Trong xã hội hiện đại, trí tuệ cảm xúc (EQ) ngày càng được coi trọng, thậm chí có thể vượt qua chỉ số IQ trong một số trường hợp. Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại là nhiều bậc phụ huynh vô tình thể hiện EQ thấp trong quá trình nuôi dạy con cái.
EQ không phải là một yếu tố bẩm sinh cố định mà hoàn toàn có thể được rèn luyện. Để con trẻ phát triển thành những người điềm tĩnh, biết kiểm soát cảm xúc, có khả năng đồng cảm và sống tích cực, cha mẹ cần phải trở thành những hình mẫu lý tưởng trong việc thể hiện trí tuệ cảm xúc.
Dưới đây là 5 dấu hiệu cho thấy cha mẹ đang thể hiện EQ thấp, nếu bạn thấy mình trong đó, hãy điều chỉnh kịp thời trước khi ảnh hưởng tiêu cực đến con trẻ.
Ảnh minh hoạ.
1. Cảm xúc thất thường, không có nguyên tắc
Một số cha mẹ không có nguyên tắc rõ ràng trong việc giáo dục con: hôm nay vui thì nuông chiều, hôm sau buồn thì cáu gắt, cấm đoán.
Ví dụ:
- Khi tâm trạng tốt, họ trò chuyện, cho con ăn tận tình.
- Khi tâm trạng xấu, chỉ vì con đi chậm vài bước đã nổi giận quát tháo.
Trẻ lớn lên trong môi trường như vậy không thể hiểu được ranh giới đúng – sai, chỉ học được cách nhìn sắc mặt cha mẹ để sống.
2. Áp đặt, không biết lắng nghe
Một số cha mẹ lấy lý do vì yêu con để ép buộc con làm theo ý mình. Mọi quyết định đều phải được “duyệt” bởi cha mẹ, nếu không sẽ bị mắng, thậm chí bị đánh.
Một người mẹ thường xuyên nói: “Mẹ đã nói không là không”. Kết quả con trở nên ngoan ngoãn nhưng không còn chính kiến, không biết tự quyết định, đây là một biểu hiện điển hình của EQ thấp.
3. Dùng lời lẽ tổn thương khi tức giận
Trong lúc nóng giận, nhiều cha mẹ buông lời chỉ trích cay nghiệt như:
- “Sao con ngu thế”.
- “Con làm được gì cho ra hồn đâu”.
- “Con nghĩ mình giỏi à? Chẳng ai cần con đâu”.
Cha mẹ có thể nói ra rồi quên nhưng vết thương tâm lý đó sẽ hằn sâu trong lòng đứa trẻ. Trẻ sẽ nghi ngờ bản thân, mất tự tin, thậm chí nghi ngờ cả tình yêu của cha mẹ dành cho mình.
4. Truyền năng lượng tiêu cực, bi quan
EQ thấp còn thể hiện ở việc luôn nhìn mọi thứ theo hướng tệ nhất. Thay vì động viên con sau một bước tiến nhỏ, cha mẹ lại làm con thất vọng.
Ví dụ: Khi con vui mừng khoe được 70 điểm toán, cha mẹ lại lạnh lùng: “Với điểm này thì đừng mong thi đậu cấp 3”. Một câu nói như thế này cũng đủ để dập tắt hết động lực học tập của con.
5. Phớt lờ cảm xúc của con
Nhiều cha mẹ chỉ quan tâm đến kết quả như ăn xong chưa, học xong chưa, mà không để tâm đến cảm xúc, suy nghĩ bên trong của con.
Khi con hào hứng chia sẻ thành quả nhỏ như gấp được mô hình giấy mới, cha mẹ thờ ơ: “Gấp gì thì gấp, nhớ dọn bàn cho sạch”. Dần dần, trẻ không còn muốn chia sẻ, cảm thấy cha mẹ chỉ là người ra lệnh, không phải nơi dựa tinh thần.
Con cái thường được coi là "bản sao" của cha mẹ. Những bậc phụ huynh có EQ thấp sẽ gặp khó khăn trong việc dạy dỗ con cái trở thành những người biết thấu cảm, sống tích cực và phát triển về mặt cảm xúc. Để giúp con cái có một cuộc sống hạnh phúc, cha mẹ cần học cách điều chỉnh cảm xúc của bản thân, biết lắng nghe, động viên và tạo ra một môi trường sống tích cực.
Phan Hằng - Zhihu
