Tiếp tục chương trình làm việc, sáng 17/4 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Trình bày tờ trình tại phiên họp, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, việc xây dựng dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống, nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”.
Dự thảo Luật gồm 166 điều được bố cục thành 5 phần, 11 chương, điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự, gồm: quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt; thủ tục tố tụng thân thiện; thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.
Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến (Ảnh: Quochoi.vn).
Ông Nguyễn Văn Tiến cho biết, dự thảo Luật quy định 16 nguyên tắc nhân văn, tiến bộ và đặc thù để bảo vệ người chưa thành niên trong tư pháp hình sự, như: Bảo đảm lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên; bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện; Quyền được thông tin đầy đủ, kịp thời; Ưu tiên áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng; Xử lý chuyên biệt...
Về hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên, ông Nguyễn Văn Tiến thông tin đề cao tính nhân văn nhưng vẫn bảo đảm nghiêm minh của chính sách hình phạt đối với người chưa thành niên, dự thảo luật quy định giảm mức hình phạt tù đối với người chưa thành niên theo từng trường hợp cụ thể.
Điều 105 (tù có thời hạn) của dự thảo luật nêu, đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 15 năm tù. Bộ luật Hình sự đang áp dụng là không quá 18 năm tù.
Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 9 năm tù. Bộ luật Hình sự đang áp dụng là không quá 12 năm tù.
Tuy nhiên, với trường hợp phạm 5 loại tội xâm phạm tính mạng sức khỏe và ma túy (giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội sản xuất trái phép chất ma túy) thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành.
Ông Nguyễn Văn Tiến cho hay, dự thảo luật giữ nguyên hệ thống hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội, gồm: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn. Đồng thời "không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình đối với người chưa thành niên".
Bên cạnh đó, dự thảo luật bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt. Mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.
Theo ông Nguyễn Văn Tiến, dự thảo luật mở rộng đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thẩm tra dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, Ủy ban Tư pháp tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Về hình phạt đối với người chưa thành niên, Ủy ban Tư pháp tán thành Điều 101 dự thảo luật quy định 4 hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội trên cơ sở kế thừa của Bộ luật Hình sự hiện hành (không phát sinh thêm loại hình phạt mới) bao gồm: Cảnh cáo; phạt tiền; cải tạo không giam giữ; tù có thời hạn.
Về các hình phạt cụ thể và việc tổng hợp hình phạt, Ủy ban Tư Pháp cơ bản nhất trí với dự thảo luật.
Ngoài ra, bà Nga cho biết đối với hình phạt cảnh cáo, có ý kiến đề nghị mở rộng việc áp dụng đối với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi phạm tội lần đầu, là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.
Về thi hành án phạt tù và tái hòa nhập cộng đồng, tại Điều 149, dự thảo Luật quy định người chưa thành niên được giam giữ tại trại giam riêng để tạo điều kiện giáo dục, phục hồi.
Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật, bảo đảm phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, sự phát triển của người chưa thành niên, đặc biệt là bảo đảm tối đa quyền được học tập của người chưa thành niên, hạn chế các tác động tiêu cực của việc giam giữ chung trại giam với phạm nhân là người trưởng thành.
Đồng thời, quy định này cũng bảo đảm phù hợp với Quy tắc của Liên hợp quốc về bảo vệ người chưa thành niên bị tước quyền tự do.
