Năm 2016 kết thúc với việc nhà lãnh đạo mới của nước Mỹ đã được xướng tên. Nhiều người đã lạc quan về thời hoàng kim của nước Nga đang trở lại khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump công khai ý định muốn hợp tác với cựu thù thời Chiến tranh Lạnh.
Tuy nhiên nhiều chuyên gia dự đoán dù có nhiều tiến triển thuận lợi nhưng 2017 sẽ là năm mà nước Nga cũng phải đối mặt với nhiều thử thách và các mối đe dọa mới về chính trị.
"Xu hướng toàn cầu xuyên suốt trong năm 2017 sẽ xoay quanh sự phát triển của quan hệ Nga-Mỹ và tác động của mối quan hệ này đối với các khu vực khác".
“Chúng ta không muốn đương đầu với bất cứ ai, cũng như không bao giờ gây thù chuốc oán. Chúng ta cần những người bạn”, ông Putin nói trong Thông điệp Liên bang hôm 1/12/2016.
Đây là kết luận được đưa ra trong báo cáo gần đây của Nhóm Tư vấn Chính sách đối ngoại có trụ sở tại Moscow, bên cạnh việc chỉ ra các thách thức với không chỉ với nước Nga mà còn với cả thế giới.
Theo các chuyên gia, cái bắt tay của Washington và Moscow sẽ được xác định bằng câu trả lời cho việc Mỹ có dừng lại các biện pháp trừng phạt đối với Nga hay không, cũng như triển vọng về việc Điện Kremlin và Nhà Trắng sẽ đứng cùng chiến tuyến trong cuộc chiến khủng bố tại Syria và Iraq, bên cạnh giải quyết các vấn đề khu vực trong không gian hậu Xô viết.
"Thế giới ngày nay đã ngừng phát triển một cách tuyến tính, với những gì diễn ra ở hiện tại là kết quả của các hành động trong quá khứ", Andrei Sushentsov, giám đốc của Nhóm Tư vấn chính sách đối ngoại nhận định. "Các xu hướng trong quan hệ quốc tế mà cụ thể là quan hệ Nga-Mỹ trong năm 2017 sẽ không đi theo một hướng đi chắc chắn".
Theo Tatiana Shakleina, một giáo sư tại MGIMO (Đại học Quan hệ Quốc tế Moscow), chính sách của Washington đối với Moscow sẽ là chủ đề nòng cốt trong năm 2017. "Mỹ có thể sẽ thay đổi chính sách đối ngoại của mình theo một hướng đi hoàn toàn mới đó là hợp tác thay vì đối đầu với Nga. Nền tảng đối ngoại này xuất phát từ nhóm tinh hoa chính trị mới nổi của nước Mỹ", Russia Direct dẫn lời bà Shakleina.
Tổng thống đắc cử Donald Trump là người đại diện cho phong trào cánh hữu mới ở nước Mỹ, ông là người đang đi ngược lại tất cả những nền tảng đối ngoại truyền thống mà nước Mỹ đã đi theo trong suốt nhiều năm qua.
Ông Trump là người muốn giảm bớt chủ nghĩa bá quyền của Mỹ - điều đang gây ra suy yếu về vị thế cũng như kinh tế của quốc gia này. Thay vào đó nhà lãnh đạo mới muốn khôi phục lại sức mạnh nội tại của quốc gia cũng như hướng tới quan hệ hợp tác thay vì đối đầu, bao gồm với đối thủ lớn nhất là Moscow.
Các chuyên gia Nga cũng chú trọng tình hình ở Syria, Iraq và Trung Đông nói chung. Một trong những thách thức ở khu vực này không phải là nội chiến ở mỗi quốc gia mà là ngăn chặn các cuộc xung đột có thể nổ ra giữa các quyền lực lớn bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Ả Rập Saudi, hay lớn hơn là Mỹ.
Với Syria, kịch bản nhiều khả năng xảy ra trong năm 2017 sẽ là Thổ Nhĩ Kỳ từ bỏ nỗ lực lật đổ chính phủ của Tổng thống Syria Bashar Assad, cũng như Mỹ giảm hỗ trợ cho phe đối lập Syria.
Tuy nhiên, các chuyên gia bi quan về khả năng xuất hiện một liên minh chống khủng bố chung của Moscow-Washington, điều này khó xảy ra bất chấp việc ông Trump có thể là tổng thống Mỹ thân Nga nhất từ trước đến nay.
Nga vẫn ở thế khó dù Donald Trump "nhiệt tình".
Đồng thời, các học giả hy vọng cuộc đàm phán giữa Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran có thể đưa ra một giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến ở Syria trong năm 2017. Triển vọng về việc tiêu diệt tận gốc IS cũng tươi sáng hơn trong một vài năm tiếp theo.
Trong thời gian qua, quan hệ giữa Nga và Ả Rập Saudi đã có nhiều bước tiến mới. Cả hai có mối quan tâm chung về việc bình ổn giá dầu đang gây chao đảo nền kinh tế hai nước. Tuy nhiên quá trình này có thể bị cản trở khi Ả Rập Saudi có thể sớm rơi vào nguy cơ mất ổn định.
Lý do chính đằng sau điều này là vấn đề sức khỏe sa sút của Quốc vương Salman bin Abdulaziz Al Saud. Tình hình còn bi đát hơn khi Hoàng tử Muhammad bin Nayef đang cho thấy rằng ông muốn từ chối nhận quyền lực. Điều này có thể dẫn cuộc cạnh tranh nội bộ bên trong giới tinh hoa chính trị của đất nước.
Không gian hậu Xô Viết
Các cuộc xung đột ở Ukraine và những căng thẳng ở Nagorno-Karabakh - vùng lãnh thổ tranh chấp của hai nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ Azerbaijan và Armenia, sẽ trở thành thách thức quan trọng đối với Nga trong năm 2017.
"Tình hình trong nước ở Ukraine sẽ phụ thuộc vào sự hỗ trợ tài chính của các đối tác phương Tây. Nhưng về cơ bản, đất nước sẽ tránh được một cuộc khủng hoảng kinh tế mới và chính phủ nước này sẽ vẫn vận hành", Nicolay Sylaev, nhà nghiên cứu cấp cao tại Đại học MGIMO nhận định.
Đồng thời, chuyên gia này nhận định Hiệp định Minsk vẫn sẽ là công cụ chủ yếu để đối phó với cuộc khủng hoảng ở Đông Ukraine. Tuy nhiên, ông không loại trừ khả năng Kiev sẽ dây dưa trong việc thực hiện các yêu cầu của Nghị định thư Minsk.
Về quan hệ Mỹ-Ukraine, hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng chính quyền Trump sẽ không quan tâm nhiều đến cuộc xung đột ở Donbas. Trong năm 2017, Nagorno-Karabakh cũng có thể gây đau đầu cho Nhóm Minsk thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) - bao gồm Nga, Pháp và Mỹ. Tình hình leo thang quân sự nơi đây có thể làm phức tạp quá trình đàm phán.
Hai thế lực ở Châu Âu
Khả năng tái cử của bà Merkel là rất lớn.
Bất chấp uy tín sụt giảm trong thời gian gần đây, bản báo cáo của các chuyên gia Nga đều đồng tình rằng khả năng Thủ tướng Đức Angela Merkel – nhân vật rất cứng rắn với Moscow - được tái đắc cử trong cuộc vận động chính trị năm 2017 là rất cao.
Điều này có nghĩa rằng, với vai trò đầu tàu của mình, Berlin sẽ tiếp tục thúc đẩy các chương trình nghị sự mạnh mẽ của châu Âu như hiện tại, bất chấp những ảnh hưởng ngày càng lớn đến từ phong trào dân túy cánh hữu (vốn có sự cởi mở với ông Putin) và hệ quả từ Brexit.
Bên cạnh xu hướng rời khỏi EU, mối đe dọa chính đối với an ninh của châu Âu sẽ bắt nguồn từ chủ nghĩa khủng bố và một làn sóng mới đến từ các cuộc khủng hoảng di cư - kết quả của sự bất ổn đang diễn ra ở Trung Đông.
Điều này cũng có thể châm ngòi căng thẳng Thổ Nhĩ Kỳ-Châu Âu khi Ankara đang mặc sức làm theo ý mình do ý định gia nhập EU đối với nước này đã không còn mặn mà. Về cơ bản Thổ Nhĩ Kỳ đang muốn gần gũi hơn với Nga nhằm tìm kiếm lợi ích cho mục đích riêng của mình sau khi cảm thấy Mỹ và châu Âu đang quay lưng.
Về các biện pháp trừng phạt của phương Tây áp đặt vào điện Kremlin sau vấn đề ở Ukraine, các chuyên gia dự đoán năm 2017 sẽ còn khó khăn với Nga hơn cả năm 2016.
Châu Âu có vẻ như vẫn không khoan nhượng trong vấn đề này mặc dù ông Trump đang có những tuyên bố mở đường cho việc giảm thiểu các biện pháp trừng phạt.
Trong khi vào những ngày cuối cùng của năm 2016, Tổng thống đương nhiệm Obama đã tiếp tục áp đặt một lệnh trừng phạt mới đối với Moscow khi cáo buộc Nga “can thiệp vào cuộc bầu cử vừa qua”. Giữa một nền tảng khó khăn như vậy, các chuyên gia cho rằng trong năm tới căng thẳng vẫn là điều Nga phải đối mặt.
Quốc Vinh
