Tội phạm dù cứng rắn đến đâu, hành vi phạm tội có man rợn đến đâu thì đứng trước ngưỡng cửa của cái chết, của việc phải chờ thi hành án tử hình sẽ có lúc trở nên “mềm nhũn”, yếu đuối. Và khoảng thời gian từ khi bị kết án đến ngày phải ra nơi “hành quyết” là khoảng thời gian bản án lương tâm khiến nhiều tử tù dằn vặn, nghĩ ngợi, thậm chí là điên loạn nhất. Khi việc thi hành án tử hình đang bị tạm hoãn do chờ thuốc thì khoảng thời gian đó càng kéo dài và hơn bao giờ hết sự thức tỉnh của lương tâm, của phần người trong con người sẽ làm cho những tử tù này sống còn không bằng “được chết”.
Xét dưới góc độ tâm lý tội phạm, thì những ngày tháng chờ thi hành án tử hình có lẽ sẽ là những ngày dài nhất. Tử tù sẽ không biết lúc nào bị đem đi thi hành án, với tâm lý lo sợ cộng với việc ở trong buồng biệt giam người chờ thi hành án tử hình chắn chắn sẽ có nhiều lúc để nhìn lại quá khứ, nhìn lại những gì đã qua, những cảm giác tiếc nuối, hối hận, dằn vặt mới chính là những điều mà khiến nhiều tử tù sợ phải đối mặt.
Bản án lương tâm đôi khi còn nặng hơn cả cái chết (Ảnh minh họa)
Có lẽ cũng chính vì thế mà nhiều tử tù đã viết đơn để được thi hành án, nhiều tử tù không chịu được áp lực hay không chịu được sự trừng phạt của bản án lương tâm mà tự tử. (Theo số liệu của ngành tư pháp, trong thời gian chờ thi hành án tử hình bằng thuốc độc, có 3 tử tù đã tự tử).
Người ta thường nhắc đến bản án lương tâm khi mà không có bản pháp lý hay sự trừng phạt của pháp luật chưa thích đáng với hành vi của người phạm tội. Nhưng có lẽ với cả những người tử tù khi bị chịu hình phạt cao nhất là vĩnh viễn bị loại khỏi xã hội thì bản án lương tâm cũng khiến họ đau khổ, áp lực. Trong điều kiện hoàn cảnh đặc biệt của người “chờ chết” sự trừng phạt đó còn đáng sợ hơn rất nhiều đối với người được tự do ngoài xã hội.
Bản án lương tâm sẽ khiến những ngày còn lại ít ỏi trong cuộc đời của một người tử tù trở nên không bình yên. Cho nên chưa hẳn việc “tạm dừng” thi hành án tử hình do chưa có thuốc đã là may mắn đối với tất cả tử tù. Sự kéo dài thời gian sống trong điều kiện áp lực căng thẳng, gánh nặng tâm lý đôi khi lại là chế tài khắc nghiệt hơn cả sự “hành quyết”.
Bản án lương tâm chỉ chấm dứt khi người tử tù thi hành án tử hình. Và trong số hơn 500 tử tù đang chờ thi hành án tử hình chắc chắn có những tử tù mang hai bản án, chỉ khi nào bản án thứ nhất (bản án tử hình) được thực thi thì sự trừng phạt của bản án lương tâm mới chấm dứt.
Giang Quyết
