Công luận vẫn đang hết sức đau xót trước những cái chết của gia đình chủ cửa hàng vàng Ngọc Bích (Phố Sàn - Phương Sơn - Lục Nam - Bắc Giang). Vậy nhưng, đằng sau vụ thảm án đó, chúng ta cần nhìn lại vấn đề an ninh tại các cửa hàng kinh doanh vàng - loại tài sản mà đã khiến tại Việt Nam cũng như trên thế giới, từ xưa đến nay, đã xảy ra không biết bao nhiêu là vụ án tranh giành, cướp đoạt thậm chí trả giá bằng cả mạng sống, cả nhân cách, tình người...
Nguoiduatin.vn đã có cuộc trao đổi với phó GĐ Trung tâm nghiên cứu tội phạm học và phòng ngừa tội phạm - Tiến sĩ, Thượng tá Nguyễn Minh Đức. Đây là những đánh giá chung của một chuyên gia, nhưng có thể là những ý kiến để bạn đọc cùng chúng tôi có thể suy ngẫm, đối chiếu, đi tìm lời giải cho nguyên nhân của những vụ án cướp vàng xảy ra từ lâu nay, đặc biệt là vụ thảm án tại Bắc Giang vừa qua.
Trước hết, đọc lại lời khai của Lê Văn Luyện: "Tiệm vàng Ngọc Bích chỉ bật camera ban ngày, còn ban đêm thì tắt. Luyện đã đột nhập vào tiệm vàng từ trước rất dễ dàng bởi cửa tầng ba có chốt gạt dễ mở...". Thậm chí, khi ban chuyên án mở thử xem lại trong dữ liệu camera, thấy trong vòng khoảng chục ngày gần đây, hình ảnh lưu lại thì không thấy Luyện cũng như ai khả nghi, lạ mặt.
Đó chỉ mới là lời khai của Luyện. Tuy nhiên việc một cửa hàng kinh doanh vàng (thậm chí là thuộc loại lớn nhất ở phố Sàn) thì với cách quản lý an ninh như vậy có khiến cho việc Luyện đột nhập vào gây án là quá dễ dàng?
"Kinh doanh là phải...mặt phố"
Theo Thượng tá Đức, hiện nay, trên đất nước Việt Nam chúng ta, có rất nhiều cửa hàng kinh doanh loại mặt hàng này. Vậy nhưng vẫn đề đảm bảo an ninh của những chủ cửa hàng này thì cần phải xem lại. Bởi lẽ vàng là thứ tài sản mà bất cứ ai cũng thèm muốn, có thể khiến bọn tội phạm trở nên vô cùng manh động, bất chấp và liều lĩnh.
Ở nhiều nước trên thế giới, các cửa hàng kinh doanh vàng thường được quy hoạch đưa vào tập trung trong một hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại để dễ bề quản lý, đảm bào an ninh. Trong khi đó, người dân mình đôi khi lại quan niệm, kinh doanh là cứ phải ở mặt phố mới đắt hàng. Từ đó dẫn đến tình trạng các cửa hàng vàng cứ nằm rải rác, khiến việc quản lý an ninh rất khó.
Thậm chí, khi một vụ cướp vàng, mất trộm vàng xảy ra, có người lại còn đổ lỗi cho lực lượng công an địa phương là chưa làm hết trách nhiệm. Vậy nhưng chúng ta cần hiểu rằng, lực lượng công an thực hiện nhiệm vụ bảo vệ là bảo vệ chung, chứ không thể suốt ngày đêm túc trực, cắm chốt bảo vệ cho từng mỗi một cửa hàng vàng nhỏ lẻ được. Mà việc đầu tiên và tối thiểu quan trọng là ý thức của chính chủ doanh nghiệp, vì chính sự an toàn của mình.
Người "ở chung" với vàng
Tại Việt Nam thì các cửa hàng vàng chủ yếu toàn mở kinh doanh tại nhà, trong đó có cả gia đình lớn nhỏ, già trẻ sinh sống.
Vậy nhưng họ dường như không ý thức một vấn đề rất quan trọng, khi một doanh nghiệp kinh doanh vàng, nguyên tắc là người không được phép "ở chung" với vàng. Cửa hàng vàng không thể được mở tại nhà mà chủ doanh nghiệp đang sinh sống.
Sau giờ kinh doanh, chủ cửa hàng phải đóng cửa về nhà, để vàng lại cửa hàng và đã có lực lượng bảo vệ an ninh chung của tòa nhà, thậm chí nhân viên an ninh thuê riêng tại đó bảo vệ.
Còn việc cất giấu vàng, két sắt cần phải có chân hàn trực tiếp xuống nền nhà, kẻ trộm cướp có muốn cạy ra cũng không thể thực hiện được. Thậm chí, có người, khi đã thực hiện kinh doanh vàng đúng nguyên tắc địa điểm rồi, thì sau khi đóng cửa còn mang vàng trong người, trong xe để đưa về nhà cất, cũng không có bảo vệ đi cùng. Như vậy thì vô tình trở thành miếng mồi ngon cho những kẻ cướp bóc.
Đó còn chưa kể đến, tại những nước văn minh trên thế giới, về vấn đề trang sức, hầu hết người dân ra đường, người ta thường chỉ đeo trên người những thứ trang sức mỹ kí, pha chế, chứ không mấy ai đeo vàng ròng trên người. Còn những người giàu có, nếu có đeo cả kim cương lên người, thì họ đã có vệ sĩ đi theo bảo vệ.
Trên thực tế, hầu hết những chủ doanh nghiệp kinh doanh vàng tại Việt Nam vẫn chưa thực sự ý thức được về vấn đề đảm bảo an ninh. Mặc dù biết rằng mình đang kinh doanh loại hàng hóa "nguy hiểm", vậy nhưng việc đầu tư cho an ninh lại quá thấp. Đáng lẽ, chủ kinh doanh cần phải ý thức được rằng việc sở hữu vàng luôn tiềm ẩn sự nguy hiểm khôn lường đó.
Nhiều điểm kinh doanh trang sức vàng không trang bị đầy đủ các thiết bị an ninh. Mà đáng lẽ, những cửa hàng này thậm chí phải lắp đặt loại camera có pin tích điện, quay được cả trong bóng tối, để khi lỡ có sự cố mất điện thì camera vẫn hoạt động bình thường.
"Chúng tôi, từ lâu, cũng đã từng có những công trình nghiên cứu và đưa ra lời cảnh báo về vấn đề an ninh tại các cửa hàng vàng... Vậy nhưng những vấn đề an ninh đều đang bị nhiều chủ kinh doanh vàng coi nhẹ." - Thượng tá Đức chia sẻ.
Bảo Trang
Cần một chế tài để đảm bảo an ninh
Một cán bộ điều tra thuộc Phòng cảnh sát hình sự, Công an Hà Nội cũng từng nhìn nhận: Hiện nay, một số cơ sở kinh doanh vẫn chưa nhận thức được đầy đủ tầm quan trọng của công tác phòng ngừa, đấu tranh với loại tội phạm cướp có vũ khí tại các điểm kinh doanh mua bán, chế tác vàng bạc, đá quý, thu đổi ngoại tệ...
Vị cán bộ này cho biết, những cơ sở kinh doanh này cho rằng việc trang bị các thiết bị bảo vệ (camera, hệ thống báo động) là không cần thiết, tốn kém. Hoặc nếu có thì chỉ là camera quan sát tại chỗ chứ không lưu được hình ảnh, gây khó khăn cho công tác điều tra khi có vụ việc xảy ra.
Bên cạnh đó, các điểm sửa chữa, chế tác vàng bạc, đá quý hoặc những sơ sở kinh doanh nhỏ luôn lấy lý do điều kiện kinh tế hạn chế, vốn ít nên không có điều kiện trang bị các thiết bị bảo vệ, lực lượng bảo vệ mà chủ yếu do gia đình tự kinh doanh bảo vệ, chỉ đến khi có vụ việc xảy ra rồi thì mới lo đến... các biện pháp phòng ngừa.
Ngoài ra, quan trọng nhất hiện nay là chế tài quy định việc lắp các thiết bị bảo vệ chưa có nên các cơ sở kinh doanh không tự giác trang bị thiết bị bảo vệ cho mình.
Còn tại một số các cửa hàng có lực lượng bảo vệ thì vẫn chưa đủ về số lượng và đảm bảo về chất lượng. Kiến thức được trang bị để giải quyết các tình huống xảy ra hầu như không có hoặc rất yếu. Một khó khăn nữa là, hiện nay nhiều cơ sở kinh doanh vàng bạc do muốn giữ bí mật bảo vệ các loại mẫu mã riêng nên không cung cấp và cho chụp ảnh các chi tiết mẫu chế tác theo hướng dẫn của công an, nên khi có vụ việc xảy ra, rất khó khăn cho công tác điều tra.
