Không sợ nguy hiểm đi tìm thuốc quý
Theo sự chỉ dẫn của anh Giàng A Dê, một “hướng dẫn viên” tại Mù Cang Chải, chúng tôi được diện kiến bà lang Cứ Thị Dở (65 tuổi, xã Hồ Bốn, Mù Cang Chải, Yên Bái) người đang nắm giữ bài thuốc chữa đau xương khớp, dạ dày có một không hai.
Ngày nào bà lang Dở cũng phải leo lên những vách đá cheo leo, đỉnh núi cao sương mù tận tay hái thuốc. Và tại xứ Mường này thì thuốc của bà lang Dở vô cùng hiệu quả. Người dân nơi đây ai cũng biết đến cái tiếng của bà.
PV không khỏi ngạc nhiên khi bà lang Dở có thể nhớ được hết từng cây thuốc chữa cho bệnh nào nhưng lại không nhớ tên cây thuốc. Càng ngạc nhiên hơn khi bà không nhớ chính xác tuổi của mình, thi thoảng chúng tôi phải nhờ anh Giàng Dê phiên dịch.
Nói chuyện với PV, bà lang Dở tâm sự: “Ngày nhỏ, tôi bị đau ốm, người nhiều thứ bệnh lắm, mắt không sáng, tay chân đau buốt, đau lưng không làm được việc. Mẹ tôi sợ con gái đi lấy chồng thì sẽ không chăm lo được cho gia đình. Như thế là không tốt. Thấy con gái khóc và nói như vậy mẹ đã lên rừng lấy thuốc và chữa khỏi cho tôi.
Bà lang Dở - người nắm giữ nhiều bài thuốc quý.
Sau đó, ngày nào tôi cũng theo mẹ lên rừng hái thuốc, nhớ mặt được hết các loại thuốc lá cây rừng. Đường đi có hiểm trở đến đâu cũng phải cố gắng vượt qua, bên kia sườn núi có cây thuốc quý là phải quyết lấy cho bằng được. Cứ như thế khi mẹ tôi mất thì bà truyền lại tất cả các loại thuốc cho tôi”.
Cũng theo lời bà lang Dở, ai đến xin thuốc bắt buộc phải làm đầu đủ các thủ tục và báo trước với bà. Sau đó, bà bắt đầu khóa dao để hôm sau lên rừng tìm thuốc.
Lấy thuốc vào nửa đêm
Theo như lời bà lang Dở, thuốc của bà không phải lúc nào lên rừng cũng lấy được mà phải lấy đúng thời điểm. Có những loại cây thuốc phải lấy đúng nửa đêm, đúng ngày giờ. Chúng tôi phân vân không hiểu về bí kíp này thì bà giải thích “Có loại cây phải lấy đúng lúc nó ra hoa còn qua thời gian đó thì cây đấy lại không phải là thuốc nữa. Đây cũng chính là mẹo của người Mường”.
Khi chúng tôi hỏi về bài thuốc chữa đau dạ dày, xương khớp, đau lưng, mỏi vay gáy thì bà lang Dở cho biết: “Phương thuốc chữa bệnh đau xương khớp thì phải kết hợp 12 loại lá cây rừng. Còn dạ dày thì chỉ cần hai loại cây là đủ, loại đó thì không chữa được xương khớp đâu.
Những loại thuốc nhìn không bắt mắt nhưng cực kỳ công hiệu của bà Dở.
Để chứng minh cho bài thuốc kỳ diệu, bà lang Dở đưa cho chúng tôi xem những vị thuốc quý của mình. Quả thực, mỗi bài thuốc đều có mùi vị riêng. Bài thuốc được bà gói vào từng túi nhỏ để tiện cho người bệnh đến lấy. Bà bảo, thuốc bây giờ không có nhiều nên phải giữ gìn cẩn thận.
Lấy được mẻ nào phải sấy khô như vậy mới để được lâu. Chỉ vào những miếng thuốc có màu đen hỏi chữa bệnh gì thì bà cười “đừng thấy nó đen thế mà sợ, thuốc này chỉ cần pha một chút nước sôi để nguội, trẻ con bị sốt uống vào là giảm sốt ngày. Phải mất cả ngày mới cô đặc được như vậy đấy”.
Nhiều năm nay, người dân tại Mù Cang Chải luôn dành cho bà một tình cảm đặc biệt, sự mến mộ không chỉ vì tài năng của bà mà còn vì tấm lòng làm phúc của bà.
Anh Giàng A Dê cho biết: “Nhiều người ở Mù Căng Chải này có bệnh nhưng không chịu đi lấy thuốc, bà Dở đã đến tận nơi đưa thuốc cho họ. Lội qua nhiều con suối bà cũng đi mà không ngại. Đến nhà bà Dở xin thuốc, bà không đòi hỏi.
Quà có khi cũng chỉ là cân gạo, gói bánh để bà cúng thần thuốc, báo với tổ tiên mà thôi. Có nhiều người bệnh nặng đến lấy mà khỏi hết. Cuốn sổ ghi tên những bệnh nhân dày kín nhiều trang đã được bà chữa khỏi bệnh”.
Thuốc được bà Dở phơi khô, bảo quản cẩn thận.
Anh Dê cũng chính là bệnh nhân của bà lang Dở, anh bị đau nhức xương khớp nhưng chỉ uống vài túi thuốc của bà lang Dở người không còng đau nữa, ăn được ngủ được.
Thấy anh Dê nói vậy, bà Dở cười hiền hậu: "Làm phúc cứu người thôi. Ai đến lấy thuốc là mình phải tạo cảm giác thân thiện với họ, có như thế, thuốc công hiệu gấp hàng chục lần. Ngày trước, khi làng xóm còn nghèo, gia đình tôi còn tặng thuốc cho người bệnh. Bởi đến cái ăn họ còn không có huống chi là tiền để mua thuốc. Tôi chỉ mong đôi chân này còn khỏe, đôi mắt này thật sáng để có thể đi khắp nơi lấy thuốc”.
Mai Thu
