Bài thuốc Phụ khoa Đỗ Minh Đường: Tâm huyết của nữ lương y từ thời chiến đến thời bình (Kỳ 1)

Vất vả nơi rừng sâu nước độc và quyết tâm tìm ra bài thuốc chữa bệnh cho các nữ thanh niên xung phong

Ngược dòng thời gian về năm 1957, cô gái trẻ Đỗ Thị Hiển khi ấy mới tròn 24 tuổi đã quyết định lên đường tham gia đội thanh niên xung phong (TNXP) ở một số tỉnh miền núi phía Bắc. Giữa chốn núi rừng tràn ngập tiếng bom đạn, cô cùng đồng đội không quản khó khăn, bất chấp nguy hiểm tính mạng để thực hiện nhiệm vụ san đường, lấp hố bom, đảm bảo đường thông phục vụ cho đoàn xe chiến đấu. 

“Thời đó có được ngủ yên giấc, có được ăn ngon ngày nào đâu. Những thứ gắn liền với chúng tôi là các bữa ăn với củ sắn, củ khoai rồi tiếng bom đạn liên hồi. Biết làm sao được, thời chiến mà, dù biết có thể chết bất cứ lúc nào, nhưng chẳng ai kêu than điều gì, tất cả đồng cam cộng khổ miễn sao giúp đỡ được các chiến sĩ”, nữ TNXP Đỗ Hiển (nay đã gần 90 tuổi) nhớ lại một thời hào hùng của mình.

- Nỗi ám ảnh bệnh tật bủa vây các nữ thanh niên xung phong

Là phận gái nơi chiến trường, phải sống nơi rừng sâu nước độc, phải ăn sương ngủ rừng mỗi ngày, các nữ TNXP khó tránh khỏi việc ốm đau, bệnh tật. Từ bệnh sốt rét, sốt xuất huyết, dị ứng,... đến bệnh phụ khoa, dường như chúng chẳng chừa một ai cả. Điều đó đủ giúp chúng ta hình dung được con người ngày ấy không chỉ chết vì bom đạn mà còn có thể bỏ mạng vì sự khắc nghiệt của môi trường sống, vì sự tấn công của bệnh tật.

“Lúc bấy giờ, bệnh phụ khoa là nỗi ám ảnh không chỉ của riêng tôi mà của hầu hết các nữ TNXP trong đoàn. Việc thường xuyên phải di chuyển theo đoàn kháng chiến, không có đủ điều kiện chăm sóc càng làm cho bệnh thêm nghiêm trọng. Biết tôi xuất thân từ gia đình đã có 3 đời làm nghề bốc thuốc cứu người, nhiều nữ TNXP cũng to nhỏ tâm sự với tôi”, Cụ Hiển chia sẻ.

Giữa những đêm mưa bom bão đạn, những đêm mất ngủ vì phải san đường, lấp hố bom, trong tâm trí cô gái trẻ Đỗ Hiển còn nhen nhóm thêm một nhiệm vụ quan trọng do chính bản thân cô đặt ra là tìm cách chữa bệnh cho các nữ TNXP. Vậy là cô gái trẻ bắt đầu hành trình tìm kiếm các loại thảo dược quý có tác dụng đẩy lùi bệnh phụ khoa cho chị em ngay giữa núi rừng, tiếng bom tiếng đạn ra rả quanh tai mỗi ngày.

- Bắt tay tìm kiếm dược liệu giữa núi rừng 

Sống giữa núi rừng, tuy vất vả khó khăn nhưng lương y Đỗ Hiển cũng coi đó là một lợi thế bởi những khu vực này có khá nhiều dược liệu quý. Quả đúng là như vậy, có một lần hành quân, nữ lương y may mắn tìm được trinh nữ hoàng cung và sa sàng tử - hai nguyên liệu chính xuất hiện trong các bài thuốc Nam chữa bệnh phụ khoa hiện nay. 

Theo những bài học xa xưa được truyền lại, trinh nữ hoàng cung là thảo dược quý chỉ những người hoàng tộc như hoàng hậu hay vua chúa mới có thể được sử dụng để giữ gìn nhan sắc và cải thiện cuộc sống chốn phòng the. 

Hơn nữa, nhớ lại những bài giảng của cha ông về y học cổ, vị đắng chát của trinh nữ hoàng cung cùng vị cay nồng, tính ấm của sa sàng tử khi hợp nhất với nhau sẽ cho tác dụng kháng khuẩn, chống viêm rất tốt nên thích hợp sử dụng cho việc điều trị bệnh vùng kín.

Vậy là giữa giờ nghỉ ngơi, cô hướng dẫn chị em vệ sinh vùng kín bằng những bát thuốc giã nát, dùng để uống hoặc đắp, rửa vùng kín. Nhờ đó, không biết bao nhiêu nữ TNXP đã thoát khỏi các triệu chứng ngứa ngáy khó chịu của bệnh.

Trở về thời bình và hoàn thiện bài thuốc gia truyền chữa bệnh phụ khoa của dòng họ

Sau khi kết thúc chiến tranh, trở về quê nhà ở Hà Nam và ổn định cuộc sống, cô gái trẻ Đỗ Hiển quyết tâm theo đuổi nghề y. Mục tiêu lúc này cô đặt ra là hoàn thiện hơn nữa bài thuốc Đông y chữa bệnh phụ khoa để đảm bảo phù hợp với thời đại và phù hợp hơn nữa với cơ địa người phụ nữ.

- Nghiên cứu, tìm tòi để hoàn thiện công thức bài thuốc

Nghĩ là làm, nữ lương y bắt tay vào việc nghiên cứu thêm các tài liệu y học cổ của dòng họ và “cơm đùm cơm nắm” tìm hiểu thêm nhiều vị thuốc mới trong vùng cho tác dụng vừa chữa bệnh vừa tăng cường sức đề kháng cho người dùng.

Cô không quản khó khăn, thân gái dặm trường một lần nữa lên đường ghé thăm lại những tỉnh miền núi phía Bắc cô từng đi qua để thu hái thảo dược.

Lấy 2 thành phần trinh nữ hoàng cung, sa sàng tử làm gốc, lương y Đỗ Hiển đã tận dụng tốt kinh nghiệm thực tế cũng như kiến thức y học của mình để bổ sung thêm một số dược liệu khác như ba kích, nhục quế, cam thảo, đương quy... để hình thành nên bài thuốc phụ khoa gia truyền của dòng họ. 

Xem chi tiết: Phụ Khang Đỗ Minh – Bài thuốc quý chữa bệnh phụ khoa từ dược liệu sạch

- Ứng dụng bài thuốc phụ khoa chữa khỏi bệnh cho nhiều người 

Nhờ trí thông minh, sự nhanh nhẹn và lòng quyết tâm của mình, cuối cùng lương y Đỗ Hiển đã hoàn thiện bài thuốc phụ khoa gia truyền của dòng họ. Có thể nói đó là tâm huyết cả đời của cụ khi tự tay mình thực hiện toàn bộ công đoạn từ nghiên cứu, hái thảo dược cho đến khi cân đo đong đếm từng loại nguyên liệu để tổng hòa nên một bài thuốc hoàn chỉnh.

Sau cùng, nữ lương y đã đem bài thuốc đi điều trị bệnh cho các chị em trong làng, trong xã. Khi ấy, cô được coi là “thần y tái thế”, cứu giúp chị em thoát khỏi sự khó chịu, bất tiện của bệnh tật và mang đến cơ hội làm mẹ cho không biết bao nhiêu người.

Chính nhờ vậy, danh tiếng của nữ lương y cùng bài thuốc phụ khoa của dòng họ ngày càng được nhiều người biết đến, vượt ra khỏi phạm vi làng xã.

Mời các bạn đón đọc tiếp Bài thuốc Phụ khang Đỗ Minh: Sự kế thừa và phát triển của truyền nhân đời sau (Kỳ 2)  tại đây

Thu Hà