Theo chia sẻ của người dân thuộc dòng họ Nguyễn Đức, ở xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh), mỗi năm cứ đến ngày Rằm tháng Giêng, con cháu của dòng họ lại làm những thế gà “bay”, gà “quỳ” rất độc đáo. Việc chuẩn bị mâm cỗ kỳ công để cúng tế tổ tiên, ông bà trong ngày rằm, nhằm thể hiện lòng thành kính, biết ơn của con cháu trong dòng tộc.
"Những con gà với thế "bay" và "quỳ" trên mâm cúng ngày Rằm tháng Giêng ngoài thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, còn là như một cuộc thi xem gà của các con cháu nào làm đẹp nhất. Đây là phong tục rất riêng của dòng họ chúng tôi", ông Hoàng (53 tuổi), một người trong dòng họ Nguyễn Đức cho biết.
Mâm cúng với hàng trăm con gà có thế độc đáo tại nhà thờ họ Nguyễn Đức.
Theo tìm hiểu, tất cả các con gà với đủ thế đều được do chính tay con cháu trong dòng tộc làm. Mỗi nhà đảm nhận làm 1 con, bày lên mân cúng để dâng lên nhà thờ họ.
Các vị cao niên trong dòng họ Nguyễn Đức cho biết, để hoàn thành được những thế gà này cần rất nhiều thời gian và sự công phu ở tất cả các khâu.
Việc chọn gà là công đoạn quan trọng đầu tiên. Thông thường, gà được chọn phải là những con có phần mồng đẹp; gà không quá già cũng không được non. Công đoạn tiếp theo là cắt tiết, phần này yêu cầu người làm phải rất cẩn thận, không để lại dấu dao trên cổ gà; phần chân cũng được dùng kim chích hết máu để giữ được màu trắng, đẹp.
Tiếp đến là uốn nắn thế gà. Đây được coi là khâu mất nhiều thời gian và tỉ mỉ nhất. Cuối cùng, sau khi được tạo thế những con gà sẽ được bỏ vào nồi chuyên dụng để luộc.
Những con gà cúng độc đáo này đều được chính tay con cháu trong dòng họ làm.
Theo tìm hiểu, ngoài dòng họ Nguyễn Đức thì ở huyện Lộc Hà con có rất nhiều dòng họ cũng có phong tục làm gà “bay”, gà “quỳ” để cúng tế tổ tiên vào dịp Rằm tháng Giêng.
Sau đây là hình ảnh những thế gà độc đáo được PV ghi lại:
Thế gà "bay" được làm rất công phu.
Để tạo ra những thế gà độc đáo như thế này đòi hỏi người làm phải rất cẩn thận trong các khâu.
Thế gà "quỳ" rất đẹp mắt trên mâm cúng.
Đức Nam - Ngân Hà
