Hãng tin Reuters ngày 21/2 dẫn lời hai quan chức Mỹ cho hay, trong một động thái được cho là thử nghiệm chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, Trung Quốc đã hoàn thành xây dựng những công trình trái phép trên các đảo nhân tạo mà nước này bồi đắp phi pháp ở Biển Đông. Theo nhận xét của các quan chức này, Bắc Kinh xây dựng những công trình trên làm nhà chứa các loại tên lửa đất đối không tầm xa.
Tàu nạo vét của Trung Quốc cải tạo trái phép đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa, Việt Nam.
Diễn biến này khiến giới quan sát chờ đợi cách Mỹ phản ứng với Trung Quốc cũng như những quan điểm cứng rắn từ chính quyền Tổng thống Donald Trump với Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông như đã cam kết trước đó.
“Trung Quốc không xây dựng những công trình trên đó để bỏ không và những cấu trúc này tương tự như những công trình trước đó, dùng để chứa pin tên lửa đất đối không”, một quan chức tình báo Mỹ khẳng định.
Trong khi đó, một quan chức khác ước lượng rằng những cấu trúc này có chiều dài khoảng 20m và chiều cao khoảng 10m.
Một phát ngôn viên của Lầu Năm Góc cho hay Trung Quốc vẫn duy trì cam kết “không quân sự hóa Biển Đông” và kêu gọi tất cả các bên có những hành động phù hợp với luật pháp quốc tế. Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington vẫn chưa phản ứng với bình luận trên từ phía Mỹ.
Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố chủ quyền phi lý với hầu hết diện tích Biển Đông, nơi diễn ra một phần ba hoạt động giao thông hàng hải quốc tế. Bắc Kinh ngang nhiên xây dựng những kết cấu bê tông có mái che trên các đá Subi, Vành Khăn và Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng cho xây trái phép những đường băng quân sự dài trên các đá trên, một hành động mà hãng tin Reuters gọi là sự “leo thang quân sự” trong khu vực. Chính quyền Tổng thống Trump gọi hành động bồi đắp, xây dựng đảo nhân tạo trên Biển Đông là bất hợp pháp.
Trong phiên điều trần phê chuẩn chức vụ của Thượng viện Mỹ hồi tháng trước, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson đã khiến Trung Quốc giận dữ khi tuyên bố Bắc Kinh không được phép tiếp cận với các đảo nhân tạo mà nước này bồi đắp phi pháp ở Biển Đông.
Greg Poling, một chuyên gia nghiên cứu Biển Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington (Mỹ) cho biết hồi tháng 12/2016 trong một báo cáo rằng Trung Quốc có thể đã lắp đặt các loại vũ khí, gồm cả hệ thống chống tên lửa và chống máy bay, trên 7 đảo nhân tạo ở Biển Đông mà nước này bồi đắp phi pháp.
Các quan chức Mỹ cho hay những cấu trúc mới có khả năng sẽ dùng để chứa tên lửa đất đối không, giúp Trung Quốc mở rộng chiếc ô phòng không trên các đảo nhân tạo. Tuy nhiên, họ không dự đoán được khoảng thời gian nào Bắc Kinh sẽ triển khai những loại tên lửa này trên các đảo.
“Chắc chắn những cấu trúc này sẽ gây ra căng thẳng”, ông Poling nói. Theo ông, Trung Quốc đang đều đặn tăng cường khả năng ở khu vực Biển Đông.
Hôm 21/2, Philippines khẳng định, các quốc gia Đông Nam Á coi sự lắp đặt vũ khí của Trung Quốc ở Biển Đông là “rất đáng lo ngại” và kêu gọi các bên đối thoại để ngăn chặn sự leo thang của “những diễn biến gần đây”.
Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay nói thêm, 10 thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) hi vọng Trung Quốc và Mỹ sẽ đảm bảo hòa bình và ổn định khu vực.
Phép thử chính trị?
Hình ảnh vệ tinh chụp tháng 11/2016 cho thấy những hình dáng giống súng phòng không trên đá Chữ Thập ở Biển Đông.
Quan chức tình báo Mỹ cho rằng những cấu trúc phi pháp của Trung Quốc không phải sự đe dọa đáng kể đối với lực lượng của Mỹ trong khu vực mà đó là một phép thử chính trị nhằm kiểm tra phản ứng của chính quyền Donald Trump.
“Những phản ứng của Mỹ sẽ là phản ứng chính trị và không gây ra leo thang quân sự ở khu vực chiến lược quan trọng này”, vị quan chức giấu tên bình luận trên Reuters.
Trong khi đó, Chas Freeman, một chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc, cựu trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cảm thấy rằng việc lắp đặt vũ khí trên các đảo nhân tạo nhằm mục đích quân sự, củng cố yêu sách của Trung Quốc với các quốc gia khác, hơn là một tín hiệu chính trị gửi tới Mỹ.
“Có một xu hướng đang diễn ra ở Washington là Trung Quốc làm điều đó vì chúng ta (Mỹ), nhưng trong thực tế Mỹ không phải một bên yêu sách ở Biển Đông. Theo tôi, chúng ta không thách thức Trung Quốc trong chủ quyền các thực thể ở Biển Đông”, ông Freeman nói.
Tuy nhiên, theo chuyên gia này, những hành động của Trung Quốc “không phải là một diễn biến khó lường”.
Xem thêm: Mỹ 'giải mã' Trung Quốc bằng 'chiến lược cải bắp' ở Biển Đông
Danh Tuyên
