Vi phạm quy định trong lựa chọn nhà thầu
Ngày 25/5, Phó Tổng thanh tra Chính Phủ Bùi Ngọc Lam đã ký văn bản số 779/TB-TTCP thông báo Kết luận thanh tra đối với công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (gọi tắt là công ty Đạm Hà Bắc).
Theo kết luận, giai đoạn năm 2015 - 2016, khi dây chuyền mới vận hành, công ty Đạm Hà Bắc đã từng bước tiếp cận, làm chủ công nghệ mới, sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng. Nhà máy cơ bản vận hành ổn định, các chỉ tiêu kỹ thuật công nghệ về cơ bản đáp ứng yêu cầu.
Tuy nhiên, trong hoạt động sản xuất kinh doanh, quản lý vốn, tài sản của công ty, trong đầu tư dự án Cải tạo mở rộng nhà máy Phân đạm Hà Bắc đã có những vi phạm, khuyết điểm. Trong đó, có dấu hiệu vi phạm hình sự trong đấu thầu.
Cụ thể: Trong quá trình triển khai dự án, mặc dù đã mở thầu nhưng công ty Đạm Hà Bắc vẫn chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO bổ sung giấy tờ trái quy định.
Khi nghiệm thu hồ sơ, nhà thầu WEC-CECO cung cấp thiếu các tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư của dự án... Thế nhưng, công ty Đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký.
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra rằng: Do vi phạm quy định trong lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, tổng mức đầu tư của dự án được xác định không có căn cứ, cơ sở, không sát với thực tế… đó là nguyên nhân chính khiến sau này công ty Đạm Hà Bắc không chọn được nhà thầu EPC, phát sinh chi phí nhiều tỷ đồng. Điều này làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí sản xuất kinh doanh dẫn đến dự án bị thua lỗ.
Về trách nhiệm của tổng công ty Hóa chất Việt Nam (nay là tập đoàn Hóa chất Việt Nam): Khi thẩm định, phê duyệt dự án Đầu tư cải tạo mở rộng nhà máy Phân đạm Hà Bắc vào năm 2008 (lần 1), tổng công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định tổng mức đầu tư dự án, không thẩm định các nội dung khác của Dự án là vi phạm quy định. Mặc dù tổng mức đầu tư của Dự án thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng để xác định nhưng vẫn được tổng công ty Hóa chất thẩm định phê duyệt là thiếu căn cứ, cơ sở.
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án Đầu tư cải tạo, mở rộng nhà máy Phân đạm Hà Bắc (ảnh internet).
Năm 2009, dự án được điều chỉnh tổng mức đầu tư. Khi đó, công ty Đạm Hà Bắc dù không đủ điều kiện, năng lực nhưng vẫn tự lập dự án điều chỉnh và được tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt. Điều này đã vi phạm quy định về quản lý xây dựng.
Có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng
Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ ra rằng, năm 2008, khi thẩm định tổng mức đầu tư dự án (392,375 triệu USD), Tổ thẩm định đã nêu: “Dự án sẽ gặp khó khăn khi vốn đầu tư tăng 20% hoặc giá Urê giảm 8%”. Tuy nhiên, năm 2009, dự án này lại được điều chỉnh tăng 44,9% (lên 568,646 triệu USD) so với tổng mức đầu tư phê duyệt 2008, ảnh hưởng lớn đến tính hiệu quả của dự án.
Thanh tra Chính phủ nhận định: “Tổng mức đầu tư dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí lãi vay, tăng chi phí sản xuất kinh doanh là một trong nguyên nhân chính dẫn đến Dự án thua lỗ”. Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015… Theo số liệu báo cáo, tính đến tháng 6/2019, lỗ lũy kế của công ty Đạm Hà Bắc lên đến trên 2.887 tỷ đồng.
Với những vi phạm, khuyết điểm, hạn chế xảy ra tại công ty Đạm Hà Bắc đã được chỉ ra, Thanh tra Chính phủ cho rằng, cần phải được chấn chỉnh, khắc phục ngay.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án Đầu tư cải tạo, mở rộng nhà máy Phân đạm Hà Bắc, gồm: vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập Dự án; thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.
