khởi tố vụ án hình sự; khám nghiệm hiện trường xong, phát hiện ra hung thủ thì khởi tố bị can, chưa phát hiện ra thì tiến hành các bước tiếp theo là: Thành lập chuyên án, lên kế hoạch, phân công điều tra; Tiến hành rà soát các đối tượng hình sự; trinh sát nắm nguồn tin từ cơ sở... Với người làm án thì đó là những kiến thức mang tính hàn lâm, là thủ tục bắt buộc tiến hành đồng thời trong quá trình điều tra vụ trọng án, giết người.
Thế nhưng, kiến thức hàn lâm và thực tế khác nhau rất nhiều. Vụ trọng án kinh hoàng, cướp vàng, giết người ở Bắc Giang quả thực không dễ đối với điều tra viên có kinh nghiệm phá án. Bởi, tội phạm chuyên nghiệp, không để lại dấu vết ở hiện trường, nạn nhân chết... Đối với những vụ trọng án mà thủ phạm chuyên nghiệp, ngoài tư liệu từ khám nghiệm hiện trường, tử thi ra thì nguồn tin trinh sát từ các mối quan hệ của nạn nhân cần được chú trọng khai thác, nắm bắt triệt để.
Như những gì báo chí đã nêu, thì thủ phạm không những chuyên nghiệp mà có thể đã bỏ rất nhiều công để theo dõi quy luật hoạt động của gia đình nạn nhân nên trong quá trình thực hiện hành vi tội ác của mình, chúng có thời gian và biết xóa dấu vết hiện trường. Vì thế, việc điều tra phải được tiến hành tỉ mỉ, được móc xích từ những chi tiết nhỏ nhất tại hiện trường và tình tiết, lời khai vô tình nhất trong quá trình trinh sát.
"Tôi tin rằng, ban chuyên án đang đi đúng hướng, dựng lại hiện trường, các mối quan hệ của nạn nhân để tìm ra những thông tin phục vụ phá án. Cháu bé còn sống duy nhất trong gia đình, tỉnh lại vào thời điểm này, lời nói của cháu chắc chắn là thông tin quan trọng nhưng không phải là manh mối duy nhất của vụ án. Bởi cháu vừa trải qua một cuộc hoảng loạn về tâm lý, suy sụp về sức khỏe... những gì cháu nhớ được để kể lại cần được phân tích trong tổng thể các mối quan hệ của gia đình nạn nhân, trong lô gic điều tra vụ án", Tiến sĩ D nói.
Vũ Hoàng
