Tết Đoan Ngọ còn gọi là “ngày giết sâu bọ” được tổ chức vào giờ chính Ngọ (giữa trưa) ngày 5/5 Âm lịch . Từ “Đoan” nghĩa là mở đầu, “Ngọ” nghĩa là giữa trưa nên “Đoan Ngọ” là bắt đầu giữa trưa (từ 11h đến 13h), đây cũng chính là thời điểm đẹp nhất để các gia đình tiến hành việc cúng lễ. Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc còn gọi là tết Trùng Ngũ vì là ngày hai con số 5 gặp nhau, mùng 5 tháng 5.
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Sinh, người xưa quan niệm Tết Đoan Ngọ là lúc tiết trời oi ả, cũng là thời điểm sâu bọ, côn trùng phát triển gây hại cho cây cối, vật nuôi và cả con người. Do đó người xưa tin rằng khi ăn món đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ; giun sán trong người sẽ bị chết hết
Ngoài ra, theo một truyền thuyết khác về nguồn gốc ngày Tết Đoan Ngọ thì khi sâu bọ phát triển, người dân không biết làm thế nào để giải được nạn, thì bỗng xuất hiện một ông lão từ xa tới tự xưng là Đôi Truân. Ông lão chỉ cho cho người dân phương pháp thoát kiếp nạn bằng cách mỗi gia đình lập một đàn cúng gồm có bánh gio (bánh tro), trái cây, sau đó ra trước nhà vận động thể dục. Người dân nghe theo, chỉ một lúc sau đó, sâu bọ đã biến mất. Để ghi nhớ sự việc này, người dân đặt cho ngày này là tết Diệt sâu bọ.
Để có một mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ tươm tất nhất các bạn cần chuẩn bị những lễ vật sau: Hương, hoa, vàng mã, rượu nếp,nước sạch, bánh gio (bánh ú tro), xôi chè, các loại trái cây như: mận, vải, hồng xiêm, chuối, dưa hấu.
Sau đây là bài văn cúng tết Đoan Ngọ theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam để các độc giả có thể tham khảo:
Nam mô A di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ chúng con là: …Tuổi:… Ngụ tại: …
Hôm nay là mùng 5/5 (Âm lịch) nhằm ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ …, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)
Ngoài ra, trong dịp Tết Đoan Ngọ, bạn không nên bỏ qua các món ăn đặc trưng như cơm rượu nếp, các món ăn từ thịt vịt, , bánh tro (bánh ú) chấm mật, các loại xôi chè và hoa quả theo mùa. Hy vọng với bài viết này các bạn sẽ có một lễ cúng Tết Đoan Ngọ chu đáo để dâng lên bàn thờ gia tiên.
Minh Hoa (t/h)
