Nghệ sỹ và nghề tay trái khi xuất ngoại biểu diễn

Xuất ngoại "kẻ cười nụ, người khóc thầm"

Một bầu sô có tiếng ở Hà thành, khi nhận làm chương trình cho một ngân hàng khai trương ở Đức cũng đã đưa các ca sỹ dòng nhạc truyền thống sang biểu diễn. Chi phí ngân hàng chi cho bầu sô lo ăn ở, đi lại cho 4 ca sỹ cũng hơn nửa tỷ đồng. Ca sỹ V.H. với hai suất diễn nhận thù lao 70 triệu đồng, ca sỹ K.L. nhận 45 triệu đồng cho một suất diễn tại cuộc giao lưu... Còn với hợp đồng đưa các "ông hoàng", "công chúa" ra hải ngoại biểu diễn thì số tiền thù lao cũng khoảng 5-10 ngàn USD/người. Nhưng trái lại có những ca sỹ, những ngôi sao lấp ló, tỳ vết trong nước chạy ra nước ngoài theo con đường du lịch và biểu diễn chui thì khó khăn chồng chất. Có người chấp nhận làm vợ hờ của Việt kiều để được ở lại, có chân dài chấp nhận dấn thân làm "gái" để được có tiền, có thể tìm người "mở đường" cho việc ở lại nơi đất khách quê người.

Với những nghệ sỹ trong nghệ thuật sân khấu, cơ hội ra biểu diễn nước ngoài không nhiều. Họ thường đi theo các chương trình phục vụ liên hoan văn hoá. Thù lao là kinh phí đã được phê duyệt trả về cho đoàn nên chẳng đáng là bao. Sang nước bạn, mọi chi phí phải tiết kiệm tối đa mới mong để dành được chút ít. Khi còn là diễn viên uốn dẻo, nghệ sỹ Nguyễn Hoài (Liên đoàn xiếc Việt Nam) cũng đã đi biểu diễn ở nhiều nước châu Âu. "Tôi được chị Thuý Mùi bày cho chiêu mang hàng mỹ nghệ từ trong nước ra nước ngoài vừa bán, vừa làm quà. Mỗi lần đi như thế, nhờ có duyên mà thu nhập thêm cũng kha khá", chị Hoài nói.

Thứ mà các nghệ sỹ mang ra những nước châu Âu, Mỹ nhiều nhất phải kể đến đá tự nhiên. Đó là vòng đá, đá phong thuỷ cỡ nhỏ những loại đá tự nhiên bán buôn rất rẻ ở Hàng Bạc (Hà Nội) khi sang nước ngoài lại thành món hàng quý. Chị Hoài không giấu nghề: "Mình có hai cửa hàng đá quý, đá phong thuỷ quen ở phố Hàng Bạc. Trước khi đi biểu diễn, mình lên đó lấy đá đã chế tác, sau đó xâu chuỗi lại thành vòng cổ, vòng tay làm khoá bạc, vàng tây tuỳ từng loại đá. Mang sang đó, mỗi món đồ lãi cũng kha khá. Chẳng hạn một chiếc vòng đá mua trong nước 300 ngàn đồng ra nước ngoài cũng bán được 300-400 USD tương đương 6-8 triệu đồng".

Với những nghệ sỹ khéo vun vén thì mỗi chuyến đi nước ngoài biểu diễn cũng có thu nhập tương đối. Có lẽ, trong những khó khăn chung ấy, với những người chịu xoay xở vẫn hé lộ con đường kiếm tiền chân chính. Chị Nguyễn Hoài vẫn sống với nghề từ thời bao cấp cho đến khi không còn trong độ tuổi biểu diễn, nhưng đến nay mỗi khi có nhiệm vụ dẫn đoàn đi biểu diễn chị vẫn có thói quen mang đá đi buôn bán thêm. Bên cạnh đó, cũng có nhiều nghệ sỹ có shop thời trang ở trong nước, mỗi lần ra nước ngoài lại cố gắng tha lôi đủ thứ quần áo. Đó là trường hợp của ca sỹ Nam Cường, mỗi lần ra nước ngoài anh lại tự tay chọn lựa quần áo để đưa về phục vụ công việc kinh doanh trong nước.

 Mỗi lần ra nước ngoài, Nam Cường lại tự tay chọn lựa quần áo để đưa về phục vụ công việc kinh doanh trong nước.

Sống trời Tây vẫn nặng lòng với  văn hoá Việt

Những nghệ sỹ trong nước đã từng sang Đức biểu diễn đều hàm ơn một con người luôn hướng lòng mình với văn hoá Việt. Anh Nguyễn Xuân Hùng đã từng giúp đỡ, mời nhiều nghệ sỹ Việt sang Đức biểu diễn. Chị Hoài cho biết: "Lần nào sang Đức biểu diễn, các nghệ sỹ cũng được anh Hùng giúp đỡ tận tình. Những sản phẩm của mình mang sang nếu bán lẻ được thì tốt, không thì lại bán lại cho các cửa hàng do anh Hùng giới thiệu. Nhiều lần thành quen, mình cũng là khách hàng quen của nhiều cửa hàng".

Theo chị Hoài kể, anh Hùng vốn là tay keyboard của Đoàn ca múa nhạc Hà Nội (nay là Nhà hát ca múa nhạc nhẹ Thăng Long). Trong những năm cuối thời bao cấp anh Hùng cũng đã hoài thai, mong muốn thành lập một ban nhạc riêng, nhưng hoài bão ấy không thành. Cuối cùng anh đã quyết định đi xuất khẩu lao động ở Đức và học thêm nhạc nhẹ, một đất nước có nền âm nhạc phát triển. Tại đây, khi bức tường Berlin sụp đổ, anh Hùng đã tìm cách sống. Vẫn xin tập trong ban nhạc, anh lại chuyển sang buôn bán quà tặng, quần áo.

Trong mắt giới nghệ sỹ, anh Hùng là một người luôn thiết tha gắn bó với văn hoá Việt. Nếu anh dừng lại là một người kinh doanh thì có lẽ cũng là một trong những người giàu có ở cộng đồng Việt ở Đức. Từ buôn bán quần áo, anh Hùng chuyển sang sản xuất phân phối cho người bán lẻ, rồi đầu tư mở hàng dịch vụ ăn uống... Nhưng vì máu nghệ thuật, đa mang với nền văn hoá, muốn mang văn hoá Việt giới thiệu với bạn bè quốc tế nên anh cũng chịu nhiều phen thua lỗ nặng. Đó là năm anh Hùng đã chuẩn bị rất chu đáo cho một chương trình với 12 địa điểm biểu diễn trên khắp nước Đức để phục vụ cộng đồng Việt ở đây.

Mọi thứ đã được chuẩn bị, cả tấn tờ rơi đã được in và đi phát khắp nước Đức, hợp đồng với các nghệ sỹ trong nước cũng đã xong. Nhưng vì lý do an ninh, đoàn nghệ sỹ Việt không thể sang biểu diễn. Cú thất bại ấy đã lấy đi của anh 100 ngàn euro. Anh Hùng không nản chí mà tiếp tục đầu tư cho việc biểu diễn nghệ thuật với mong muốn giới thiệu văn hoá, nghệ thuật Việt ra bạn bè thế giới. Cho đến nay, nhiều đoàn nghệ thuật, nhiều nghệ sỹ đã được mời sang châu Âu biểu diễn.

Với những nghệ sỹ dù được mời biểu diễn, hay đi biểu diễn theo chương trình liên hoan hợp tác văn hoá ở các nước châu Âu luôn nhận được sự giúp đỡ của anh chàng lãng tử giữa trời Tây. Những ngón nghề làm thêm của nhiều nghệ sỹ, trong đó có chị Nguyễn Hoài, cũng là được anh Hùng giới thiệu, giúp đỡ. Không giàu tiền bạc, nhưng vẫn có những nghệ sỹ trân trọng mỗi lần ra nước ngoài biểu diễn. Họ coi đó là nhiệm vụ nhằm giới thiệu văn hóa Việt và có cơ hội cho nghề tay trái "buôn bán nhỏ lẻ" với sự giúp đỡ của những người Việt sống trên quê hương thứ hai.     

Minh Khánh