Đó là đại gia đình của thầy giáo Tám ở huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang. Như một cơ duyên kì lạ, vợ thầy giáo Tám cũng là giáo viên, sau đó 13 người con của ông tiếp tục nối nghiệp gõ đầu trẻ, họ lấy vợ, lấy chồng cùng ngành và rồi cháu nội, cháu ngoại của ông cũng nằng nặc đòi trở thành giáo viên.
Ông Nguyễn Thanh Tám cùng vợ là bà Cao Thị Giác
Trồng người mà chật vật nuôi mình
"Thầy giáo Tám" là cái tên thân mật mà người trong làng vẫn thường dùng để gọi ông Nguyễn Thanh Tám, năm nay 87 tuổi và là giáo viên đã về hưu. Tốt nghiệp trường Trung học Pháp - Việt ở Sài Gòn vào năm 1949, ông Nguyễn Thanh Tám cùng người vợ là Cao Thị Giác về dạy học tại trường Tiểu học Cộng Đồng (nay là trường tiểu học Nhị Quý). Như để tiếp nối cái nghề của cha mẹ, 13 người con của ông đều theo học sư phạm và trở thành giáo viên. Không những thế, cả dâu, rể, cháu nội, cháu ngoại của thầy giáo Tám hầu hết đều gắn đời mình với nghiệp trồng người.
Đã cuối năm nhưng nhác thấy căn nhà khá tuềnh toàng, tôi chợt nhắc đến câu chuyện muôn thuở là thưởng Tết giáo viên. Nghe thấy thế, cả ba người nhìn nhau cười buồn. Chị Ngọc Thu chùng giọng: "Làm mấy chục năm nay có năm nào được thưởng Tết đâu, Tết này cũng vậy thôi, cả nhà quen rồi". Thầy giáo Tám tiếp lời: "Cố vun vén thì lương giáo viên cũng đủ sống mà". Tôi hỏi lương bao nhiêu thì anh Tân bảo: "Em gái tôi dạy mấy chục năm trời, giờ lương nó tăng lên được 3 triệu đồng/tháng, còn tôi thu nhập cũng sàng sàng cỡ đó".
Rồi cả gia đình kể cho tôi một câu chuyện vui (mà cũng buồn) xảy ra cách đây khoảng hơn chục năm. Tết năm ấy, nhà ông giáo Tám bỗng nhiên xôm tụ hẳn ra, vì gần mấy chục người làm giáo viên hầu như ai cũng có một khoản thưởng Tết. Nhưng Tết nhất xong xuôi cả nhà mới tá hỏa, đó là khoản ngành giáo dục ứng trước tiền lương cho giáo viên để tiêu Tết, qua năm lại trừ vào lương tháng. Anh Tân nói vui: "Cái năm ấy, qua Tết xong cả nhà chỉ biết nhìn nhau cười, vì tiền đã lỡ tiêu xài cho ba ngày Tết, chật vật lắm nhưng cũng phải ráng thôi. Giờ mà nghe phong thanh thưởng Tết, tự nhiên thấy sợ".
Lại nhắc về mấy ngày xuân, ba ngày Tết, chị Thu ngùi ngùi: "Tết năm nay cả nhà chắc chắn nghèo hơn mấy năm trước nhiều, vật giá leo thang dữ quá, mà Tết lại rơi vào tháng 1. Mấy năm trước Tết ở khoảng đầu tháng 2, nên vừa nhận lương tháng 2 là kịp vun vén luôn, năm nay Tết vào cuối tháng 1, lương có bao nhiêu cũng phải lo sinh hoạt hàng ngày rồi, khó thiệt...". Chị bỏ lửng câu nói khiến không khí câu chuyện đượm buồn.
"Nghề giáo nghèo nhưng có sao đâu"
Ông giáo Tám vẫn kiệm lời nhất từ nãy giờ bỗng nhiên xua tay, như để phá đi bầu không khí tĩnh lặng nhuốm đầy màu lo toan. Ông cất giọng hào sảng: "Mấy đứa bây bớt nghĩ nhiều, đâu cũng vô đó mà thôi. Không có lương giáo viên của cha mẹ bây, thì bây lấy gì mà ăn học đến nay, khéo tiết kiệm thì cũng đủ thôi, có gì phải lo dữ vậy”. Không khí bớt trầm buồn, cả nhà lại rôm rả cùng nhau kể những kỷ niệm vui buồn nghề giáo.
Vợ chồng ông giáo Tám cùng 2 con tự hào về gia đình 3 thế hệ theo cái nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý
Chị Thu tâm sự: "Dịp gần Tết, người ta hay hỏi lương thưởng thì mình thấy hơi chạnh lòng vậy thôi, chứ nghề giáo viên cũng vui lắm. Có nhiều đứa học trò mình không nhớ mặt, biết tên vậy mà ra đường cứ gặp là cúi đầu chào. Và cũng còn rất nhiều tình cảm thiêng liêng của thầy và trò mà vật chất không thể nào đánh đổi được".
Anh Tân kể tiếp: "Mấy hôm trước mình đi dạy về, tự nhiên bị cảnh sát giao thông ngoắc vào, mình không phạm lỗi gì nhưng vẫn thấy sờ sợ. Ai ngờ, anh cảnh sát ngả mũ chào, rồi hỏi: "Thầy còn nhớ em không, lâu quá em không gặp thầy, cũng không nghe tin tức gì về thầy, thấy thầy chạy trên đường, em không biết làm sao, đành ngoắc lại...". Mình không biết nói gì, mà cũng chỉ cần nhiêu đó thôi cũng thấy ấm lòng ghê gớm"...
Thấy tôi ngước nhìn bàn thờ, thầy giáo Tân bỗng ngậm ngùi: "Hình đó là chị Năm nhà tôi. Chị tên Nguyễn Thị Phượng, là giáo viên cấp 3, dạy môn Ngoại ngữ ở trường phổ thông Đốc Binh Kiều. Dạy được mười mấy năm thì chị bị lao phổi, bệnh nghề nghiệp đó mà. Bệnh kéo dài rồi chị mất".
Anh Tân tiếp tục kể về gia đình anh trai là thầy giáo Nguyễn Thanh Hoan. Thầy Hoan lấy chị Bùi Thị Giang cũng là giáo viên, tuy cuộc sống khá khó khăn, chật vật nhưng chưa bao giờ anh chị nghĩ đến việc bỏ nghề. Đến lúc người con gái lớn của thầy Hoan vào đại học, thì đồng lương ít ỏi của hai vợ chồng giáo viên không thể nào gồng gánh nổi. Túng quá, cô con gái lớn đành phải xin bảo lưu lại một năm, ở nhà phụ giúp cha mẹ kiếm tiền. Thương con gái, hai vợ chồng anh bàn ra tính vào không biết bao nhiêu lần. Thấy khó ổn thỏa, anh chị đành cùng nhau xin nghỉ việc, lấy khoản tiền trợ cấp mấy chục năm dạy học để dành lo cho hai đứa con. Không biết run rủi thế nào, hai cô con gái của thầy Hoan, cô Giang bây giờ lại tiếp tục làm nghề giáo.
Khi được hỏi vì sao cả gia đình 13 người con, ông Tám đều cho theo nghề giáo, thì ông chỉ cười. Chị Thu thấy thế liền trả lời giúp cha: "Thật ra cha mẹ cũng không hướng mấy anh em vào nghề giáo. Vì cái nghề trồng người đòi hỏi trách nhiệm, đạo đức, phẩm cách phải cao quý mới xứng với nghề. Nhưng đối với mấy anh em mình mà nói thì cha mẹ không những là đấng sinh thành mà còn là người thầy, là tượng đài để anh em mình soi vào rồi sống sao cho phải đạo. Thần tượng cha mẹ như thế nên mấy anh em không ai bảo ai, đều nối nghiệp cha mẹ hết".
Được một lúc lâu thì vợ ông giáo Tám là bà Cao Thị Giác cũng ra tiếp chuyện. Như lời chị Thu, anh Tân nói thì bà giáo năm nay cũng đã hơn 80 tuổi nên cũng đã trở nên lẩn thẩn. Nhưng vừa bước ra, bà đã luôn miệng tự hào khẳng định: "Tôi cũng là giáo viên đây, dạy được mấy chục năm rồi đó. Ông giáo Tám đùa: "Nhà này, ai mà chẳng dạy học được hơn mấy chục năm, không phải mình bà ấy đâu". Rồi ông kể chuyện con gái nhà hàng xóm, theo học ngân hàng 4 năm trên thành phố, mới ra trường không hiểu sao lương tới 13 triệu đồng, còn con trai, con gái, rồi dâu rể của ông làm giáo viên mấy chục năm trời mà lương vẫn không đủ sống.
Nghe tới đó, chị Thu buồn buồn: "Không phải một mình mình đâu, chị em trong trường ai cũng cực như thế. Nói thiệt, phụ nữ ai mà không thích son phấn, nhưng mà đồng lương nó ít quá, nên mấy chị em hầu như không một ai trang điểm, chưng diện gì cả. Lâu lâu may được bộ đồ tươm tất để đứng lớp cũng là tốt lắm rồi". Ông giáo Tám quay sang hai con nói như an ủi: "Nghề giáo nghèo, mà bây vẫn sống được đó thôi, có sao đâu". Rồi cả nhà lại rộn rã: "Hơn 30 người làm nghề giáo, vẫn ngon lành, có sao đâu".
Ngọc Giàu
