Nhiều người vẫn nghĩ, hẳn chàng nhiếp ảnh gia với nghệ danh Das là một thanh niên sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, được nuôi dưỡng bởi thứ tình yêu mộc mạc đặc biệt dành cho của mảnh đất nghìn năm, n, mới có đủ động lực và nhiệt huyết theo đuổi một dự án công phu như thế. Nhưng không, Das là chàng trai đến từ thành phố Buôn Mê Thuột (Đắk Lắk). Hà Nội chỉ là nơi anh học tập và làm việc tại Hà Nội, trong suốt 7 năm. PV ĐS&PL đã có cuộc trò chuyện với chàng trai mang tình yêu khác lạ theo cách rất riêng với Thủ đô ngàn năm văn hiến… nồng nàn với Hà Nội.
Das (25 tuổi) - người thực hiện dự án "Hà Nội 100 năm trước".
Xin chào Das. Điều gì thôi thúc và khiến anh quyết tâm thực hiện và theo đuổi dự án “Hà Nội 100 năm trước”?
Có lẽ, lý do khiến tôi quyết định thực hiện dự án “Hà Nội 100 năm trước” do cảm tranh của họa sĩ Bùi Xuân Phái. Qua tranh của ông, phố cổ Hà Nội ngày xưa mộc mạc và dung dị nó thực sự hút hồn tôi, khiến tôi ngày đêm suy nghĩ cần phải làm một điều gì đó.. Bằng một tình yêu Hà Nội ấp ủ từ lâu, đến khi ra Hà Nội học tập tôi có cơ hội được khám phá Hà Nội thời hiện đại. Những góc phố cổ xưa nay đã không còn dấu ấn nhiều nhưng vẫn để lại cho tôi nhiều cảm xúc đặc biệt. Với mong muốn làm một điều gì đó đặc biệt cho mảnh đất mà trót yêu từ khi chưa đặt chân tới, tôi quyết định bắt đầu làm dự án Hà Nội 100 năm trước. Dự án này mọi thứ đều do tự tay tôi làm và biên tập độc lập.
Chợ Đồng Xuân 100 năm trước.
Không phải là một người con sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nhưng lại có một tình yêu vô cùng lớn, trong con mắt của Das, Hà Nội qua tìm hiểu, tranh ảnh và Hà Nội thực tại có gì khác biệt?
Hà Nội xưa và nay đều có những nét đẹp riêng biệt khó lẫn. Dù không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nhưng từ nhỏ tôi đã có cảm tình với mảnh đất này qua sách báo, truyền thông chính bởi nét cổ kính và trầm mặc không nơi nào có được. Cũng vì vậy mà về sau này, tôi đã quyết định lựa chọn Hà Nội là nơi học tập suốt 4 năm đại học mặc cho gia đình phản đối quyết liệt vì khoảng cách địa lý cách xa nhau.
Một góc phố Hàng Bông giao Hàng Hòm.
Để có những bức ảnh tư liệu từ 100 năm trước, hẳn việc tìm kiếm ảnh xưa không hề dễ dàng?
Những tấm ảnh xưa về Hà Nội đa phần tôi sưu tầm trên mạng internet, và để biết chính xác địa điểm đó cần phải biên dịch từ tiếng Pháp sang tiếng Việt để hiểu thêm. Một số tấm ảnh hiếm sẽ mua từ nhiều nguồn khác nhau hoặc phải tải về từ trang nước ngoài rồi vào phần mềm photoshop để chỉnh lại cho rõ nét. Việc quan trọng nhất sau khi có tấm ảnh là tìm hiểu kĩ thông tin ảnh, mỗi bức ảnh xưa sẽ có ghi thông tin chú thích bằng tiếng Pháp. Muốn chính xác phải biên dịch lại từ tiếng Pháp sang tiếng Việt, đối chiếu tên địa danh Hà Nội thời Pháp thuộc được đặt tên như thế nào. Cuối cùng là tìm đến khung cảnh Hà Nội thời hiện tại, căn góc rồi chụp lại sao cho phù hợp. Về nhà biên tập và design theo mắt nhìn của mình là sẽ thành tác phẩm hoàn chỉnh. Để có những bức ảnh, tôi thường phải thức dậy từ tờ mờ, rồi đến địa điểm cần chụp lúc mọi người vẫn đang chìm trong giấc ngủ.
Một góc Chùa Ngọc Hồ (Chùa Bà Ngô) trên phố Nguyễn Khuyến (còn gọi là phố Sinh Từ).
Thực hiện một dự án dài hơi và mất khá nhiều công sức, Das muốn truyền tải thông điệp gì qua dự án “Hà Nội 100 năm trước”?
Tôi mong muốn tác phẩm sẽ là cầu nối sắp xếp cuộc gặp gỡ kim cổ giữa Hà Nội xưa với thế hệ sau này thông qua cách nhìn chân thực, sống động bằng hình ảnh. Dự án này tôi thực hiện vì đam mê của bản thân và niềm yêu thích riêng với Hà Nội. Vì thời gian là thứ không thể lấy lại được và lịch sử cũng vậy nên hy vọng thông qua bộ ảnh “Hà Nội 100 năm trước” mọi người sẽ trân trọng hơn những giá trị xưa cũ còn lại, cũng như cảm nhận Thủ đô luôn đẹp và bình yên.
Cửa Bắc (Chính Bắc Môn) năm 1890 - 2020.
Trong 2.555 ngày thực hiện dự án, rong ruổi qua từng con phố, ngóc ngách của Hà Nội, kỷ niệm nào khiến Das không thể quên?
Kỷ niệm thì nhiều lắm. Có những hôm trời mưa bất chợt khiến việc chụp ảnh trở nên khó khăn hơn, bức ảnh vì thế cũng trở nên tối vì bầu trời xám xịt. Chưa kể, sau khi về nhà quần áo ướt hết nhưng vì kế hoạch đã lên sẵn rồi khó lòng mà thay đổi được. Nhưng gạt qua hết những điều đó, đơn giản tôi nhìn nhận một bức ảnh chân thực thông qua khoảnh khắc mình chụp chúng, Hà Nội nắng hay mưa 365 ngày đều đáng trân trọng. Không biết mọi người sao, nhưng tôi tự thấy Hà Nội sau mưa trong lành và thư thái hơn rất nhiều.
Trong số 149 bức ảnh, “cuộc gặp gỡ cổ kim” nào khiến Das tâm đắc nhất?
Bức ảnh tâm đắc nhất chính là ảnh phía trước mặt Đền Quán Thánh sau 100 năm. Vì sao? Vì sự thay đổi quá sức tưởng tượng nổi, con đường Thanh Niên cũng là nơi gắn bó nhiều kỉ niệm với tôi nên cũng có phần đặc biệt hơn.
Đền Quán Thánh 100 năm trước và năm 2020.
Thực hiện một dự án tận 7 năm ròng, trong quá trình làm việc đã khi nào Das muốn từ bỏ dự án “Hà Nội 100 năm trước” chưa?
Dự án dài hơi vì nguồn ảnh xưa sưu tầm mất khá nhiều thời gian. Chính vì vậy, cũng có đôi lúc tôi muốn bỏ dở khi mới chỉ biên tập được tầm 50 bức ảnh đầu (hầu hết đều là những địa điểm nổi tiếng và có nguồn ảnh rõ ràng). Còn những tấm ảnh hiếm và thông tin ghi chú không chính xác lại phải đòi hỏi mình ghé qua nơi đó nhiều lần hơn để tìm hiểu, tránh đưa tin sai nên cũng có đôi lúc nản. Nhưng sau khi hoàn thành mỗi bức ảnh, tôi lại có thêm động lực thực hiện tiếp. Việc khó nhất trong dự án này không phải là tìm tư liệu hay chụp ảnh mà là hành trình tìm đến địa danh mình muốn chụp và lạc đường. Nhiều khi địa danh đó không còn hoặc được trùng tu khác đi nên đi qua đi lại nhiều lần vẫn rất khó hình dung. Một lý do nữa mà dự án này kéo dài 7 năm là vì “Hà Nội không vội được đâu”, tôi muốn đầu tư thời gian của bản thân hơn chút để cho ra một tấm ảnh thật sự có chiều sâu và giàu cảm xúc cho người xem.
Nhà thờ Cửa Bắc (Eglise des Martyrs) - một nhà thờ cổ ở Hà Nội, bắt đầu được xây dựng năm 1925, nằm ở số 56 phố Phan Đình Phùng, quận Ba Đình.
Với Das, thế nào là một bức ảnh đẹp?
Với tôi, một bức ảnh đẹp là do mắt mình nhìn của mỗi người, có người bảo đẹp nhưng có người lại không.
Das có kế hoạch gì cho thời gian sắp tới?
Hiện tại, tôi đang theo đuổi dự án Tây Nguyên xưa và nay. Còn tương lai thì có lẽ sẽ là một album dành tặng cho “Sài Gòn 100 năm trước” hoặc “Huế 100 năm trước”. Tại sao lại là hai mảnh đất này do có rất nhiều bạn yêu mến mảnh đất cố đô xưa và mong muốn tôi thực hiện dự án này. Nhìn chung nơi nào cho tôi nhiều cảm xúc thì nhất định tôi sẽ làm.
Cảm ơn Das về cuộc trò chuyện.
P.L
