Cách Thủ đô Hà Nội khoảng 150 km về phía Đông Bắc, Bắc Kạn có nguồn tài nguyên du lịch, bản sắc văn hóa phong phú, độc đáo, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước với nhiều loại hình du lịch phong phú như: Du lịch tham quan, nghỉ dưỡng; du lịch văn hóa, lịch sử; du lịch thể thao, leo núi mạo hiểm, bơi thuyền; nghiên cứu khoa học…
Nét hấp dẫn riêng của Bắc Kạn
Tỉnh Bắc Kạn được thiên nhiên ban tặng cho nhiều danh lam thắng cảnh. Không chỉ nổi tiếng với những cánh rừng già nguyên sinh, những hang động tự nhiên, thác nước, hệ động, thực vật đa dạng, phong phú và hệ thống hang động với những măng đá, nhũ đá đẹp, nhiều hình thù độc đáo của Hồ Ba Bể, Vườn Quốc Gia Ba Bể, Bắc Kạn còn là xứ sở của đa dạng địa hình núi đá vôi điển hình, tạo nên các hang động kỳ vĩ như: Động Puông, động Hua Mạ, động Nàng Tiên, động Thạch Long, hang Thẳm Phầy… Diện tích hang động có nơi rộng từ hàng trăm đến hàng nghìn mét vuông, với các nhũ đá, cột đá hình thù sinh động, độc đáo.
Bên cạnh nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên hấp dẫn, Bắc Kạn còn có nguồn tài nguyên du lịch nhân văn phong phú, đặc sắc với các phong tục tập quán, lễ hội văn hóa, các món ẩm thực ngon, độc đáo của đồng bào các dân tộc; các bản nhà sàn bên hồ; các làn điệu hát then, đàn tính, sli, lượn... mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây, tạo nên sự hấp dẫn đối với du khách, nhất là khách du lịch quốc tế. Đến với Ba Bể, du khách còn được trải nghiệm những nét văn hóa đặc sắc của các bản du lịch cộng đồng như: Cốc Tộc, Bó Lù, Bản Cám và khu vực lân cận VQG Ba Bể; lễ hội lồng tồng của dân tộc Tày...
Bên cạnh đó, Bắc Kạn còn có một số điểm du lịch tâm linh như chùa Phố Cũ, đền An Mã. Nằm trong vùng chiến khu Việt Bắc, hiện Bắc Kạn còn lưu giữ khác nhiều điểm di tích lịch sử cách mạng. Đây chính là một trong những lợi thế mà du lịch Bắc Kạn có thể tiếp tục khai thác. Những cái tên như Chiến thắng Phủ Thông, đồi Nà Tu, đồi Nà Pậu đã trở thành những địa danh không thể quên được trong tâm trí nhiều người. Hiện tại những điểm di tích lịch sử cách mạng trong toàn tỉnh nói chung và ATK Chợ Đồn nói riêng đang được Bắc Kạn quan tâm đầu tư để thu hút khách du lịch.
Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Kạn, toàn tỉnh hiện có 152 di tích, trong đó có 02 di tích được xếp hạng quốc gia đặc biệt, 06 di tích được xếp hạng cấp quốc gia và 36 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Lợi thế trên được Bắc Kạn đầu tư khai thác trở thành những điểm tham quan du lịch hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước như: Khu du lịch sinh thái Vườn Quốc gia Ba Bể, động Hua Mạ, khu du lịch sinh thái thác Nà Khoang (Ngân Sơn), động Nàng Tiên (Na Rì), khu ATK (Chợ Đồn)… Về cơ sở lưu trú, toàn tỉnh hiện có 205 cơ sở lưu trú trong đó có 24 khách sạn, 181 nhà nghỉ và homestay với khoảng 2.400 phòng, cơ bản đáp ứng được nhu cầu nghỉ ngơi của du khách.
Với việc tập trung khai thác các lợi thế về du lịch sinh thái, lịch sử, văn hoá, cộng đồng, hoạt động du lịch Bắc Kạn những năm qua đã đạt được kết quả nhất định. Lượt khách du lịch cũng như doanh thu tăng nhanh qua các năm. Nếu như năm 2005, chỉ có gần 60.000 lượt khách du lịch với tổng doanh thu đạt hơn 10 tỷ đồng thì năm 2017, tổng khách đạt 450.100 lượt, trong đó khách quốc tế là 10.000 lượt, khách nội địa là 440.100 lượt; doanh thu từ khách du lịch đạt 315 tỷ đồng; công suất phòng buồng bình quân đạt 40% và dự kiến còn tiếp tục tăng cao trong thời gian tới.
Vẫn đang trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ, hạ tầng lưu trú của Bắc Kạn sẽ có nhiều cải thiện khi một số dự án xây dựng các khu resort, khách sạn hoàn thành như khu du lịch sinh thái Sài Gòn - Ba Bể của Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn (Saigon Tourist). Song song với việc nâng cấp, cải tạo hạ tầng du lịch thì những người làm du lịch Bắc Kạn cũng đang nỗ lực làm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch.
Viên ngọc quý của núi rừng
Được xem là viên ngọc quý của núi rừng Việt Bắc, hồ Ba Bể có rộng khoảng 500ha, nằm trong khu vực Vườn Quốc gia Ba Bể với trên 20 điểm tham quan, có hệ thống rừng nguyên sinh trên núi đá vôi với 417 loài thực vật, 299 loài động vật có xương sống. Không chỉ là di tích danh thắng Quốc gia đặc biệt, Vườn Quốc gia Ba Bể còn được công nhận là Khu Ramsar (Vùng đất ngập nước quan trọng) thứ 1.938 của thế giới, hàng năm thu hút hàng trăm nghìn lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan, du lịch.
Hồ Ba Bể làm say đắm lòng du khách bằng mặt hồ trong xanh, bằng những danh lam thắng cảnh, bằng hệ động thực vật phong phú... Những cái tên đảo Bà Góa, Ao tiên, động Hua Mạ, động Nả Phoòng, hang Thẳm Phầy, thác Đầu Đẳng, thác Tát Mạ… trở thành địa chỉ tham quan hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.
Hồ Ba Bể được bao bọc xung quanh bởi những cánh rừng già nguyên sinh và những dãy núi đá vôi hùng vĩ, quanh năm nước trong xanh, mát mẻ. hồ Ba Bể là nơi có sự hòa hợp của núi rừng, sông nước, lại có khí hậu mát mẻ của vùng núi nên du khách có thể đến thăm hồ vào bất kỳ thời gian nào trong năm. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm hồ là vào mùa Hè, những ngày đầu Thu hoặc mùa Xuân.
Hồ được hình thành do sự biến động cấu tạo địa chất cách đây hàng triệu năm làm sụt lún các dãy núi đá vôi, hang động. Hồ được hợp thành từ ba hồ (Pé Lèng, Pé Lù, Pé Lầm) nên có tên gọi là hồ Ba Bể. Dù là một trong 20 hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất thế giới, nhưng do cấu tạo địa chất đặc biệt nên hồ Ba Bể vẫn có những nét riêng rất khác biệt so với các hồ khác trên thế giới.
Biến tiềm năng thành mũi nhọn phát triển
Trong những năm qua, ngành du lịch Bắc Kạn đã tập trung cho công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, tôn tạo di tích lịch sử, văn hóa; hình thành các tour, tuyến du lịch nội tỉnh, liên vùng, tập trung khai thác các lợi thế về du lịch sinh thái, du lịch lịch sử, văn hóa bản sắc với sự tham gia của các thành phần kinh tế, cộng đồng dân cư... nhằm khai thác tiềm năng tài nguyên du lịch.
Tuy nhiên, theo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn Lý Thái Hải, trong quá trình phát triển, nhiều tiềm năng du lịch của Bắc Kạn chưa được khai thác hiệu quả, sự phát triển du lịch Bắc Kạn chưa tương xứng với tiềm năng, vị trí. Chẳng hạn, sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa tôn vinh được hết đặc trưng riêng của địa phương, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du nhiều về số lượng nhưng quy mô còn nhỏ, hệ thống giao thông đến các điểm tham quan du lịch đa số chưa đáp ứng được như yêu cầu... Đó sẽ là những vấn đề mà Lãnh đạo và nhân dân Bắc Kạn sẽ quyết tâm khắc phục trong thời gian tới.
Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn Lý Thái Hải nhấn mạnh tới vấn đề cần xây dựng một sản phẩm du lịch đặc thù, xây dựng cơ chế chính sách đặc thù để thu hút đầu tư vào lĩnh vực du lịch; khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư mở thêm các khu du lịch mới; nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Đặc biệt, Chủ tịch Lý Thái Hải cho biết, để du lịch Bắc Kạn phát triển tương xứng với tiềm năng và thực sự trở thành một trong ngành mũi nhọn, ngoài xây dựng một chiến lược chi tiết với các nhóm giải pháp khả thi, cụ thể thì tỉnh sẽ tiếp tục nâng cao hơn nữa nhận thức của toàn xã hội về vai trò, vị trí của ngành du lịch trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng giao lưu văn hoá…tạo đà phát triển cho ngành du lịch Bắc Kạn./.
Hà Phương