Biến chủng BA.4.6 đột biến "thoát miễn dịch"
Theo chuyên san khoa học The Conversation của nhà vi sinh y học Manal Mohammed từ Trường Đại học Westminister - Anh, các cơ quan giám sát dịch tễ hàng đầu ở Anh và Mỹ đều đang tập trung tìm hiểu về sự lan rộng của một biến chủng phụ mới mang tên BA.4.6.
Trong đó, dữ liệu từ Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA) cho hay trong tuần bắt đầu từ ngày 14-8, tỉ lệ BA.4.6 chỉ là 3,3% trong số các trình tự gien SARS-CoV-2 được giải mã để giám sát, nhưng đến nay tỉ lệ đã tăng lên 9%.
Tương tự, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng xác định BA.4.6 chiếm 9% số trình tự gien được giải mã ở nước này.
Theo các nghiên cứu BA.4.6 là một dòng con của biến chủng phụ BA.4 Omicron, nhưng cho đến nay nguồn gốc và thời điểm xuất hiện của nó chưa rõ ràng.
Có mối hoài nghi rằng đây là một biến chủng tái tổ hợp, dạng biến chủng được sinh ra khi 2 dòng virus SARS-CoV-2 khác nhau cùng lây nhiễm vào bệnh nhân trong một tình huống hiếm gặp ở người suy giảm miễn dịch nghiêm trọng.
Các chuyên gia chỉ ra rằng, BA.4.6 mang đột biến R346T giúp nó có khả năng "thoát miễn dịch" tốt, tức dễ vượt qua các kháng thể có được từ tiêm chủng và tình trạng "F0" trước đó, gây tái nhiễm cho bệnh nhân như cách các loại Omicron khác đã làm. Điều nay mắn là cho đến nay chưa có bằng chứng về sự gia tăng độc lực của BA.4.6 (tức khả năng gây bệnh nặng), dù nó đang lây khá nhanh.
Theo báo cáo tóm tắt của UKHSA, ước tính ban đầu cho thấy BA.4.6 có ưu thế tốc độ hơn BA.5 khoảng 6,55%, bởi nó sao chép nhanh hơn trong giai đoạn đầu của quá trình lây nhiễm. Tuy nhiên 6,55% chỉ là một khác biệt nhỏ. Để so sánh, khác biệt về tốc độ giữa BA.5 gây ra làn sóng mới nhất và BA.2 "chủ lực" trong làn sóng hồi đầu năm là 45%.
Ngoài ra, đại học Oxford cũng cảnh báo rằng những người nhận được 3 liều vắc-xin Covid-19 "thế hệ cũ" của hãng Pfizer tạo ra ít kháng thể đám ứng với BA.4.6 hơn so với BA.4 hoặc BA.5.
Trước những diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, các nhà khoa học tin rằng tình hình có thể được khống chế cho dù BA.4.6 có lây nhanh thật, bởi vắc-xin hai thành phần thế hệ mới đã được nhiều hãng dược tung ra thị trường, nhiều quốc gia đã bắt đầu chiến dịch tiêm chủng tăng cường cho người dân bằng vắc-xin mới này.
Hiện các cơ quan y tế vẫn chưa xác định được BA.4.6 xuất hiện từ đâu, chỉ biết nó có mang đột biến "thoát miễn dịch" mạnh R346T và có khả năng là một dòng tái tổ hợp. Theo đó UKHSA và CDC đang theo dõi chặt chẽ biến chủng mới BA.4.6. Ảnh: Người Lao Động.
Triệu chứng của biến chủng BA.4.6
Tại Mỹ, biến chủng BA.4.6 được các chuyên gia của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh xếp vào nhóm “biến chủng đáng quan tâm”. Dòng phụ này là của chủng BA.4 và đã lây lan trong vài tuần tại Mỹ. Các chủng được xếp vào nhóm đáng lo ngại khi chúng có khả năng lây truyền cao hơn, giảm hiệu quả điều trị, tăng mức độ nghiêm trọng hoặc giảm khả năng trung hòa từ các kháng thể.
Các triệu chứng của người mắc chủng mới có thể khác nhau, nhưng thường gồm sốt, ớn lạnh, ho, thở gấp hoặc khó thở, mệt mỏi, đau nhức cơ, đau đầu, mất vị giác, khứu giác, viêm họng, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, buồn nôn, tiêu chảy. Các triệu chứng thường xuất hiện sau 2-14 ngày tiếp xúc với virus.
Hiện tại, không có nhiều dữ liệu về BA.4.6 có nguy hiểm hơn BA.4 và BA.5, né tránh được miễn dịch nhiều hơn không? Ngay cả khi BA.4.6 không tệ hơn đáng kể so với những biến chủng trước thì điều khiến các nhà khoa học lo lắng chính là những biến chủng mới khiến vắc-xin vốn đang trong quá trình phát triển sẽ kiếm hiệu quả hơn khi chúng thật sự sẵn sàng để tiêm chủng.
Đầu tháng vừa qua, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ cho biết họ sẽ tìm cách phê duyệt mũi tăng cường nhắm mục tiêu trực tiếp vào biến chủng BA.5. Dự kiến vắc-xin thế hệ mới được triển khai vào mùa thu này, thay vì khiến nhiều người Mỹ phải tiếp tục tiêm mũi tăng cường dựa theo công thức cũ là chủng Covid-19 năm 2020 ban đầu. Hiện tại, chỉ những người Mỹ trên 50 tuổi mới đủ điều kiện tiêm mũi nhắc lại lần thứ hai.
Lo ngại virus "né" miễn dịch
Thời gian qua Mỹ đang ghi nhận trung bình hơn 100.000 ca mới mỗi ngày, tăng đáng kể so với mức trung bình khoảng 30.000 ca/ngày cách đây hơn 2 tháng.
Trong khi BA.4 và BA.5 lây lan nhanh, mức phổ biến của các biến thể phụ khác ở Mỹ đã giảm. Tỉ lệ mắc chủng chiếm ưu thế hiện tại là BA.2.12.1 đã giảm từ 66% xuống 64% trong 2 tuần qua. Còn tỉ lệ mắc BA.2, hay còn gọi là "Omicron tàng hình", giảm từ khoảng 21% xuống 14% trong cùng thời gian.
Chia sẻ xoay quanh vấn đề Covid-19, TS Gregory Poland, trưởng nhóm nghiên cứu vắc xin của Trung tâm Y tế Mayo Clinic ở Rochester, bang Minnesota của Mỹ, nói. Ông cho biết, theo dữ liệu từ Nam Phi, BA.4 và BA.5 có thể né tránh khả năng miễn dịch mà con người có được nhờ vắc xin Covid-19 hoặc đã nhiễm bệnh.
Tiến sĩ Poland chỉ ra việc đã có miễn dịch có thể giúp ngăn tử vong hoặc bệnh nặng, nhưng với khả năng "né miễn dịch", BA.4 và BA.5 có thể khiến số ca tăng vọt trong hè khi trẻ em quay lại trường và hiệu quả mũi tiêm tăng cường giảm.
"Các biến thể BA.4 và BA.5 là chương tiếp theo của đại dịch ở Mỹ và châu Âu. Chúng là câu chuyện về né tránh miễn dịch" - tiến sĩ Eric Topol, người sáng lập Viện Nghiên cứu Scripps, nhận định.
Mặc dù biến chủng này lây lan nhanh nhưng số ca tử vong và nhập viện ít hơn. Theo giới chuyên gia, điều này là nhờ hàng triệu người đã chích ngừa hoặc đã có kháng thể. Một số chuyên gia cũng đánh giá BA.4 và BA.5 dường như ít nguy hiểm hơn. Viện Robert Koch khuyến cáo người cao tuổi và nhóm nguy cơ cao nên tiêm vắc xin tăng cường để được bảo vệ tốt hơn. Trong khi đó, CDC Mỹ khuyến nghị người dân vẫn nên đeo khẩu trang nơi công cộng.
Trúc Chi (t/h theo Người Lao Động, Tuổi Trẻ, Công Thương)
