Năm 1994, một chàng trai trẻ làm việc ở Phố Wall đứng trước ngã ba đường trong sự nghiệp của mình: Tiếp tục công việc làm công ăn lương, hay bỏ hết để về nhà khởi nghiệp bán sách?

Quyết định hồi đó đã thay đổi hoàn toàn lịch sử của ngành thương mại điện tử, ngành xuất bản, phim ảnh, truyền hình, báo chí, và thậm chí có thể là ngành công nghiệp du hành vũ trụ.

Quyết định hồi đó cũng cho thấy một phẩm chất của người sau này trở thành một trong những tỷ phú giàu nhất nhì hành tinh: Luôn đặt mục tiêu cao hơn cho bản thân.

Đó là doanh nhân và nhà tiên phong về thương mại điện tử Jeff Bezos, người sáng lập công ty thương mại điện tử Amazon, chủ sở hữu của báo The Washington Post, và người sáng lập công ty hàng không vũ trụ Blue Origin.

Với khối tài sản trị giá 109 tỷ USD tính đến ngày 7/1/2023, Jeff Bezos vẫn là người giàu thứ năm trên thế giới – sau Warren Buffet và trước Bill Gates, theo Chỉ số Tỷ phú của Bloomberg (Bloomberg Billionaires Index) và Forbes, và là người giàu nhất hành tinh từ năm 2017 đến năm 2021.

Năm 1992, ở tuổi 28, ông trở thành Phó Chủ tịch cấp cao trẻ nhất của D. E. Shaw & Co. Chính tại đây, ông đã phát hiện ra một nguồn tài nguyên khổng lồ chưa được khai thác: Internet. Hồi đó, ông đã vô tình đọc được thông tin rằng Internet tăng trưởng 2.300% một năm.

Trong suốt thời gian làm việc tại Phố Wall, Bezos chưa bao giờ nhìn thấy một cơ hội phát triển rõ ràng đến vậy. Ông ngay lập tức nhận ra những khả năng mở rộng của việc bán hàng trực tuyến và bắt đầu tìm cách phát triển một doanh nghiệp kinh doanh trên nền tảng Internet.

Ông đã nhanh chóng lên danh sách 20 sản phẩm có tiềm năng bán chạy, bao gồm phần mềm, đĩa CD và sách. Cuối cùng, ông đã chọn sách, một sản phẩm mà ông cho là dễ đóng gói, khó hư hỏng. Và một hiệu sách “ảo” (trực tuyến) có thể cung cấp hàng triệu đầu sách – vượt xa giới hạn vài trăm nghìn cuốn sách mà các cửa hàng “thực” có thể cung cấp.

Năm 1999, Bezos được tạp chí Time vinh danh là Nhân vật của năm. Ảnh Time

Đứng trước cơ hội “ngàn năm có một”, năm 1994, Bezos đã quyết định rời Phố Wall. Xách hành lý lên, ông và vợ là bà MacKenzie Scott đã lái xe đi khắp đất nước, và cuối cùng chọn thành phố Seattle ở bang Washington để khởi nghiệp.

Trong khi MacKenzie lái xe, Jeff dành cả chuyến đi để vạch ra kế hoạch kinh doanh trên máy tính xách tay và gọi điện cho các nhà đầu tư tiềm năng trên điện thoại di động. Với 1 triệu USD huy động được từ gia đình và bạn bè, Jeff Bezos đã thuê một ngôi nhà ở ngoại ô Seattle và bắt đầu công việc kinh doanh với cửa hàng sách trực tuyến Amazon.com của mình trong ga-ra ô tô.

Ban đầu, Bezos gọi công ty sách của mình là “Cadabra”, nhưng sau đó đã quyết định lấy tên “Amazon” vì một vài lý do. Thứ nhất, tên này bắt đầu bằng chữ “A”, điều có thể giúp nó nằm trên đầu của bất kỳ tìm kiếm Web nào được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái ABC. Thứ hai, nó là tên của con sông lớn nhất thế giới.

Ngày 16/7/1995, Amazon.com chính thức mở cửa kinh doanh, tự xưng là “Cửa hàng sách lớn nhất Trái đất” với hơn 1 triệu đầu sách để lựa chọn.

Được thúc đẩy bởi niềm đam mê mãnh liệt đối với ngành kinh doanh bán lẻ điện tử non trẻ, Bezos đã mơ ước thành lập công ty của riêng mình trong thế giới rộng lớn, khi đó hầu như chưa được khám phá của World Wide Web. Đó là một bước đi mạo hiểm, nhưng nó nhanh chóng được đền đáp.

Chỉ 4 năm sau khi Bezos tạo ra Amazon.com, hiệu sách “ảo” đã trở thành khuôn mẫu cho cách vận hành các doanh nghiệp thương mại điện tử, với doanh thu hơn 1,64 tỷ USD và 20 triệu mặt hàng được vận chuyển đến 150 quốc gia trên toàn thế giới vào năm 1999.

Cùng năm này, Jeff Bezos được tạp chí Time vinh danh là Nhân vật của năm, với tài sản ròng trị giá 10 tỷ USD.

Với tầm nhìn dài hạn đã vạch ra trong nhiều thập kỷ, ông đã đưa Amazon an toàn vượt qua giai đoạn bong bóng Dotcom, củng cố vị thế trên thị trường, và mở rộng kinh doanh ra ngoài sách.

Bezos công bố máy đọc sách Kindle DX vào năm 2009. Ảnh Getty Images

“Tầm nhìn của chúng tôi là trở thành một công ty lấy người tiêu dùng làm trung tâm, nơi khách hàng có thể tìm thấy bất cứ thứ gì họ muốn mua trực tuyến”, tỷ phú Jeff Bezos cho biết khi nói về gã khổng lồ thương mại điện tử Amazon.

Năm 2017, tức 2 thập kỷ sau khi thành lập và dưới sự dẫn dắt của Bezos, giá trị thị trường của Amazon đạt 250 tỷ USD. Cùng năm này, ông chủ của “cửa hàng sách lớn nhất Trái đất” được vinh danh là người giàu nhất thế giới.

Trong giai đoạn 2018-2022, giá trị vốn hóa thị trường của Amazon đạt đỉnh vào ngày 5/7/2021 với 1.884 tỷ USD, theo Macrotrends.net. Giá trị ròng của Amazon tính đến ngày 6/1/2023 là 878,16 tỷ USD.

Với 310 triệu khách hàng trên toàn thế giới, Amazon đạt mức doanh thu 502,191 tỷ USD trong 12 tháng kết thúc vào ngày 30/9/2022, tăng 9,66% so với cùng kỳ năm 2021. Và gã khổng lồ thương mại điện tử được dự đoán đạt mức doanh thu ấn tượng 729,76 tỷ USD vào quý IV/2022.

Trở lại với câu chuyện về quyết định mang tính bước ngoặt trong cuộc đời tỷ phú Jeff Bezos năm 1994.

Hồi đó, ở tuổi 30, Bezos đã đặt mình vào vị trí của một ông lão 80 đang dành một khoảnh khắc tĩnh lặng để hồi tưởng lại cuộc đời mình. Ông đã cố tưởng tượng xem mình sẽ hối tiếc điều gì hơn, rời Phố Wall hay ở lại.

Ông tự hỏi: “Liệu tôi có hối hận khi rời D. E. Shaw vào giữa năm không? Và điều đó nghĩa là lỗi hẹn với khoản tiền thưởng năm của mình?”

Theo Bezos, những quyết định về cuộc sống cá nhân, những lựa chọn đi hay ở như vậy, có thể rất khó khăn với một người trẻ tuổi. Nhưng một người 80 tuổi thì sẽ không nghĩ về điều đó, thậm chí sẽ không nhớ về nó.

“Tôi muốn không phải hối tiếc. Tôi biết rằng khi tôi có một ý tưởng, nếu tôi không thử nó, tôi sẽ hối hận vì chưa từng thử”, ông nói. “Và tôi cũng biết, nếu tôi thử và thất bại, tôi sẽ không bao giờ hối hận vì đã làm vậy.

Đó là “thà thử mà thất bại còn hơn không bao giờ thử”, một trong những triết lý mà vị “Vua” thương mại điện tử đã áp dụng khi đứng trước bước ngoặt cuộc đời, để từ đó xây dựng nên “đế chế” của mình.

Bezos, thứ ba từ trái sang, gặp các quan chức NASA tại trụ sở Blue Origin ở Kent, Washington, năm 2011. Ảnh CNN

“Bà hút thuốc trong suốt những chuyến đi như vậy, và tôi ghét mùi này”, Jeff nói. Sau đó, với tư duy toán học, cậu bé nảy ra ý tưởng tính toán tác hại của thuốc lá đối với tuổi thọ con người. Theo một đoạn quảng cáo mà Jeff từng xem, người ta nói rằng mỗi hơi thuốc lá sẽ lấy đi một số phút sống trong cuộc đời người hút.

Sau khi ước tính dựa trên số điếu thuốc mỗi ngày bà hút, và số lần hút mỗi điếu, cùng với những ước tính khác, Jeff tính toán ra một con số mà cậu cho là hợp lý. Ngay lập tức, cậu đã nhoài người lên hàng ghế trước nơi bà ngoại ngồi, vỗ vai bà và nói: “Hai phút một hơi, bà đã mất 9 năm tuổi thọ”.

Khi nói ra điều này Jeff đã mong đợi sẽ được khen ngợi vì sự thông minh và kỹ năng số học của mình. Nhưng sự thực là không có lời khen nào dành cho Jeff, thay vào đó, bà ngoại đã bật khóc.

Thấy vậy, ông ngoại đã im lặng tấp xe vào lề đường cao tốc, mở cửa để Jeff có thể ra ngoài. Jeff có chút lo lắng rằng liệu mình có gặp rắc rối - hoặc mình sẽ phải xin lỗi bà - nhưng vẫn đi theo ông ra ngoài.