Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp ở Nhà Trắng hôm 31/1. Ảnh: Reuters.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1/2 đã ký lệnh áp thuế 25% lên hàng hóa Mexico và Canada. Riêng năng lượng nhập khẩu từ Canada sẽ bị áp thuế 10% trong khi mặt hàng này từ Mexico chịu thuế 25%.
Giá nhiên liệu dự báo tăng mạnh
Mỹ nhập khẩu khoảng 4 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Canada, 70% trong số này 70 được các nhà máy lọc dầu ở vùng Trung Tây nước Mỹ xử lý. Mỹ cũng nhập khẩu hơn 450.000 thùng dầu mỗi ngày từ Mexico, chủ yếu phục vụ các nhà máy lọc dầu tập trung dọc theo bờ biển Vịnh Mỹ.
Thuế quan đối với mặt hàng nhập khẩu này đồng nghĩa là chi phí sản xuất nhiên liệu thành phẩm như xăng sẽ cao hơn, phần lớn trong số đó do nguời tiêu dùng ở Mỹ chi trả.
"Dự kiến giá nhiên liệu sẽ tăng đáng kể nếu dầu và các sản phẩm tinh chế không được miễn trừ", nhà phân tích Patrick De Haan đến từ công ty GasBuddy (Mỹ) cho biết. Ông nói với hãng tin Reuters rằng tác động đối với người tiêu dùng Mỹ sẽ trở nên tồi tệ hơn khi mức tăng thuế quan kéo dài.
Hiệp hội các nhà sản xuất nhiên liệu và hóa dầu Mỹ - tổ chức đại diện cho các công ty lọc dầu Mỹ, hôm 1/2 nói hi vọng mức thuế quan sẽ được dỡ bỏ trước khi người tiêu dùng bắt đầu cảm nhận được tác động.
Theo Reuters, diễn biến mới dự kiến sẽ làm đảo lộn hoạt động buôn bán dầu mỏ giữa Mỹ và các nước láng giềng. Nhiều nhà máy lọc dầu của Mỹ được thiết kế để tinh chế dầu thô nặng và trung bình mà Canada khai thác.
“Sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành công nghiệp lọc dầu của Mỹ”, chuyên gia John LaForge đến từ Viện đầu tư Wells Fargo nói với Reuters. “Dầu ở Canada không có nhiều lựa chọn về nơi vận chuyển và các nhà máy lọc dầu ở miền Trung Tây nước Mỹ cũng không có nhiều lựa chọn về nơi lấy nguyên liệu đầu vào”.
Các nhà máy lọc dầu nằm ven biển ít chịu ảnh hưởng hơn vì có thể sẽ dễ dàng tìm được nguồn thay thế cho các loại dầu thô nhập khẩu từ Mexico.
Theo Reuters, các công ty tham gia vào thị trường nhiên liệu bán buôn cho biết họ hầu như không có lựa chọn nào khác ngoài việc buộc người tiêu dùng Mỹ trả thêm chi phí nhiên liệu, đặc biệt là khi mức lợi nhuận sau dịch bệnh Covid đã giảm do tình trạng cung vượt cầu và nhu cầu tăng trưởng yếu.
“Chúng tôi đang trong tình trạng túng thiếu”, Alex Ryan, giám đốc năng lượng ở Oasis Energy – công ty có trụ sở tại Kansas, cho biết.
Ryan cho biết công ty đang chờ phản hồi từ các nhà máy lọc dầu về mức tăng chi phí ước tính. “Bất kể chi phí là bao nhiêu, cuối cùng thì người tiêu dùng cũng phải gánh chịu và chúng tôi không thể làm gì được”, Ryan nói với Reuters.
Thuế quan của ông Trump có thể khiến giá cả tăng cao, gây sốc kinh tế
Giá cả tại các cửa hàng tạp hóa là một vấn đề nhức nhối đối với cử tri trong cuộc bầu cử vừa qua. Tuy nhiên, Mexico hiện là nguồn cung cấp trái cây và rau quả lớn nhất của Mỹ, trong khi Canada đứng đầu về ngũ cốc, gia súc/thịt và các sản phẩm đường, nhiệt đới.
Chuyên gia kinh tế Mary Lovely, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nói với CNN rằng thuế quan sẽ đẩy giá cả lên cao, đặc biệt là tại các cửa hàng tạp hóa và vật liệu xây dựng. Bà lưu ý biến động tỷ giá hối đoái có thể làm giảm bớt phần nào tác động, nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn hậu quả.
“Giá cả ở Mỹ chắc chắn sẽ tăng”, bà Lovely nói. “Không thể nào áp thuế rồi kỳ vọng gánh nặng này biến mất như thể có phép màu – dù ông Trump muốn thuyết phục chúng ta tin điều đó.”
Việc giá cả tăng do thuế quan sẽ không diễn ra ngay lập tức mà sẽ xuất hiện dần dần theo chuỗi cung ứng phức tạp, theo CNN.
“Không phải mọi cửa hàng đều đồng loạt tăng giá vào ngày mai”, bà Lovely giải thích. “Mọi người sẽ thấy giá tăng dần – tuần này ở siêu thị, tuần sau ở Home Depot và những nơi khác”.
Vấn đề nằm ở chỗ chi phí đầu vào cao hơn, cùng với các biện pháp đáp trả thuế quan từ các nước khác, có thể làm giảm chi tiêu của cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng, đồng thời khiến nhà đầu tư và Cục Dự trữ Liên bang (FED) lo ngại.
Theo ước tính của chuyên gia kinh tế Gregory Daco, thuế quan mà ông Trump áp lên Mexico, Canada và cả Trung Quốc – cùng với các biện pháp đáp trả từ những nước này – có thể khiến mức tăng trưởng GDP của Mỹ giảm 1,5% và năm 2025 và giảm thêm 2,1% vào năm 2026.
Đăng Nguyễn - CNN, Reuters
