Để y tế, giáo dục ngoài công lập phát triển được và thực chất

Trong top đầu thế giới về phục hồi sau dịch

Chiều 28/10, phát biểu làm rõ một số nội dung các đại biểu Quốc hội quan tâm tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, báo cáo của Chính phủ, các phát biểu của ĐBQH, các thành viên Chính phủ đã nêu rõ những nỗ lực của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân trong việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện dịch bệnh.

Hơn một năm trước, khi tình hình rất căng thẳng, chúng ta đã mạnh dạn chuyển hướng chiến lược, thích ứng linh hoạt, nhờ tiếp cận được vắc-xin để khẩn trương ổn định phục hồi kinh tế, ổn định vĩ mô, duy trì ổn định an sinh xã hội, có bước tiến bộ tương đối toàn diện.

Phó Thủ tướng cho biết, Việt Nam luôn được xếp top đầu trong các chỉ số trên thế giới về phục hồi sau Covid. Đến nay thế giới chưa công bố hết dịch và chúng ta cũng vậy. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị rất kỹ lưỡng về nhiều mặt, đặc biệt là về vắc-xin chúng ta có một tâm thế tự tin hơn và thực hiện các biện pháp mạnh để tiếp tục tăng trưởng nhanh hơn, bù lại hai năm qua.

Theo Phó Thủ tướng, đến nay chúng ta đã tiêm hơn 260 triệu liều vắc-xin, là một trong những nước nằm trong top bao phủ mũi tăng cường tốt nhất.

Tuy nhiên, đại dịch không chỉ cướp đi sinh mạng, mà còn gây khó khăn, bất cập về vấn đề y tế, giáo dục, an sinh xã hội và cả hệ thống kinh tế, nhận diện rõ hơn, có những tồn tại, bất cập.

Các nước trên thế giới, kể cả những nước có trình độ phát triển cao, cũng gặp nhiều khó khăn khi đối diện với những vấn đề này. Ở Việt Nam, dù gặp khó khăn, nhưng chúng ta vẫn đang đảm bảo an sinh xã hội, đảm bảo đời sống người dân không chỉ ở thành thị, mà ở cả nông thôn, miền núi.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam ghi nhận ý kiến của các ĐBQH về những khó khăn, thách thức, chia sẻ những khó khăn vất vả, chủ động đề xuất các giải pháp tháo gỡ cho ngành y tế, giáo dục. Sự chia sẻ của các đại biểu là nguồn động viên to lớn cho các lực lượng lao động trong ngành y tế, giáo dục.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gửi lời cảm ơn tới những người thầy thuốc, thầy giáo, những người cống hiến trong lĩnh vực giáo dục, y tế, đã vượt qua nhiều khó khăn để nỗ lực hết mình vì sự nghiệp trồng người, sự nghiệp bảo vệ sức khỏe của người dân.

Kỳ vọng vào giáo dục, y tế luôn rất lớn

Theo Phó Thủ tướng, dù Việt Nam được xếp hạng nước thu nhập trung bình thấp, nhưng do tính ưu việt của chế độ, do truyền thống của dân tộc Việt Nam, sự nỗ lực của cả hệ thống, của ngành y tế và giáo dục, nên hai ngành này đều được đánh giá có mức phát triển và hiệu quả sử dụng nguồn lực cao hơn rõ rệt so với các nước cùng trình độ phát triển kinh tế. Kỳ vọng vào giáo dục, y tế luôn rất lớn.

Phó Thủ tướng cho biết giáo dục và y tế thế giới có ba vấn đề giống với Việt Nam, bao gồm làm sao cân đối giữa yêu cầu, kỳ vọng của người dân với khả năng đảm bảo của nền kinh tế; bình đẳng trong việc tiếp cận giáo dục, y tế; và vấn đề quản trị, tự chủ các cơ sở giáo dục, y tế.

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thu ngân sách của Việt Nam hiện không như các nước phát triển. Các quốc gia này nhiều không phải đầu tư cơ sở hạ tầng, trong khi chúng ta hàng năm vẫn dành 30% ngân sách chi cho cơ sở hạ tầng nên năng lực không bằng các nước. Bên cạnh đó, thu nhập người dân thấp hơn nên khả năng chi trả bảo hiểm cũng thấp hơn các nước.

Theo Phó Thủ tướng, hiện Việt Nam áp dụng biên chế sử dụng ngân sách Nhà nước rất lớn, vào khoảng 2 triệu biên chế. Trong đó giáo dục là 1,15 triệu và y tế là 250.000 biên chế. Trong khi đó, Việt Nam lại không có năng lực để trả lương cao như các nước. 

Những vấn đề trên khiến hai lĩnh vực này luôn căng thẳng và khó có thể giải quyết trong 1-2 năm mà phải hàng chục năm.

Phó Thủ tướng cho biết, về biên chế, ngành giáo dục mong có đủ giáo viên, nhưng để đủ thì phải tăng biên chế. Lãnh đạo Chính phủ cho biết các nước tiên tiến có chuẩn 20 học sinh/lớp, hiện chúng ta phấn đấu 35 học sinh/lớp nhưng vẫn thiếu.

Phó Thủ tướng nói: “Phải làm sao để y tế, giáo dục ngoài công lập phát triển được, và phải thực chất. Ví dụ, muốn trường học ngoài công lập phát triển được thì đất phải miễn phí, nhưng thực tế có không. Giá đất giảm thì nhà đầu tư mới hạ học phí, viện phí xuống được, người dân mới từ công lập sang tư thục được”. 

Phải đẩy mạnh tự chủ đại học, có cơ chế để giáo viên không phải dùng lương từ ngân sách mà từ khoản học phí mà người học sẵn sàng chi trả.

Trong lĩnh vực y tế, Phó thủ tướng cho biết nước ta cứ 1 bác sĩ mới có 1,5 điều dưỡng viên, trong khi tỉ lệ này ở Nhật Bản là 1 bác sĩ có 9 điều dưỡng viên. Nếu để đạt mức trung bình thế giới, chúng ta phải tăng gấp đôi biên chế cho ngành y tế, trong khi hiện nay vẫn yêu cầu phải giảm.

Liên quan vấn đề học phí và viện phí, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết hiện mệnh giá bảo hiểm y tế của Việt Nam chỉ bằng 1/10 đến 1/30 của các nước phát triển. Do đó, chúng ta buộc phải tăng mệnh giá bảo hiểm y tế nhưng muốn thế thì người dân đóng góp một phần và ngân sách phải chi thêm. Vấn đề học phí cũng tương tự.

Phó Thủ tướng dành nhiều thời gian để nói về việc tự chủ cơ sở giáo dục, y tế. Trong đó, Phó Thủ tướng cho rằng Việt Nam cần phải thay đổi theo hướng thế giới. Trong đó, cho phép các đơn vị được tự chủ về bộ máy, nhân sự, đầu tư, lương, chi…

Về những vấn đề cử tri, đại biểu Quốc hội góp ý, Phó Thủ tướng cho biết sẽ tiếp thu, rà soát pháp luật để có sự đổi mới cụ thể hơn.