Khi có ai đó đánh vào quả chuông thì âm thanh của nó có thể vang xa hàng trăm dặm. Âm thanh vang xa đến kỳ lạ cộng với các hoa văn trên chuông được chạm khắc đặc biệt bằng bộ tứ linh "Xuân - Hạ - Thu - Đông" nên chiếc chông đồng ở chùa La Chữ từ lâu đã được xem là độc nhất vô nhị tại Việt Nam.
Quả chuông quý giá nói trên đã gắn liền với người dân La Chữ hơn 200 năm. Hiện tại, nó đang được lưu giữ tại chùa La Chữ, xã Hương Chữ, huyện Hương Trà (Thừa Thiên Huế).
Chùa làng La Chữ nơi cất giữ quả chuông đồng kỳ lạ
Quả chuông đặc biệt
Ai đã một lần đến Huế, tìm hiểu văn hóa đất Cố Đô, hẳn sẽ không thể bỏ qua những câu chuyện liên quan đến chiếc chuông đồng ở chùa La Chữ. Người ta bảo rằng, âm thanh của nó vang xa đến hàng trăm dặm và du dương đến mê hồn. Với mong muốn mục sở thị và kiểm chứng câu chuyện, chúng tôi đã có cuộc hành trình về với mảnh đất Hương Chữ, huyện Hương Trà.
Vượt gần 30km từ TP.Huế, chúng tôi có mặt tại địa danh cần tìm. Chùa La Chữ nằm khuất dưới gốc cây bồ đề cổ thụ. May mắn cho chúng tôi là ngay khi vừa bước chân vào ngôi chùa được gặp ngay người quản lý quả chuông lạ. Thời điểm chúng tôi đến cũng là khi ông Lê Phước Vân, đời thứ tư của dòng họ Lê đang lau chùi cẩn thận quả chuông đồng có lịch sử 200 trăm. Tiếp xúc với PV Người đưa tin, ông Vân cho biết: “Tôi là hậu duệ đời thứ tư của dòng họ Lê canh giữ chùa và bảo vệ chuông".
| Quả chuông có giá triệu USD Theo ông Lê Phước Vân, chỉ những ngày lễ lớn của dân làng, quả chuông mới được đưa ra sử dụng. Khi nghe tiếng chuông, người dân biết ngay là lễ hội của làng và kéo đến để thực hiện các nghi thức truyền thống. Do quả chuông có giá trị, nên bình thường nó được cất giữ rất cẩn thận ở nơi trang trọng nhất. Được biết, từ sau khi nghe huyền thoại về chuông đồng này, nhiều đại gia đã đến hỏi mua với cả triệu USD nhưng BQL chùa và dân làng nhất quyết không bán. Bởi nó là bảo vật thiêng liêng của tất cả người dân địa phương. Được biết, đã có lần Bảo tàng Việt Nam đến và có ý định mượn quả chuông làm triển lãm nhưng dân làng đã ra bao vây nhất quyết không cho |
Vì quả chuông có giá trị lịch sử và sợ kẻ xấu đánh cắp nên sau một hồi nói chuyện, ông Vân sực nhớ ra vấn đề gì đó nên yêu cầu chúng tôi xuất trình giấy tờ. Lấy kính lão ra soi cẩn thận, ông lão mới tin tưởng dẫn chúng tôi vào bên trong khu chính điện tôn nghiêm. Ông liên tục giới thiệu về lịch sử ngôi đền cũng như huyền thoại quả chuông cho PV. Người đàn ông này mặc bộ áo tràng lam (áo dành riêng khi bước vào cửa chùa - PV) quỳ xuống khấn bái. Ông đang xin thần linh cho phép mượn Phong sắc mà nhà vua đã công nhận về quả chuông quý thuộc quyền sở hữu làng La Chữ. Ông Vân cẩn thận mở nhẹ chiếc hòm gỗ trên bàn thờ hai bản Phong sắc cho biết, đây là bảo vật quý, được giữ gìn rất nghiêm ngặt. Hai vật phẩm này chỉ được đưa ra khi đến ngày tế, lễ. Ông là đời thứ tư của họ Lê nên được giao phó bảo quản. "Các chú là khách quý nên tôi mới tin tưởng đưa ra", ông Vân cười nói.
Từ lời kể rất chi tiết của ông Vân và những tài liệu có liên quan, chúng tôi được biết, quả chuông đồng được đúc vào thời vua Quang Trung. Chuông quý do vợ chồng Võ tướng Điện tiền Thái Ngự giá Quận công Võ Văn Dũng (một vị tướng dưới triều đại Tây Sơn) cùng với nhạc phụ (bố vợ là ông Lê Công Học) đứng ra làm hội chủ cúng đường. Chuông cao1,26 m, gồm quai chuông 35 cm, thân chuông 91 cm (quai cấu tạo hình con rồng nằm uốn mình nối đuôi nhau với dáng vẻ oai hùng). Thân chuông trên đầu tròn, dưới miệng loe ra, đường kính ở bụng 57 cm, miệng 69 cm.
Được biết, trọng lượng chuông khoảng bốn tạ. Trên thân được khắc chạm nổi hình bát bửu rất đẹp mắt. Những hình quạt, pho sách, bình hoa, bầu rượu, gương soi, lược chải, cái tù và và lá hương mộc bố trí nằm hai bên thân chuông. Phía trên là một trong bốn chữ đại tự viết tên tứ thời: Xuân - Hạ - Thu - Đông.
Để tìm hiểu sâu hơn về những dòng chữ, hoa văn in trên quả chuông đặc biệt này, chúng tôi đã tìm gặp thầy giáo Lê Công Mầu, cựu giáo viên Trường Quốc Học Huế. Theo ông, phần lớn của chuông có tám ông hộ pháp, mang loại khí giới là chùy và dao. Phần dưới chuông là hình tứ linh: Long - Ly - Quy - Phụng. Mặt Hạ là một bài nguyên bao gồm 52 chữ và mặt Đông là một bài kệ gồm 37 chữ. Nội dung chữ của hai mặt Xuân và Thu được dịch ra "Làng La Chữ, huyện Hương Trà; Hội trưởng Lê Công Học thành tâm xin cúng". Cái chuông chính là do Quận công Vũ Văn Dũng và vợ chính Lê Thị Vi đã có công đức. Và một mặt ghi "Chuông đúc vào ngày tốt của tháng 7, mùa Thu năm Tân Hợi (tháng 8 - 1791).
Ông Lê Phước Vân bốn đời lưu giữ bên quả chuông quý
Vật "hộ mệnh" của làng
Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay ở Việt Nam chỉ còn tồn tại duy nhất một quả chuông thời Tây Sơn. Đó chính là quả chuông kỳ lạ ở chùa La Chữ (huyện Hương Trà, Thừa Thiên - Huế). Với âm thanh cũng như hoa văn trang trí trên, đây có thể được coi là quả chuông kỳ lạ nhất Việt Nam. Được biết, ngoài độ vang xa, âm thanh mê hồn, có lịch sử lâu đời, quả chuông còn là "bùa hồ mệnh" của làng La Chữ. Cụ Hứa Văn Vinh, cao niên của làng La Chữ cho biết: Thông thường một ngôi chùa nằm ở rìa làng hay ở trên núi nhưng chùa La Chữ lại nằm ở giữa làng. Bởi vì trong chùa có chuông "thần". Bởi thế, làng La Chữ được mệnh danh là "làng trường thọ" và "làng Đại học". Chẳng biết có phải chuông phù trợ làng hay không nhưng người nơi đây sống rất thọ và con cháu thì học hành thành đạt. Nhiều người đã làm quan qua các thời kỳ. Ông Hà Xuân Út, Trưởng thôn La Chữ cho biết: Người dân trong làng như được Thánh phù hộ, rất ít ốm đau, bệnh tật, rất nhiều cụ già thọ trên 90, 100 tuổi. Thậm chí, hàng năm có 40 - 50 em đậu vào các trường CĐ - ĐH. Người làm quan chức cao ở huyện, tỉnh cũng rất nhiều.
Theo ông Lê Phước Vân, người kế nghiệp dòng họ bốn đời lưu giữ quả chuông đồng, trước khi bố ông mất căn dặn mọi người rất cẩn thận. Bố ông bảo, quả chuông quý là "kho báu" không chỉ dòng họ Lê mà còn là vật "thần linh" của làng La Chữ nói chung. Dù có hy sinh cả tính mạng người họ Lê cũng phải giữ gìn lấy quả chuông này. Được biết, hiện tại ông là nhân chứng sống cho các đời sau muốn tìm hiểu về quả chuông kỳ lạ. Năm 1968, chùa La Chữ đã bị bom Mỹ đánh phá ác liệt. Mái chùa bị rập, giá gỗ của chuông bị đánh gãy nhưng kỳ lạ thay, chuông rơi xuống vẫn không hề lay động. Bằng tinh thần và trách nhiệm, trải qua hàng trăm năm quả chuông kỳ lạ của làng La chữ vẫn được người dân gìn giữ hết sức cẩn thận. Nó là biểu tượng của giá trị lịch sử, văn hóa dân tộc. Còn với người dân địa phương, nó như "bảo bối", giúp người dân tránh được mọi tai ương.
| Bị vua phạt vì “tội” kêu quá to?! Theo ông Mầu, một chi tiết cho thấy sự linh thiêng cũng như tình cảm mà người dân dành cho chiếc chuông đó là khi vua Nguyễn Ánh lên ngôi (năm 1808). Những tàn tích của vương triều cũ đã bị Vua ra lệnh xóa sạch. Tuy nhiên, chuông đồng đã được dân làng bảo mật cất giữ cẩn thận. Sau khi quả chuông "thoát nạn", người dân mang ra đánh thì bỗng nhiên nó lại phát ra tiếng vang rất kỳ lạ. Âm thanh đó có thể vang xa hàng chục dặm. Ông Lê Phước Vân kể lại, kinh thành Huế cách làng La Chữ hơn 20 km nhưng không ai ngờ âm thanh của chuông lại vang đến tận nơi Vua ở. Thậm chí, dân ở cách đó hàng chục dặm, nghe tiếng chuông tưởng triều đình có chuyện gì bèn kéo nhau vào kinh thành. Nghe tiếng chuông, Vua bèn sai lính dò la ở đâu lại có tiếng kỳ lạ như vậy. Sau khi tìm hiểu và biết gốc tích của quả chuông, Vua đã ra lệnh phải làm cách gì đó để giảm bớt tiếng chuông đi, nếu không sẻ bị tịch thu. Bởi thế, mà các bô lão trong làng đã khoan các lỗ trên chuông (gọi là "thiến") hòng giảm bớt âm thanh và để tránh tai họa. Tuy nhiên, âm thanh của quả chuông sau đó vẫn không suy giảm là mấy khiến nhiều người phải kinh ngạc. |
Lê Giáp - Trần Tâm
