Mỗi năm, các chiến sĩ trong đội quy tập, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An có hơn 6 tháng ở bên nước bạn Lào. Trong từng ấy thời gian, chính quyền các địa phương Lào luôn cử lực lượng vũ trang tham gia cùng đội quy tập.
Đặc biệt, trong đoàn không thiếu những người dân bản địa. Bằng trách nhiệm, sự nhiệt tình, họ không quản ngại khó khăn vất vả, thậm chí là hiểm nguy để dẫn bộ đội Việt Nam vượt rừng cao, núi thẳm đi tìm đồng đội. Thậm chí, bà con ở Lào sẵn sàng nhường nhà, nấu cơm cho cán bộ, chiến sĩ đội quy tập.
Thượng tá Nguyễn Trọng Ngân - Chính trị viên đội Quy tập cho biết, trong các nguồn thông tin chính để đội triển khai tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hi sinh trên nước bạn Lào, thông tin từ cấp ủy, chính quyền và nhân dân sở tại là một trong những nguồn tin chủ yếu.
“Chúng tôi cùng sống, sinh hoạt với họ như thành viên trong gia đình và xem Lào là quê hương thứ hai của mình. Từng nắm xôi, con cá khô đến những cọng rau cũng sẻ chia, đùm bọc, giúp đỡ trong cuộc sống thường ngày”, Thượng tá Nguyễn Trọng Ngân chia sẻ.
Một trong những kỉ niệm đáng nhớ nhất mà Thượng tá Ngân trải qua là vào tháng 11/2020, khi anh vừa sang nước bạn Lào và đang cách ly phòng chống dịch Covid-19 theo quy định. Vào thời điểm này, anh nhận được tin báo của một công dân Việt Nam kinh doanh buôn bán tại đây nắm được. Đó là có hai cụ ông 80 tuổi người Lào, lúc trước đi cày ruộng phát hiện một di vật liệt sĩ.
“Tôi hội ý với lãnh đạo đội rồi phối hợp với chính quyền địa phương nhờ giúp đỡ đưa hai cụ ông đến đánh dấu vị trí. Tuổi cao sức yếu nhưng các cụ rất nhiệt tình, di chuyển gần 100km để chỉ cho bộ đội chúng ta. Thậm chí có 1 cụ do say xe, tuổi cao, sức yếu nên mệt lả trong quá trình di đi nhưng vẫn nhất quyết tham gia đến làm lễ, cúng bái theo phong tục”, Thượng tá Ngân nói.
Điều đáng tiếc, trong lần thứ nhất tìm kiếm ấy không phát hiện hài cốt liệt sĩ do địa hình đã thay đổi nên các cụ không còn nhớ rõ cụ thể vị trí. Tuy nhiên, hai cụ đều khẳng định là xung quanh khu ruộng đó có di vật và hứa đợt tiếp theo sẽ cùng bộ đội Việt Nam trở lại vị trí ấy tìm kiếm cho bằng được hài cốt liệt sĩ.
Thiếu tá Lê Văn Đức là thành viên tìm thấy 8/9 hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh trên đất bạn Lào có thông tin đầy đủ về họ tên, quê quán và đơn vị công tác trong mùa khô 2020 – 2021. Khi nhớ lại chuyến công tác của mình, Thiếu tá Đức vẫn còn cảm thấy vô cùng biết ơn những người dân Lào nhiệt tình giúp anh hoàn thành nhiệm vụ.
Anh kể, tổ của anh gồm có 5 đồng chí sang làm nhiệm vụ ở khu vực bản Thèn Khùn, huyện Mường Khùn, tỉnh Xiêng Khoảng. Ròng rã một tháng, anh và đồng đội dựa theo thông tin của người dân bản cung cấp về nghĩa trang trên núi Phu Phả Đeng rồi triển khai công tác tìm kiếm.
Trước những thông tin giá trị của dân bản, vào ngày 24/1/2021, anh đã phát hiện một miếng nhôm có khắc tên đồng chí Lưu Đắc Hương (sinh năm 1940, quê Ngọc Hải, Đồ Sơn, Hải Phòng; hi sinh 31/12/1969; đơn vị C13). Vui mừng vì tìm được đồng đội, nhưng trước diện tích quá rộng lớn nên anh đã quyết định tìm trưởng bản nhờ giúp đỡ.
“Sáng hôm sau, khi gà rừng vừa cất tiếng gáy, 30 dân quân của bản Thèn Khùn cũng có mặt đợi ở ngoài đường. Lúc đó, chúng tôi vô cùng xúc động, người dân khi nghe tin có hài cốt liệt sĩ Việt Nam đã bỏ hết công việc để tới giúp. Tới ngọn núi, chúng tôi dàn đội hình hàng ngang dài 100m cùng đào. Những ngày sau có đoàn thanh niên, học sinh, phụ nữ cũng đến giúp, đội hình tìm kiếm được duy trì”, Thiếu tá Đức kể.
Mỗi người dân một đùm cơm, một chai nước, mang theo cuốc xẻng cùng lên núi. Thời tiết nắng nóng, hanh khô nhưng không ai chùn bước. Sau 4 ngày liên tục, nhờ sự giúp đỡ của người dân, tổ của Thiếu tá Đức đã tìm thấy 8 hài cốt liệt sĩ có thông tin đầy đủ.
“Chúng tôi vừa hoàn thành việc đưa hài cốt lên xe về nơi quy tập thì trời bắt đầu đổ cơn mưa rất to, mặc dù những ngày trước nắng nóng. Có thể đó là lời chia tay của các bác đối với những người dân Lào để trở về với đất mẹ Việt Nam. Với cá nhân tôi, những giọt mưa ấy là minh chứng tình cảm, quý mến nhau của quân dân hai nước”, Thiếu tá Đức nói.
Đại tá Nguyễn Ngọc Hà - Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Nghệ An cho biết: “Có thể nói rằng, trong chặng đường quy tập hài cốt liệt sĩ, đội quy tập của Bộ CHQS tỉnh Nghệ An luôn được bà con nhân dân các bộ tộc Lào hết sức đùm bọc, giúp đỡ. Nếu không có sự hỗ trợ một cách nhiệt tình, đầy tình cảm quốc tế trong sáng và sự tri ân thì chúng tôi sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sĩ về quê hương”.
Trong buổi lễ an táng hài cốt quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Lào, ông Khăm Xẻng Ma Ni Vông - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban công tác đặc biệt tỉnh Xiêng Khoảng (CHDCND Lào) đã rất xúc động: “Có thể nói, trên mọi miền đất nước Lào chúng tôi, không có bờ sông con suối nào, không có hẻm núi cao, rừng sâu nào không có dấu chân, giọt mồ hôi và máu của chiến sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam. Sự hi sinh của các chiến sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam cho nền độc lập, tự do của đất nước Lào, đối với hạnh phúc của nhân dân Lào đầy cao cả và tràn đầy vẻ vang, không có gì so sánh được”.
A.N
