Là một danh họa nổi tiếng với những tác phẩm được xếp vào hàng ngũ đắt giá nhất thế giới, Vincent van Gogh luôn được người đời nhắc đến với lòng ngưỡng mộ sâu sắc. Tuy nhiên, phải chết trong cảnh bần hàn cùng với những nghi vấn về thần kinh đã khiến cuộc sống của danh họa này luôn trở thành đề tài tranh luận nóng hổi của các nhà sử học thế giới. Và một trong những đề tài mà người ta hay nhắc tới nhất là vì sao danh họa lại tự cắt tai mình sau đó lại tự vẽ một bức chân dung tự họa? Có phải vì một cô gái điếm mà Van Gogh đã phải làm như vậy?
Nghi án đồng tính của Van Gogh
Vincent van Gogh là một danh họa Hà Lan thuộc trường phái hậu ấn tượng. Nhiều bức tranh của ông nằm trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất, được yêu thích nhất và cũng đắt giá nhất thế giới. Van Gogh là nghệ sĩ tiên phong của trường phái biểu hiện và có ảnh hưởng rất lớn tới mỹ thuật hiện đại, đặc biệt là tới trường phái dã thú và trường phái biểu hiện. Tuy vậy, chỉ sau khi chết trong cảnh bần hàn, các tác phẩm của ông mới được công chúng chú ý tới và đón nhận.
Chân dung của Van Gogh
Đương thời, Van Gogh thường xuyên gặp phải các vấn đề về thần kinh, đặc biệt trong những năm cuối đời. Đã có rất nhiều cuộc tranh luận nổ ra trong việc tìm nguyên nhân thực sự cho chứng bệnh thần kinh của họa sĩ và tác động của nó lên các tác phẩm của ông. Lúc sinh thời, ông chỉ có một vài người bạn trong đó người thân nhất là họa sỹ Paul Gauguin.
Trong tư liệu mới nhất được công bố gần đây tại Đức bởi nhà sử học nổi tiếng Hans Kaufmann đã tiết lộ chi tiết gây sốc rằng: “Rất có thể Vincent van Gogh đã thầm yêu họa sỹ Paul Gauguin, và đó là mối tình đồng tính”. Trong tư liệu này, Hans Kaufmann đã viết: “Trước khi quen biết và trở thành người bạn thân thiết họa sỹ Paul Gauguin, cũng đã có một vài bóng hồng đi qua cuộc đời của Van Gogh . Tuy nhiên, đó lại là những người không cùng đẳng cấp xã hội khi họ là gái điếm, em họ hay một cô gái quý tộc người Anh. Trải qua nhiều sóng gió trong tình yêu, do chán chường nên Van Gogh đã phát sinh tình cảm với… nam giới, mà điển hình nhất là tình yêu dành cho Paul Gauguin”.
Tình cảm “vượt mức tình bạn” của danh họa dành cho người bạn của mình được nhen nhúm khi Paul Gauguin chính thức dọn đến ở cùng Van Gogh tại Pháp. Sau một thời gian cùng chung sống và làm việc, nhận thức được thần kinh của Van Gogh bất bình thường nên Paul Gauguin đã dứt áo ra đi. Nhận được tin này, Van Gogh đã vô cùng tức giận. Theo các nhà sử học thì đến thời điểm đó chính Van Gogh đã thú nhận tình cảm đặc biệt của mình dành cho Paul Gauguin và mong muốn họa sỹ này ở lại, tuy nhiên Paul Gauguin đã thẳng thừng từ chối.
Tự cắt tai vì một cô gái điếm?
Giả thuyết chính Paul Gauguin cắt tai của danh họa Van Gogh mới chỉ được công bố rộng rãi trước công luận trong thời gian gần đây. Ở thời điểm trước đó, đa phần giới sử gia cho rằng, do thần kinh không ổn định và trong lúc quẫn trí, Van Gogh đã tự cắt tai trái của mình bằng lưỡi dao cạo rồi gói nó trong một mảnh giấy, và chạy đến đưa cho một cô gái điếm ở một nhà chứa gần đó.
Paul Gaugui- người bạn tâm giao một thưở của danh họa Van Gogh
Tuy nhiên, nhà sử học Hans Kaufmann lại cho rằng, vào thời điểm đó, mặc dù có căng thẳng thần kinh, nhưng Van Gogh chưa đến mức bị phát điên. "Chắc chắn Paul Gauguin đã cắt tai của Van Gogh nhưng đó chỉ là sự tự vệ của Gauguin. Tuy nhiên, chính điều này đã gây sốc nặng nề cho Van Gogh, khiến ông không bao giờ còn có thể bình tâm, và là nguyên nhân bệnh tình của ông ngày càng nặng thêm; dẫn đến hành động tự sát sau này".
Theo giả thuyết của Hans Kaufmann, vì thấy Paul Gauguin thường xuyên qua lại với cô gái điếm có tên là Rachel nên Van Gogh đã đem lòng ghen tức. Vào năm 1888, cũng vì cô gái điếm này mà đã nảy sinh một cuộc cãi vã lớn. Sau khi bị Van Gogh ném chiếc cốc vào người, Paul Gauguin đã rất tức giận và khăn gói ra đi, Van Goh cũng liền đi theo sau. Khi Paul Gauguin lại bước vào nhà thổ nơi cô gái điếm kia hành nghề thì do quá phẫn nộ và ghen tuông nên danh họa này đã xô xát với Paul Gauguin khiến ông này trong lúc tức giận rút kiếm chém đứt tai bên trái của Van Goh. Sau khi chém đứt tai người bạn, Gauguin đã ném “hung khí” xuống dòng sông Rhône, còn Van Gogh mang cái tai bị cắt chạy vào nhà thổ và sau đó lê bước về nhà, nơi mà ngày hôm sau cảnh sát đã tìm thấy ông.
Vì quá bất ngờ trước hành động của người bạn, nhưng sau khi vụ việc xảy ra, Van Gogh nhận thức được rằng nếu trình báo với cảnh sát thì đó cũng là dấu chấm hết cho sự nghiệp đang lên của Paul Gauguin. Hôm sau, hai họa sĩ này đã đưa ra những lời khai mâu thuẫn trước cảnh sát. Gauguin khai Van Gogh có vấn đề về tâm lý nên hay thích tự hành xác mình và kể rằng ông nhìn thấy bạn bước loạng choạng trên đường với chiếc dao cạo trong tay. Còn Van Gogh chỉ lẩm bẩm những câu không mạch lạc. Tuy nhiên, nhà sử học Hans Kaufmann lại cho rằng: Để tránh cho bạn mình khỏi tù tội, sau đó cả hai người Van Gogh và Paul Gauguin đều đồng ý nói với cảnh sát rằng đây chỉ là một vụ tự ý hủy hoại bản thân vì do thần kinh bị kích động.
Cũng trong lời giải thích của nhà sử học Hans Kaufmann thì họ đã dựa vào bức thư cuối cùng mà danh họa Van Gogh đã gửi cho Paul Gauguin để kết luận. Trong nội dung lá thư cuối cùng gửi cho Gauguin, Van Gogh có viết: “Anh im lặng thì tôi cũng sẽ như vậy”. Tại sao Van Gogh lại bao che cho Gauguin? “Ông hy vọng rằng làm như vậy thì sẽ khiến Gauguin trở lại sống chung nhà với mình. Van Gogh rất ngưỡng mộ Gauguin”, Hans Kaufmann giải thích.
Suy sụp vì người em trai?
Bức tranh tự họa cắt tai nổi tiếng của Van Gogh
Sau khi giả thuyết cắt tai của nhà sử học Hans Kaufmann được lan truyền rộng rãi trên các mạng truyền thông, nhiều học giả tại các nước khác nhau đã lên tiếng phủ nhận quan điểm này. Nhiều nhà sử học tại Hà Lan- nơi chôn rau cắt rốn của danh họa Van Gogh đã phủ nhận giả thuyết của Hans Kaufmann và cho rằng, Van Gogh không đồng tính, đồng thời ông cắt tai là do tranh giành một cô gái điếm với họa sỹ Paul Gauguin khi cả hai cùng thường xuyên lui tới một nhà thổ ở Paris(?)
Cùng với những giả thuyết khác, gần đây, một số nhà sử học tại Anh đã dựa vào tư liệu lịch sử để đưa ra kết luận: “Van Gogh đã tự cắt tai trái của mình do em trai- một người quan trọng nhất trong cuộc đời bỏ lại ông để đi lấy vợ”.
Học giả Martin Bailey- một nhà nghiên cứu sử học đến từ Anh trong quá trình tìm hiểu những tác phẩm của Van Gogh đã phát hiện ra một bức thư đằng sau bức tranh tự họa cắt tai của ông. Nội dung bức thư này có thông tin rằng em trai của Van Gogh sẽ thành hôn vào tháng 12 năm 1888. Martin Bailey cho rằng, chính vì thông tin này đã khiến cho một người có những biểu hiện tâm lý bất ổn như Van Gogh cảm thấy đau khổ và buồn rầu. Đây cũng chính là “giọt nước làm tràn ly” trong chuỗi ngày tự hành xác của danh họa, và cuối cùng ông đã chọn phương thức tự cắt tai để... giải tỏa căng thẳng.
Sở dĩ Van Gogh cảm thấy buồn khi người em trai đi lấy vợ là do ông lo sợ rằng sẽ không nhận được sự hỗ trợ về vật chất và tinh thần từ người em thân thiết này nữa. Trước đây, trong hành trình hoạt động nghệ thuật của mình, em trai chính là người hỗ trợ rất lớn trong việc bán các bức tranh giúp anh trai. Không những thế, tiền chi phí hàng tháng của Van Gogh cũng do người em này chu cấp. Trong giới nghệ thuật, do danh họa này rất ít bạn bè vì tính lập dị, vì thế em trai cũng là người thân thiết nhất của ông.
Theo một số tư liệu còn ghi lại, mặc dù sống ở Paris, nhưng hàng tuần Van Gogh đều gửi thư cho em trai ở Hà Lan để trò chuyện tâm sự như những người bạn thân thiết. Và chính em trai sau này là chỗ dựa về mặt vật chất và tinh thần vững chắc cho danh họa lập dị này. Vì thế khi nghe tin em trai chuẩn bị kết hôn với người bạn gái lâu năm, Van Gogh dường như đã suy sụp hoàn toàn.
Cũng theo nhà sử học Martin Bailey, sau 19 ngày tự cắt tai và vẽ một bức tự họa cùng tên, do cuộc sống rơi vào bế tắc vì bị suy nhược thần kinh, danh họa này đã tự kết liễu cuộc đời khi mới bước qua tuổi 37. Khi chết ông vẫn là một người nghèo đói và chưa có tên tuổi gì trong làng hội họa thế giới.
Hải Hiền (Theo Ribao)
