Áp lực tỉ giá vẫn hiện hữu
Sáng 20/6, phát biểu tại Hội thảo công bố Báo cáo Kinh tế thường niên Việt Nam 2024 do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) tổ chức, TS. Nguyễn Thị Vũ Hà - ĐHQGHN cho biết, trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, năm 2023, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chỉ đạt 5,05% so với năm trước.
Nửa đầu năm 2024, tăng trưởng GDP của Việt Nam phục hồi khá, 6 tháng đầu năm ước đạt 5,8%. Tuy nhiên, tốc độ vẫn chậm và thấp hơn khoảng 1% so với mức tăng trưởng tiềm năng trước đại dịch Covid-19.
Bình quân 5 tháng đầu năm 2024, CPI tăng 4,03% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 2,78%. Mức tăng lạm phát trong tầm kiểm soát sẽ hỗ trợ lớn cho ổn định kinh tế vĩ mô và điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ.
Trên thị trường tiền tệ, lãi suất giảm trong năm 2023 và tăng trở lại trong 6 tháng đầu năm 2024 ở cả thị trường liên ngân hàng và huy động, cho vay của các tổ chức tín dụng. Tăng trưởng tín dụng yếu trong hầu hết cả năm 2023 (ngoại trừ tháng 12) và rất thấp trong nửa đầu 2024 cho thấy sức hấp thụ vốn của nền kinh tế yếu.
Tình hình tăng trưởng tín dụng tại Việt Nam qua các năm (Nguồn: NHNN và TCTK).
Áp lực tỉ giá tăng mạnh nửa cuối năm 2023 và đầu năm 2024 do dòng vốn ngoại tăng tốc rời khỏi biên giới quốc gia, cầu USD tăng mạnh do nhu cầu đầu tư, đầu cơ vào các thị trường tài sản tài chính niêm yết bằng đồng USD tăng.
Nhu cầu USD trên thị trường tự do, phi chính thức và dòng tiền đầu tư vào tài sản tài chính USD trên thị trường quốc tế cao bất thường trong nửa đầu năm 2024. Trong tháng 4 và tháng 5/2024, tỉ giá nhiều thời điểm đạt kỷ lục 25.500 VND/USD.
Dự báo, tỉ giá VND/USD nhiều khả năng tiếp tục neo cao trong các tháng còn lại của năm 2024, tỉ giá trung tâm tiếp tục được niêm yết trên 24.000 VND/USD do đồng USD vẫn còn dư địa tăng và cầu trên thị trường tự do về USD trong nước diễn biến phức tạp.
Giá vàng thế giới tăng gần 20% trong năm 2022 và thêm tới hơn 30% trong nửa đầu năm 2024. Trong nước, giai đoạn đầu tháng 5 khi giá vàng miếng trong nước liên tiếp xô đỉnh, chênh lệch giá vàng có thời điểm chạm mốc 20 triệu đồng/lượng.
Đến 6/6/2024, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới chỉ còn 3,98 triệu đồng/lượng. Đây là những tín hiệu tích cực của chính sách “bình ổn” và thu hẹp dần khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới.
Báo cáo đưa ra khuyến nghị, NHNN cần nghiên cứu áp dụng biện pháp cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp đủ điều kiện; thành lập một cơ quan quản lý thị trường vàng, quản lý vàng dự trữ, đúc vàng khối và các giao dịch vàng giữa NHNN và các NHTM, các công ty kinh doanh vàng có uy tín để tiến hành các hoạt động, giám sát chuyên nghiệp đối với thị trường vàng…
Khó đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% trong năm 2024
Tại hội thảo, nhóm nghiên cứu báo cáo cũng chỉ ra có 5 cơ hội cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2024. Thứ nhất là đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ nhờ sự phục hồi kinh tế toàn cầu. Thứ hai, thu hút thêm FDI và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu (GVC).
Thứ ba, có thêm động lực mới thúc đẩy thương mại và đầu tư khi mối quan hệ song phương với các đối tác thương mại hàng đầu như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản được khẳng định và nâng cấp
Thứ tư, Phát triển năng lượng tái tạo và công nghệ, các dự án xanh, AI, xe điện... và thứ năm là thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao do thị trường lao động toàn cầu phục hồi.
Đồng thời, trên cơ sở tình hình kinh tế 6 tháng đầu năm 2024, nhóm nghiên cứu đã đưa ra 3 kịch bản dự báo tăng trưởng năm 2023 dựa trên dữ liệu Tổng cục Thống kê.
Theo kịch bản cơ sở, tăng trưởng GDP 2024 ở mức 5,85%, lạm phát ở mức 4,5%, tỉ giá VND bình quân năm mất giá ở mức 5-6% năm 2024, giải ngân đầu tư công đạt mục tiêu đề ra cũng như đầu tư FDI không có biến động bất thường trong nửa cuối năm 2024.
Tuy nhiên, kịch bản này đạt được với một số giả định đạt mục tiêu như cán cân thanh toán thặng dư tối thiểu 21 tỷ USD, đầu tư khu vực tư nhân tăng 12% so với năm 2023 và tiêu dùng khu vực tư nhân tăng 4,2% so với năm 2023. Mức tăng trưởng này có thể bù đắp cho tiêu dùng và đầu tư chậm lại từ khu vực công.
Với kịch bản điều chỉnh chính sách, GDP 2024 ở mức 6,01% với điều kiện có điều chỉnh chính sách giảm chênh lệch lãi suất đồng VND trong nước và các các ngoại tệ mạnh trên thị trường quốc tế, giảm chênh lệch về lãi suất thực về huy động giữa đồng VND và USD, góp phần làm tăng cấu phần xuất khẩu ròng đạt mức 24 tỷ USD.
Toàn cảnh Hội thảo công bố Báo cáo Kinh tế thường niên Việt Nam 2024.
Tăng trưởng đầu tư công và tư tốt hơn nhờ cải thiện môi trường đầu tư, kiểm soát tốt lạm phát ở mức 5%. Trong cả 2 kịch bản, nền kinh tế đều đang hoạt động dưới mức tiềm năng.
Còn với kịch bản tăng trưởng mục tiêu GDP 6,5%, nhóm nghiên cứu cho rằng khó có thể đạt được trong năm 2024 do có sự thu hẹp trong khu vực công, cầu tiêu dùng còn yếu cả trong và ngoài nước, tác động tới chi tiêu khu vực tư nhân và tăng trưởng xuất khẩu đồng thời tỉ giá rủi ro tăng trong nửa cuối năm 2024 được thúc đẩy rủi ro lạm phát và giảm động lực đầu tư khu vực tư nhân.
Theo đó, nhóm nghiên cứu kiến nghị một số chính sách vĩ mô như tiếp tục ưu tiên trọng tâm chính sách tài khóa với sự hỗ trợ của chính sách tiền tệ, tập trung đẩy mạnh hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công các tháng còn lại của năm 2024…
Xem xét tăng mức giảm trừ gia cảnh tính thuế thu nhập cá nhân. Xem xét kéo dài chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) 2% hiện hành đến hết năm 2024.
Thậm chí, nếu tăng trưởng GDP năm 2024 không đạt mục tiêu, tổng cầu tiếp tục yếu hơn kỳ vọng, có thể nghiên cứu kéo chính sách giảm VAT đến tháng 6/2025 và tăng mức giảm thuế VAT lên 3-4%.
Có thêm các gói tín dụng cho doanh nghiệp để đầu tư sản xuất bền vững, trung hòa các-bon, thúc đẩy chuyển đổi số, tăng hàm lượng khoa học và công nghệ trong sản xuất kinh doanh….
