Tháng 10/2002, hình ảnh bông sen vàng trở thành logo của hãng hàng không Vietnam Airlines với thông điệp: Hoa sen biểu hiện cho sự khai sáng và hoàn mỹ; vừa đời thường lại vừa cao quý, linh thiêng; vừa duyên dáng, mềm mại nhưng không kém phần cứng cáp, đĩnh đạc. Năm 2011, hoa sen được bình chọn trở thành Quốc hoa của nước Việt. Hình ảnh bông hoa sen đã trở nên quen thuộc từ cuộc sống bình dân đến nghệ thuật hay các công trình lớn.
Mới đây, dự án xây dựng nhà hát Opera tiêu chuẩn thế giới đưa ra bản thiết kế dựa trên nguồn cảm hứng từ Quốc hoa – hoa sen đã được giới thiệu. Theo kế hoạch, Hoa sen Hà Nội (Hanoi Lotus) sẽ là một địa điểm công cộng sử dụng hỗn hợp cho hàng ngàn cư dân và du khách đến Thủ đô của Việt Nam.
Theo bản thiết kế của công ty kiến trúc Australia Decibel, hình ảnh những cánh hoa của Hoa sen Hà Nội là sự kết hợp hài hòa giữa các lớp: Vây cá, vỏ, tấm kính và lưới hỗ trợ. Bên trong, phần trần phía trên cửa chính là sự đan xen khéo léo màu sắc và hoa văn của lá sen tự nhiên, dẫn lối cho người sử dụng từ sảnh chính vào khán phòng.
Hình thức của Hanoi Lotus được lấy cảm hứng từ hoa sen, có thể được tìm thấy trên khắp đất nước Việt Nam. (Ảnh: Internet).
Và cũng theo như bên Decibel chia sẻ: “Nụ hoa sen chớm nở e ấp là hình ảnh tượng trưng cho sự trưởng thành và tiềm năng trước khi nó nở tung thành một bông hoa thanh nhã. Những bó hoa sen là hình ảnh thường thấy trên đường phố Hà Nội, và đó cũng là nguồn cảm hứng cho công trình của chúng tôi”.
Thế nhưng, ngay khi những hình ảnh đầu tiên được xuất hiện, bản thiết kế này đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều ý kiến cho rằng, từ khi hoa sen trở thành Quốc hoa của nước Việt Nam thì việc dùng hình ảnh hoa sen đang bị lạm dụng. Hoa sen được dùng làm logo sẽ chẳng có gì đáng nói, nhưng nếu trở thành trào lưu trong lĩnh vực xây dựng các công trình khổng lồ thì lại có rất nhiều vấn đề phải bàn.
Dự án Hoa sen Hà Nội mô phỏng hình thức cấu tạo của hoa sen, phần lưới ngũ giác phản ánh tỷ lệ thường thấy trong tự nhiên. Hình thức kiến trúc kiểu này rất phổ biến nhưng được đánh giá nghèo ý tưởng, thi công tốn kém. Với các công trình kinh doanh, điều đáng chú trọng nhất là công năng, an toàn, hiệu quả và thẩm mỹ,… Liệu công trình có an toàn khi xảy ra rung chấn, khi đưa vào vận hành có dễ dàng hay không, tính hiệu quả ra sao?
Để công trình xây xong đạt được hiệu suất tối đa, tránh đầu tư lãng phí, cách thiết thực nhất là phải có sự tính toán kỹ lưỡng đối với những tiêu chuẩn kỹ thuật, hệ thống trang thiết bị trong nhà hát Opera sao cho đồng bộ, có sự đa chức năng, phục vụ được nhiều loại hình nghệ thuật. Tránh tình trạng xây dựng một công trình đồ sộ để đời nhưng rồi lại không mang tính hiệu quả cao.
Có lẽ, chúng ta còn nhớ bài học về công trình Cửu Trùng Đài. Cửu Trùng Đài được xây dựng với khát vọng nghệ thuật về một tòa lâu đài vĩ đại, “bền như trăng sao” để cho “dân ta nghìn thu hãnh diện”. Nhưng, công trình ấy lại phải phá đổ bởi sự xây dựng không hợp lý, tốn nhiều công sức.
Hy vọng rằng, với những bài học kinh nghiệm đã có, việc xây dựng một công trình trung tâm văn hóa cần có những tính toán khôn ngoan để biến công trình trở thành điểm đến tin cậy cho các chương trình hoạt động nghệ thuật.
Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả.
Phong Linh
