ESG (môi trường, xã hội, quản trị doanh nghiệp) đang nổi lên như một yếu tố thiết yếu trong hành trình phát triển bền vững của các doanh nghiệp, đặc biệt khi nhu cầu bảo vệ môi trường và cải thiện hệ thống quản trị ngày càng gia tăng. Nhiều doanh nghiệp đang tích cực xây dựng và triển khai chiến lược ESG hiệu quả để đáp ứng xu hướng này.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp phải nhiều thách thức, bao gồm hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ tiên tiến và áp lực tài chính lớn.

Nhận thức được tầm quan trọng của ESG và những khó khăn này, Người Đưa Tin (NĐT) đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Lê Thăng Long - Chủ tịch Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường Việt Nam (EPMA).

NĐT: ESG đã trở thành xu hướng tất yếu mà các doanh nghiệp lựa chọn. Ông đánh giá như thế nào về thực trạng thực thi ESG của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay?

Ông Nguyễn Lê Thăng Long: ESG đang ngày càng trở thành một yếu tố thiết yếu mà các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng. Hiện tại, một số công ty lớn đã bắt đầu thực hiện nghiêm túc các chính sách ESG, từ việc giảm thiểu tác động đến môi trường, nâng cao trách nhiệm xã hội, đến cải thiện quản trị nội bộ. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa thực sự quan tâm đến các tiêu chí này, chủ yếu do thiếu nguồn lực và thông tin.

Thực trạng thực thi ESG ở Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm việc thiếu các tiêu chuẩn cụ thể, nhận thức chưa đầy đủ về lợi ích lâu dài của ESG và áp lực từ các đối tác quốc tế. Để nâng cao hiệu quả thực thi ESG, cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ, các tổ chức tư vấn, cũng như nâng cao nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp về tầm quan trọng của vấn đề này trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

ESG không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là cơ hội để nâng cao sức cạnh tranh và tạo ra giá trị cho cả cộng đồng lẫn cổ đông. Xu hướng này đang thay đổi cách mà doanh nghiệp tiếp cận sản xuất và quản lý kinh doanh.

Theo góc nhìn của Hiệp hội, tôi tin rằng các doanh nghiệp Việt Nam đang dần nắm bắt và áp dụng ESG vào chiến lược phát triển của mình. Tóm lại, mặc dù đã có những bước tiến tích cực, vẫn cần nhiều nỗ lực hơn để doanh nghiệp Việt Nam thực thi ESG một cách hiệu quả và bền vững.

NĐT: Dù có động lực nhưng việc tiếp cận ESG ở Việt Nam còn chưa cao. Theo ông, doanh nghiệp đang gặp khó khăn gì khi áp dụng định hướng trên?

Ông Nguyễn Lê Thăng Long: ESG hiện chưa trở thành một tiêu chuẩn chung cho tất cả doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sản xuất quy mô vừa và nhỏ, đặc biệt là những công ty có nguồn lực hạn chế và chịu áp lực tài chính lớn, vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức.

Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đầu tư và thực hiện các biện pháp cần thiết để đáp ứng yêu cầu ESG. Thậm chí, có những doanh nghiệp đã áp dụng ESG nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả do thiếu động lực hoặc vì thị trường chưa sẵn sàng.

Như tôi đã đề cập, động lực là yếu tố quyết định để khởi động quá trình này, và động lực ấy lại xuất phát từ câu chuyện thị trường. Nhiều doanh nghiệp nghĩ rằng thị trường sẽ chuyển sang hướng xanh, vì vậy họ đầu tư vào các sản phẩm xanh. Tuy nhiên, đôi khi họ quá chú trọng vào mục tiêu này mà quên rằng bản chất của phát triển bền vững là giảm thiểu lãng phí và hình thành thói quen tái sử dụng.

Doanh nghiệp Việt Nam đang gặp khó khăn trong bối cảnh nhiều chính sách chưa phù hợp. Mặc dù các tổ chức thương mại đã có những nỗ lực, nhưng chưa tạo ra hiệu quả thực sự, và việc chuyển đổi hệ thống tài chính để có nguồn vốn xanh vẫn còn rất hạn chế. Trong ESG, phát triển bền vững phải xuất phát từ tư duy tiết kiệm và tránh lãng phí, điều này gần như không thể nếu không có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền, ngay cả ở các quốc gia phát triển.

Theo tôi, điều quan trọng lúc này là lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp, từ đó mở cửa thị trường và xây dựng luật ngân hàng để thúc đẩy ESG. Nếu không lên tiếng, sẽ không ai hành động.

Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất cần có một lộ trình rõ ràng và chiến lược đúng đắn, thay vì chỉ tập trung vào việc tuân thủ các chỉ số ESG. Điều quan trọng nhất là lãnh đạo doanh nghiệp cần hiểu rõ những gì có thể thực hiện và thời điểm thực hiện trong kinh doanh.

NĐT: Theo ông, chuyển đổi số, khoa học công nghệ sẽ đóng vai trò như thế nào trong việc hỗ trợ doanh nghiệp thực hành ESG?

Ông Nguyễn Lê Thăng Long: Chuyển đổi số và công nghệ không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động sản xuất của doanh nghiệp mà còn tạo ra môi trường thuận lợi để thực hành ESG hiệu quả hơn.

Đầu tiên, trong quản lý và giám sát hiệu quả hoạt động môi trường, chuyển đổi số thúc đẩy việc áp dụng các công nghệ năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và lưu trữ năng lượng, giúp doanh nghiệp giảm phát thải và tiêu thụ năng lượng từ các nguồn tái tạo.

Thêm vào đó, công nghệ phân tích dữ liệu cho phép doanh nghiệp theo dõi các xu hướng về môi trường và dự đoán tác động lâu dài của hoạt động kinh doanh, từ đó đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu nhằm giảm thiểu rủi ro môi trường.

Thứ hai, trong việc thúc đẩy trách nhiệm xã hội, công nghệ hỗ trợ doanh nghiệp theo dõi nguồn gốc nguyên vật liệu trong chuỗi cung ứng, đảm bảo rằng các sản phẩm được sản xuất theo quy trình bền vững và có đạo đức. Điều này làm tăng tính minh bạch trong việc quản lý rủi ro liên quan đến trách nhiệm xã hội.

Cùng với đó, chuyển đổi số tạo ra các nền tảng đào tạo trực tuyến, giúp nhân viên cập nhật kỹ năng liên tục, đồng thời thúc đẩy sự đa dạng và bình đẳng trong doanh nghiệp thông qua các chương trình học tập kỹ thuật số.

NĐT: ESG mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, đặc biệt trong việc thu hút vốn xanh từ các tổ chức quốc tế. Ông có thể chia sẻ về quy trình và cách thức lưu chuyển nguồn vốn này hiện nay?

Ông Nguyễn Lê Thăng Long: ESG mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp trong việc thu hút dòng vốn xanh. Trước hết, các doanh nghiệp cần xác định rõ các tiêu chí ESG phù hợp với thực tế của mình, từ bảo vệ môi trường đến trách nhiệm xã hội và quản trị.

Tiếp theo, doanh nghiệp nên lập kế hoạch dự án và tiếp cận các quỹ đầu tư, ngân hàng hoặc tổ chức tài chính chuyên về vốn xanh. Sau khi gửi kế hoạch dự án, bước tiếp theo là thực hiện đánh giá thẩm định, cung cấp vốn và theo dõi báo cáo.

Quá trình này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn mà còn nâng cao hình ảnh và giá trị thương hiệu trong mắt nhà đầu tư và khách hàng. Những doanh nghiệp có quy mô quốc tế thường có khả năng thực hiện ESG tốt hơn, nhờ vào những mục tiêu cụ thể và cam kết tài chính để thu hút nguồn vốn với chi phí hợp lý hơn.

Điều này cũng phản ánh cách mà Ngân hàng Thế giới (WB) và các tổ chức tư vấn tài chính quốc tế, ngân hàng quốc tế tạo động lực cho chuỗi cung ứng. Họ cung cấp nguồn vốn xanh, và doanh nghiệp vay vốn từ họ cần đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn xanh.

Tuy nhiên, để có được nguồn vốn xanh, doanh nghiệp cần thực hiện sản xuất xanh. Mặc dù đã có những bước khởi đầu trong sản xuất xanh, nhưng vẫn còn rất nhiều việc cần làm. Chỉ dựa vào tín dụng xanh là không đủ; để có nguồn vốn cho phát triển bền vững, doanh nghiệp cần vượt qua các hàng rào kỹ thuật, chứng chỉ, luật pháp và chính sách.

NĐT: Vậy những rào cản mà doanh nghiệp gặp phải trong quá trình tiếp cận nguồn vốn xanh là gì?

Ông Nguyễn Lê Thăng Long: Nhìn từ nhiều khía cạnh, quá trình tiếp cận nguồn vốn xanh của doanh nghiệp gặp phải một số khó khăn phổ biến.

Đầu tiên là sự thiếu kiến thức và hiểu biết về nguồn vốn xanh. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa nắm rõ các tiêu chuẩn và yêu cầu liên quan đến vốn xanh. Họ thiếu thông tin về quy trình tiếp cận, cũng như những lợi ích mà việc đầu tư vào các dự án xanh mang lại.

Ngoài ra, các yêu cầu về nguồn vốn xanh thường đi kèm với tiêu chuẩn khắt khe liên quan đến bảo vệ môi trường, như giảm phát thải carbon, sử dụng năng lượng tái tạo và quản lý tài nguyên bền vững. Để đáp ứng những yêu cầu này, doanh nghiệp cần đầu tư vào các quy trình và công nghệ mới, dẫn đến chi phí cao hơn so với các khoản vay truyền thống.

Bên cạnh đó, các dự án xanh thường đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn, trong khi lợi ích tài chính có thể chỉ được nhận thấy sau một thời gian dài. Điều này có thể làm giảm khả năng tiếp cận các khoản vay xanh nếu doanh nghiệp không có đủ năng lực tài chính để đầu tư ngay từ đầu.

Tóm lại, để thực hành ESG, cần huy động nhiều nguồn vốn thông qua ngân hàng cũng như sự hỗ trợ từ các tổ chức tín dụng.

Tại Việt Nam, việc xây dựng khung chính sách vẫn còn gặp nhiều vướng mắc do thiếu định nghĩa cụ thể về tín dụng xanh. Hiện tại, nước ta ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh xanh, nhưng tín dụng xanh vẫn chưa tồn tại thực sự. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn này.

Do đó, các công ty sản xuất thường chỉ hành động khi có yêu cầu từ khách hàng, mà không đặt kỳ vọng vào tín dụng xanh. Một số doanh nghiệp còn tìm kiếm nguồn vốn từ nước ngoài thay vì trong nước.

Giải quyết bài toán tiếp cận nguồn vốn xanh là điều cần thiết. Để bước chân vào lĩnh vực này, doanh nghiệp cần mở được cánh cửa đầu tiên: huy động được nguồn vốn xanh. Có tiền mới có thể thực hiện, và để mở được cánh cửa đó, chìa khóa chính là chính sách.

NĐT: Trong thời gian qua, Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường Việt Nam đã hỗ trợ các công ty thành viên như thế nào? Đồng thời, trong thời gian tới, Hiệp hội có những kế hoạch gì để thúc đẩy mạnh mẽ hơn quá trình phát triển bền vững cho các doanh nghiệp?

Nhìn chung, phát triển bền vững, đặc biệt là thông qua ESG, không chỉ mang lại những lợi ích ngắn hạn về hiệu quả kinh doanh mà còn đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững lâu dài của cả doanh nghiệp và xã hội.

Trong thời gian qua, Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững cho các công ty thành viên. Những hoạt động này không chỉ tập trung vào việc nâng cao năng lực mà còn tạo cơ hội hợp tác và cung cấp thông tin giá trị về các tiêu chuẩn và xu hướng quốc tế trong lĩnh vực sản xuất xanh.

Chúng tôi cũng đóng vai trò trung gian, giúp các doanh nghiệp thành viên tiếp cận nguồn vốn xanh từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước. Những quỹ này sẵn sàng hỗ trợ tài chính cho các dự án bền vững, giúp doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình phát triển bền vững trong các doanh nghiệp, Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường Việt Nam đã xây dựng các kế hoạch chiến lược cụ thể, tập trung vào hợp tác quốc tế, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, cùng với việc thúc đẩy trách nhiệm xã hội và phát triển các mô hình kinh doanh bền vững mới.

Với những kế hoạch chiến lược này, Hiệp hội không chỉ đặt mục tiêu góp phần vào quá trình chuyển đổi của doanh nghiệp mà còn hướng tới việc giúp họ phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và xây dựng một tương lai xanh cho nền kinh tế.

NĐT: Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!