Thứ quả “lồi lõm” xưa nhiều người chê nay thành đặc sản chị em săn lùng

Bên cạnh các loại cà chua quen thuộc, vỏ ngoài đỏ mọng, đẹp mắt, thì trên thị trường còn xuất hiện một loại cà chua có mẫu mã xấu xí, nhưng giá lại cao hơn 2-3 lần so với cà chua thông thường. Đó là cà chua múi, một đặc sản ở Yên Châu (Sơn La).

Dù có vẻ ngoài không được bắt mắt nhưng cà chua múi Yên Châu vẫn luôn trong tình trạng "cháy hàng" bởi quả có nhiều bột, độ ngọt và độ chua dịu, thơm.

Đặc điểm của cà chua múi là méo mó, được chia thành từng múi và có kích cỡ không đồng đều, có quả nặng tới gần 1kg nhưng có quả chỉ 1-2 lạng.

Trước đây, người dân Yên Châu trồng cà chua múi để phục vụ đời sống gia đình. Những năm gần đây, thứ quả này xuất hiện ở thành phố và rất được lòng chị em nội trợ. Vì thế hiện nhiều hộ dân ở các xã Chiềng Đông, Chiềng Sàng, Chiềng Pằn, huyện Yên Châu đã phát triển trồng cà chua múi thành hàng hóa, có thu nhập cao và ổn định.

Theo khảo sát, cà chua thường có giá từ 15-25 nghìn đồng/kg, trong khi đó cà chua múi được bán trên chợ mạng và các cửa hàng đặc sản vùng miền với giá từ 50-60 nghìn đồng/kg.

Chia sẻ với tạp chí Nông Thôn Việt, chị Duyên Đoàn – đầu mối bán đặc sản Sơn La, cho biết đây là giống cà chua bản địa từ ngày xưa, quả ít hạt và nhiều bột, vị chua nên được rất nhiều người ưa chuộng. “Vì giống cà chua này được bà con trồng và để phát triển tự nhiên, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên quả sạch, an toàn, có thể ăn sống thoải mái”, chị nói.

Đã bán cà chua múi được 5 năm nay, chị cho biết cà chua này được rất nhiều người yêu thích nên chị lúc nào cũng nợ đơn của khách, quả thu về không kịp để bán. Trung bình khoảng 2 - 3 ngày nhà vườn sẽ đi hái một lần, chị sẽ thu hết để gửi đi cho khách.

“Mỗi lần thu như vậy cũng chỉ được khoảng 250 - 300kg thôi mà số lượng cà chua khách đặt vượt quá rất nhiều. Vì thế mà tôi đành phải nợ đơn để đến ngày tới thu mua được sẽ gửi đi. Vụ trước tôi cũng bán được khoảng 5 - 7 tấn quả”, chị nói.

Theo chị, quả cà chua này có kích thước khá to, chỉ từ 3 - 5 quả đã được 1kg. Trước đây, nhà chị cũng có trồng nhưng nhận thấy cây này trồng khó và năng suất thấp nên chị không trồng nữa. Hiện tại, chị chỉ nhập về và gửi cho các đầu mối ở dưới Hà Nội.

Chị Hải (người bán đặc sản vùng cao trên chợ mạng) cũng cho biết loại quả này được bà con vùng cao trồng theo kiểu truyền thống nên năng suất không cao, sản lượng có hạn nên giá thành đẩy lên cao. Đây là giống cà chua cổ xưa không chiết ghép nên hình dáng độc đáo.

"Cà chua múi vào mùa từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Chúng chín không đều màu, khách phải để vài ngày cho chín kỹ mới ăn được. Cây này trồng theo kiểu truyền thống nên năng suất cà không cao. Cũng bởi do số lượng có hạn, chất lượng lại ngon hơn cà chua dưới xuôi nên giá đắt hơn hẳn", chị Hải nói với Tri thức & Cuộc sống.

Chị Hải nhờ người quen gom các mối ở Sơn La để gửi xuống Hà Nội bán, nhưng số lượng cũng không có nhiều nên chị ưu tiên cho những khách đặt hàng trước. Người thành phố thích cà chua múi bởi nhiều cùi và bột nhiều, có thể cắt ra làm salad hoặc dùng để nấu đều thơm ngon. Vì thế khi đến mùa, nhiều người mua vài cân về ăn dần.

"Nhiều khách ca ngợi cà chua múi ngon, nên giới thiệu cho người này người kia ăn thử. Quả thật cà chua này ăn ngon hơn, nhiều bột mà ngọt, làm nước xốt cũng thích, ăn salad cũng mê. Giá đắt chút nhưng ăn đáng đồng tiền bỏ ra", chị Hải nói thêm.

Chị Yên (ở bản Đông Mé, xã Chiềng Đồng) có 4.000m2 vườn trồng cà chua múi. Chị cho biết: "Trồng cà chua múi sau 2 tháng sẽ cho thu hoạch. Mỗi vụ trồng cho 3 đợt thu khoảng 9 tấn quả. Năm 2021, tôi bán tại vườn giá dao động từ 15.000-20.000 đồng/kg, cao điểm giá lên tới 32.000-45.000 đồng/kg".

Chị Liên – đầu mối bán hạt giống ở Hà Nội, thì cho biết loại cà chua này được nhiều chị em tìm mua hạt giống về trồng. Cứ vào mùa cà chua múi, chị lại liên hệ với các nhà vườn ở Yên Châu (Sơn La) để nhập hạt giống về bán.

“Hạt giống bắt đầu có từ tháng 8, kéo dài được vài tháng. Khách liên hệ đặt mua nhiều lắm, mỗi ngày tôi bán cả gần nghìn hạt”, chị chia sẻ. Vào những thời điểm không vào mùa, khách đặt mua thì chị cũng không có để bán.

Theo tìm hiểu, cà chua khi trồng cần lưu ý là phải giữ ẩm cho cây nhưng không để bị úng. Cần phải thường xuyên cắt tỉa các nhánh phụ mọc ở nách lá của nhánh chính và cắt những lá già, lá bị bệnh và những lá phía trong không có ánh sáng để tập trung dinh dưỡng nuôi cây.

Khi cây ra chùm hoa thứ nhất, người trồng bắt đầu làm giàn. Đặc biệt, người trồng hết sức lưu ý trước khi trồng như việc dọn vệ sinh ruộng vườn sạch sẽ, đốt bỏ tàn dư thực vật, luân canh cây trồng và xử lý đất trước khi trồng. Những việc này sẽ giúp cây phòng chống được các bệnh như xoăn lá, héo xanh.

Hiện, cà chua múi giúp nhiều gia đình tại huyện Yên Châu (Sơn La) có thu nhập cao và ổn định.

Minh Hoa (t/h)