Kể về cơ duyên đến với công việc nuôi chồn hương, anh Phương cho biết, từ khi còn là sinh viên trường Cao đẳng Công nghiệp và Xây dựng tại Quảng Ninh, anh đã kiếm việc làm thêm tại một nhà hàng chuyên các món đồ rừng và biển. Trong đó món chủ đạo tại nhà hàng này chính là món cầy hương (tức chồn hương).
Cầy hương là món ăn hạng sang bởi nó quý hiếm, gần như chỉ những người thu nhập cao mới tiếp cận được. Bởi lẽ, giá chồn hương nhà hàng nhập vào tại chuồng đã lên đến 1,8 – 2 triệu đồng/ 1kg.
Mỗi lần nhập chồn hương về phục vụ khách, nhà hàng hay nhập với số lượng lớn từ 15 – 20 con. Chủ quán giao cho anh Phương việc chăm sóc những chú chồn nhập về khi chưa có khách đặt. Nhờ vậy anh Phương có những hiểu biết nhất định về việc nuôi chồn.
Năm 2014, sau khi tốt nghiệp ra trường, anh Phương về Hải Phòng làm việc. Sẵn có kinh nghiệm nuôi chồn hương, anh Phương đã tìm mua mấy đôi về nuôi thử.
Thời gian đầu, chồn hương chưa quen môi trường sống, đổ bệnh rồi chết. Những con khác thì xuổng chuồng đi mất tiêu. Anh Phương lúc đó điêu đứng nhưng vẫn kiên trì bám trụ.
Năm 2015, anh Phương lại đi tìm mua thêm một lượt nữa về nuôi, mày mò tìm kiếm kinh nghiệm chữa trị các dấu hiệu bệnh của chồn hương.
Chồn hương là vật nuôi có giá trị kinh tế cao, chi phí thức ăn thấp, không tốn nhiều công chăm sóc. Ảnh: Dân Việt
Hằng ngày, anh Phương đi làm, tối về là bắt tay vào chuẩn bị thức ăn cho chồn. Giống chồn hương rất thích ăn về đêm nên anh chỉ cho chồn ăn 1 lần vào buổi chiều tối. Việc nuôi chồn không ảnh hưởng gì đến công việc ở công ty của anh Phương.
Năm 2019, chồn hương mẹ đẻ lứa con đầu tiên, anh Phương thở phào khi biết mình đã thành công bước đầu. Anh bắt đầu có chồn hương đem bán.
Chuồng trại nuôi chồn hương được xây theo từng dãy, đảm bảo khô thoáng về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Ảnh: Thu Thuỷ/báo Dân Việt
Anh Phương chia sẻ với báo Dân Việt, giống chồn khi bắt đầu nuôi không hề dễ dàng, bởi chồn hương cần được thích nghi với môi trường sinh sống.
Dần dần, đàn chồn hương khỏe mạnh, sinh sản tốt. Anh Phương quyết định nghỉ việc ở công ty chuyển hẳn sang nuôi chồn.
Tuy nhiên, chồn hương vốn là giống hoang dã, cần được bảo tồn. Do đó, khi nuôi chồn gia đình anh Phương phải đi khai báo, làm đăng ký nuôi với địa phương và Hạt Kiểm lâm, để chứng minh nguồn gốc rõ ràng khi đem bán.
Hiện chồn hương vẫn là vật nuôi có giá trị kinh tế cao, chi phí thức ăn thấp, không tốn nhiều công chăm sóc. Chi phí thức ăn trung bình cho mỗi con chồn chỉ khoảng 2 – 3 nghìn đồng/ 1 ngày.
Giống chồn nói chung, đều có sở thích giống nhau, chúng thích ăn chuối chín, ốc, cá, gà thải loại... Tuy nhiên, để chồn hương không mắc bệnh tiêu chảy khi ăn thức ăn lạ, anh Phương chỉ cho chồn hương ăn 1 hoặc 2 món chủ đạo như chuối hoặc gà thải.
Do tập tính hoang dã, ban ngày chồn thường ngủ, chỉ thức dậy vào tầm chiều và ban đêm để kiếm ăn. Vậy nên, anh Phương thường cho chồn ăn ngày 1 lần, ấn định vào các buổi chiều trong ngày.
Thường chồn mẹ một năm đẻ 2 lứa, mỗi lứa từ 3-5 con, mùa sinh sản kéo dài từ tháng 3 đến tháng 7. Chồn con khi được 35 ngày tuổi có thể cho tập ăn thức ăn của mẹ. Chồn hương nuôi khoảng 8 tháng là có thể xuất bán.
Anh Phương cho rằng, việc thuần nuôi giống chồn hương tại nhà khó hay dễ sẽ còn phụ thuộc vào sự đam mê, kiên trì của chính người nuôi. Ảnh: Thu Thuỷ/báo Dân Việt
Hiện, anh Phương đang sở hữu 2 trại nuôi chồn hương với tổng số trên 500 con, trong đó khoảng 200 chồn sinh sản, trên 300 chồn con và chồn hậu bị. Giá chồn hương giống anh Phương đang bán dao động từ 10 triệu – 15 triệu/ đôi, chồn hương thương phẩm bán với giá từ 1,8 – 2 triệu/ kg.
Theo anh Phương, khi mới bắt đầu mới nuôi loài động vật vật này, người nuôi chỉ nên mua một vài đôi về thử trước. Khi nào kiểm soát được tập tính, thói quen và bệnh tật của chúng lúc đó hãy nhân đàn lên theo ý muốn. Đừng vội ham quá, mới nuôi mà nhập đàn nhiều một lúc sẽ đối mặt với nhiều rủi ro.
"Rất nhiều người giàu có nhanh chóng từ nuôi chồn, nhưng có người cũng sạt nghiệp cũng vì chúng", anh Phương nói.
Kỹ thuật nuôi chồn hương chi phí thấp, lợi nhuận cao
Để nuôi chồn hương chi phí thấp, lợi nhuận cao, báo Dân tộc & Phát triển gợi ý bà con tham khảo những bước kỹ thuật sau.
Chọn giống
Để có những con chồn nuôi chất lượng bạn nên ưu tiên chọn những con có lý lịch rõ ràng, mẹ mắn đẻ, nuôi con tốt.
Chọn con khỏe mạnh, nhanh nhẹn, không bị bệnh, không dị tật bẩm sinh. Con giống có bộ lông mượt, mắt mùi tinh nhanh, mắt hơi lồi ra một chút, những con có cái có cặp vú phát triển bình thường, không bị khuyết tật, con đực có tinh hoàn lộ rõ phía sau hông.
Nên chọn con giống từ 8 tháng tuổi trở lên để nuôi sinh sản trọng lượng từ 1 - 1,5kg/con thì khả năng nuôi dưỡng và sinh sản sẽ tốt hơn cả. Nếu con quá nhỏ sẽ khó thích nghi, kém ăn, khó nuôi.
Con đực cái với tỉ lệ 1 : 1 vì cây hương khá chung thủy, nếu nhiều cái mà ít đực thì tỉ lệ phối giống và hiệu quả sinh sản không cao. Nên vận chuyển giống vào ban ngày vì lúc này cầy đang ngủ, ít phá chuồng.
Chuẩn bị chuồng nuôi
Vị trí nuôi con cầy hương cần cao ráo, sạch sẽ, yên tĩnh, dễ quản lý, chăm sóc, chuồng phải cách xa khu dân cư, không gần đường quốc lộ lớn, hạn chế các động vật khác tiếp xúc xung quanh...
Chuồng nuôi cầy hương nên đặt hướng đông nam để mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Nên xây tường xi măng trên một khoảng sân trống hình chữ nhật. Tường xây cao khoảng 1m bao quanh phía trên tường là lưới B40 và có cửa mở ra vào chắc chắn…
Phần mái phải được thiết kế chắc chắn, lợp bằng tấm lợp thì phải đóng thật chặt, kiên cố tránh việc chúng trốn ra ngoài hoặc tác động của mưa gió.
Nên xây chuồng chiều ngang khoảng 3m, chiều dài khoảng 5 - 10m, chiều cao chỉ cần 2m. Kích thước cần đảm bảo có thể nuôi với mật độ 1 con/1m2. Trong chuồng nuôi bố trí lối đi ở giữa. Trên tường đóng thêm gác gỗ để chúng leo trèo.
Cầy hương có tập sinh ăn ở sạch sẽ, đi vệ sinh vào một chỗ nên trong khu nhà nuôi bố trí 1 thùng gỗ làm nơi vệ sinh cho chồn.
Kỹ thuật chăm sóc
Thức ăn yêu thích của chồn hương là côn trùng như kiến, mối, chim, chuột hay các loại bò sát như rắn, nhông và một số loại quả: đu đủ, chuối, cafe, mít, rễ cây… Còn đối với chồn nuôi, bạn cần cho ăn cơm với thức ăn có cá, thịt đã được chế biến. Chồn bắt từ ngoài tự nhiên về nuôi thường rất nhát nên bạn cần kiên trì tập cho chúng ăn.
Việc tập cho chồn hương ăn thức ăn nhân tạo phải tiến hành từ từ, kiên trì trong 5-10 ngày, cầy mới chịu ăn uống bình thường.
Trước tiên, cần để cầy nhịn đói trong 1-2 ngày, sau đó cho chúng ăn chuối chín bóc vỏ để cả quả (1-2 quả/con/bữa) trộn lẫn với cháo đường (cho tương đối ngọt như nấu chè) nấu nhuyễn. Ban đầu cầy chỉ ăn chuối và liếm cháo đường bám xung quanh, cho ăn như vậy khoảng 4-5 bữa. Sau đó, nghiền nhuyễn chuối chín với cháo đường cho ăn trong 1-2 ngày. Khi cầy chịu ăn, cho ăn cháo đường trước, hoa quả ăn bổ sung sau.
Để tăng khối lượng nhanh cần tập cho cầy ăn cháo đường ninh nhừ với các loại động vật như: Heo, chó, mèo, tôm, cá… và bổ sung thêm B.Complex, vitamin tổng hợp, cám gà đậm đặc (Concentrat)…
Bữa ăn chính của chồn nên thực hiện vào buổi tối, bữa sáng chỉ là phụ. Bạn cần cho chồn ăn đầy đủ thức ăn và nước uống, ngoài ra để đảm bảo sự phát triển của chồn thì sẽ không thể thiếu các chất dinh dưỡng như B.complex, cám gà đậm đặc (concentrat)...
Trong quá trình sinh trường, khi chồn bắt đầu động dục thì con đực xả mùi hương nồng, con cái thường cắn phá chuồng. Lúc này cho chúng ghép đôi với nhau, quan sát quá trình giao phối và tách chúng ra ngay sau khi giao phối kết thúc để tránh chúng cắn nhau. Chồn cái thường mang thai từ 58-62 ngày.
Trong trường hợp chồn hương đẻ nhiều thì tách từng cặp cho bú luân phiên, khoảng 1 tuần sau nhốt chung trở lại. Trước khi đẻ khoảng 30 ngày, cần bổ sung thêm các chất dinh dưỡng cần thiết cho chồn mẹ như B.complex, Vitamin tổng hợp… Sau khi sinh cần cho chồn mẹ uống nước đầy đủ. Chồn con được 35 ngày tuổi cho ăn thức ăn của mẹ.
Cầy hương đã được thuần dưỡng, mỗi năm có thể đẻ 2 lứa, mỗi lứa từ 2-5 con. Cầy hương con rất khỏe, ít bệnh tật…
Ngoài việc cho ăn vừa đủ, hàng ngày cần phải dọn vệ sinh và thỉnh thoảng cho phơi chuồng dưới ánh nắng mặt trời để tiêu diệt mầm bệnh, đảm bảo chuồng trại luôn khô ráo, sạch sẽ, thoáng mát, không gây ô nhiễm môi trường. Phân, nước tiểu được thoát ra ngoài qua hệ thống cống rãnh được bố trí khi thiết kế. Chuồng trại vệ sinh sạch sẽ, giúp cầy hương phát triển nhanh, sinh sản nhiều và không bị bệnh tật.
Phòng và trị bệnh
Trong điều kiện nuôi nhốt, chồn hương rất dễ bị mẫn cảm với những loại thức ăn mới lạ. Chúng rất dễ bị mắc bệnh tiêu chảy, bạn nên phòng bệnh này cho chồn bằng cách trộn thuốc kháng sinh vào trong thức ăn mới.
Ngoài ra chồn hương cũng dễ mắc bệnh cầu trùng tức bệnh phân lẫn máu hoặc bị bệnh thương hàn giống như nhiều loại gia súc, gia cầm khác với biểu hiện sốt cao, phân lỏng màu vàng. Bạn có thể mua các loại thuốc thú y đặc trị, sử dụng theo hướng dẫn liều lượng thuốc/kg thể trọng trên bao bì.
Minh Hoa (t/h)
