Thế nhưng trong một tình huống hi hữu, anh tiểu đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu khi nhận thấy cơ hội nổ súng chắc chắn sẽ mang đến một kết quả tốt đẹp toàn cục cho chiến dịch nên đã... xin nổ súng trước giờ "G". Trận đánh đã mở màn chiến thắng chiến dịch mặt trận Quảng Trị năm 1972.
Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu gặp lại đồng đội và người dân Quảng Trị (Ảnh: Trần Bình)
Nhiệm vụ khó khăn
Tướng Hiệu kể: "Năm 1971, quân ta đã giáng những đòn quyết định đối với địch tại Đường 9- Nam Lào. Sang năm 1972, từ đầu năm chỉ thị của cấp trên và Tư lệnh Mặt trận B5 đã được phát đi: "Đánh mạnh trên khắp chiến trường, tiến tới giải phóng Quảng Trị, xoay đổi cục diện cuộc chiến tranh". Nhiệm vụ của trung đoàn 27 là giải phóng hoàn toàn khu vực 544 (Phu-lơ)".
Căn cứ Phu-lơ và Đồi Tròn là "con mắt thần" trên tuyến hàng rào điện tử Mác Namara, là cứ điểm cao nhất nằm phía tây bắc Quảng Trị của địch. Trên cứ điểm này, địch bố trí ba dàn ra - đa kiểm soát mọi chuyển động lớn nhỏ của quân ta. Trận địa pháo cối của địch luôn phát huy lợi thế trên cao để bắn phá các trận địa của ta trong toàn tuyến hành lang. Đây cũng là điểm nối của một con đường cho xe tăng lên căn cứ Phu-Lơ từ Cam Lộ qua điểm cao 322 và điểm cao 288.
Tướng Hiệu nhớ lại, ngày ấy nhận lệnh tấn công Phu-lơ ai cũng hồi hộp vì ta và địch đã giành giật nhau cứ điểm này nhiều lần. Đây là lần thứ 3 trung đoàn của ông làm nhiệm vụ đánh chiếm cứ điểm này và mỗi lần địch giành lại được cứ điểm này, chúng lại ra vẻ huyênh hoang.
Thót tim trước giờ G
Ngày 26/3/1972, công tác chuẩn bị cho chiến dịch đã cơ bản hoàn thành. Cho đến lúc các binh đoàn chủ lực của ta đã cài thế chiến dịch xong và sẵn sàng bước vào trận quyết chiến chiến lược thì Bộ chỉ huy quân sự Mỹ- Ngụỵ vẫn chưa đoán định được hướng nào là hướng chính của cuộc tiến công chiến lược 1972 của ta. Tổng thống Ngụy quyền Nguyễn Văn Thiệu vẫn bay đi bay lại thị sát và nhắc nhở đồng bọn: "Quân Bắc Việt sẽ tấn công".
Sau khi kiểm tra và nhận thấy các đơn vị đã vào đúng vị trí an toàn, đúng ý định tác chiến, Bộ Tư lệnh chiến dịch quyết định giờ nổ súng tiến công trên toàn mặt trận: 11h30' ngày 30/3/1972. Trước đó một đêm, Tiểu đoàn trưởng Hiệu và Chính trị viên Trần Xuân Gứng dẫn tiểu đoàn và hai đại đội tăng cường bí mật tiếp cận, chiếm lĩnh tuyến hành lang từ cầu Thiện Xuân đến điểm cao 322, sẵn sàng chặn đánh Sư đoàn 3 của địch.
Sau một đêm trắng hành quân, rạng sáng ngày 30/3 phân đội cuối cùng của tiểu đoàn đã chiếm lĩnh vị trí mai phục chờ địch tới. Sau khi ổn định công sự, khoảng 7h sáng, hai máy bay của địch đến quần đảo, bắn đạn khói xuống trận địa làm hai chiến sĩ bị thương. Lúc ấy từ phía Cam Lộ, xe tăng của địch xuất hiện bắn pháo vào Đại đội 3.
Tình huống bất ngờ này khiến có người có ý kiến cho rằng trận địa của ta đã bị lộ, đề nghị cho đại liên nổ súng. Trực tiếp tiểu đoàn trưởng đi kiểm tra, trao đổi với Ban chỉ huy đơn vị và nhận định trận địa chưa bị lộ. Tiểu đoàn trưởng Hiệu quyết định: "Các Đại đội tiếp tục chờ đội hình lớn của địch, vào đúng trận địa của ta có lệnh mới nổ súng".
Lại thêm một bất ngờ nằm ngoài phương án chiến đấu khi khoảng 9h hôm đó, tổ trinh sát thấy có tốp dân đi vào trận địa, phần lớn là người già, trẻ con. Người chống gậy, người cầm dao, người bế con trên tay, mấy tên lính ngụỵ đi sau chốc chốc lại chĩa súng vào lưng hăm dọa. Tiếng trẻ con khóc thét, người già ngã sấp ngã ngửa. Thì ra bọn ngụy dùng kế hiểm độc: Dẫn dân đi thăm dò, làm "lá chắn" cho chúng nếu gặp phục kích. "Lúc ấy chiến sĩ ta căm hờn lắm, máu ai cũng sôi lên. Tôi đã ra lệnh, trường hợp bị lộ thì phải nổ súng bảo vệ tính mạng của người dân", tướng Hiệu kể lại.
Thế nhưng may mắn khi sự cố không xảy ra, quân địch không phát hiện thấy trận địa của ta. Khi dân vượt qua trận địa, tưởng đã an toàn nên bọn địch thả người dân "tùy nghi di tản" và chúng tiếp tục hành quân. Tiểu đoàn trưởng Hiệu cho một nhóm chiến sĩ bí mật gặp dân, hướng dẫn họ đi vào vùng an toàn.
Quyết định “bạo gan”
10h30', Tiểu đoàn 3 ngụỵ lọt vào trận địa phục kích. Nhưng theo mệnh lệnh hiệp đồng của Bộ tư lệnh chiến dịch, giờ nổ súng toàn chiến dịch vào lúc 11h30'.
Anh tiểu đoàn trưởng trẻ băn khoăn: "Theo hiệp đồng tác chiến thì còn một tiếng nữa mới được nổ súng nhưng thời cơ đã đến, địch hành quân rất chủ quan, bộ đội vẫn giữ được bí mật, bất ngờ. Nếu tiêu diệt địch lúc này thì lính ngụỵ ở Phu-lơ sẽ hoang mang, mất tinh thần, tạo thuận lợi cho Tiểu đoàn 2 của ta nhanh chóng dứt điểm".
Sau ít giây cân nhắc, tiểu đoàn trưởng Hiệu báo cáo Trung đoàn trưởng qua điện thoại, xin mặt trận cho nổ súng trước giờ "G". Loạt mìn định hướng khóa đuôi của Đại đội 1 vang lên, cùng lúc 6 khẩu cối 82 ly của Tiểu đoàn và Đại đội 17 tăng cường bắn dồn dập vào đội hình quân địch.
Cùng lúc ấy, lực lượng trên khu vực 322 và 288 cũng đưa lực lượng tấn công mạnh. Mệnh lệnh của người chỉ huy Nguyễn Huy Hiệu đưa ra là đánh nhanh gọn, xóa sổ Tiểu đoàn 3 của ngụỵ ngay, không để địch kịp điều thêm xe tăng gây khó khăn cho trận địa.
Các mũi tấn công đồng loạt bao vây, chia cắt, chặn đường rút của địch. Trong trận đánh nhanh, thắng nhanh ấy, tiểu đoàn do ông Hiệu chỉ huy đã làm chủ hoàn toàn khu vực phía đông nam căn cứ Phu-lơ và Đồi Tròn, cắt rời thế liên hoàn của các căn cứ Phu-lơ, Đồi Tròn, Cam Lộ.
Trận đánh đã mở màn loạt chiến thắng cho chiến dịch năm 1972 của mặt trận, có công một phần nhờ sự quyết đoán của người chỉ huy nắm chắc thời cơ tiêu diệt địch. Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu cho hay: "Sau này, tôi được phép gặp Tư lệnh chiến dịch - Tướng Lê Trọng Tấn và Chính ủy Lê Quang Đạo, Phó Tư lệnh Mặt trận Cao Văn Khánh.
Tư lệnh chiến dịch hỏi: "Theo quy định, chiến dịch mở màn lúc 11h30', tại sao tiểu đoàn cậu lại nổ súng lúc 10h30'? Tôi đã trả lời: "Trong chiến đấu có những tình huống xảy ra không thể lường hết được. Tiểu đoàn của địch đã lọt vào trận địa, không đánh sẽ lỡ cơ hội. Lúc đó tôi suy nghĩ nhiều đánh hay không. Tôi đã quyết định đánh và sẵn sàng chịu trách nhiệm về quyết định của mình". Khi ấy, tướng Lê Trọng Tấn đã ủng hộ quyết định của tôi là đúng...".
Chiến thắng của đơn vị tiểu đoàn trưởng Hiệu chỉ huy đã mở màn đợt tấn công quyết liệt trên khắp Mặt trận Quảng Trị. Một tháng với hai đợt tấn công nổi dậy, quân và dân Quảng Trị đã quét sạch hệ thống phòng ngự kiên cố của Mỹ ngụỵ. Ngày 1/5/1972, Quảng Trị hoàn toàn được giải phóng. Cuối tháng 5/1972, Nguyễn Huy Hiệu được bổ nhiệm chức Trung đoàn phó Trung đoàn 27.
Vương Hà
