Bảo đảm tiến độ, chất lượng xây dựng pháp luật

Sáng 03/11, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng chủ trì Hội nghị toàn quốc triển khai Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV.

Hội nghị do Thường trực Ban Bí thư và Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức theo hình thức trực tuyến từ điểm cầu Nhà Quốc hội đến các điểm cầu trong cả nước với sự tham dự của lãnh đạo Quốc hội, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đại diện lãnh đạo khối các cơ quan Đảng, cơ quan Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, Hội Luật gia Việt Nam; các vị đại biểu Quốc hội; đại diện Tỉnh, Thành ủy, Thường trực Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương…

Trên cơ sở Đề án do Đảng đoàn Quốc hội xây dựng, ngày 14/10/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 19-KL/TW về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV. Theo đó, Bộ Chính trị thông qua Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khoá XV và giao Đảng đoàn Quốc hội căn cứ Kết luận để hoàn chỉnh Đề án, thông báo cho các cơ quan, tổ chức liên quan để triển khai thực hiện; đồng thời, giao các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện, cụ thể hoá nội dung Đề án vào chương trình công tác, chương trình xây dựng pháp luật hằng năm.

Luôn coi trọng công tác xây dựng pháp luật

Phát biểu quán triệt và chỉ đạo tại Hội nghị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng nêu rõ, ngày 14/10/2021 vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 19-KL/TW về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV - một chủ trương quan trọng, là cơ sở để Quốc hội thực hiện tốt chức năng lập pháp trong nhiệm kỳ này.

“Để duy trì trật tự, kỷ cương xã hội, tạo hành lang pháp lý cho quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng ta từ khi cầm quyền luôn coi trọng công tác xây dựng pháp luật. Đặc biệt, trước yêu cầu, nhiệm vụ của công cuộc đổi mới đất nước, Bộ Chính trị đã kịp thời ban hành Nghị quyết chuyên đề về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 (Nghị quyết số 48-NQ/TW, ngày 24.5.2005)”, Thường trực Ban Bí thư nêu rõ.

Thường trực Ban Bí thư cho biết, Bộ Chính trị đã nhận định “công tác xây dựng pháp luật có nhiều cải tiến, đổi mới, xác định được quy trình xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật theo hướng dân chủ, công khai, minh bạch hơn; thể chế hoá kịp thời, đúng đắn chủ trương, đường lối của Đảng”.

Tuy nhiên, so với thực tiễn phát triển của đất nước, hệ thống pháp luật vẫn còn hạn chế. Tính ổn định và khả năng dự báo trong một số lĩnh vực chưa cao; một số quy định chưa đồng bộ, thống nhất, khả thi, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, thậm chí còn có nội dung chồng chéo, mâu thuẫn. Công tác nghiên cứu lý luận về pháp luật và đổi mới tư duy pháp lý còn chậm. Năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ. Công tác tổ chức thi hành pháp luật vẫn là khâu yếu, chưa gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng pháp luật.

Thường trực Ban Bí thư nêu rõ, quán triệt, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Bộ Chính trị xác định mục tiêu của công tác xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khoá XV là “hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, tạo lập khung khổ pháp lý để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025 và 12 định hướng phát triển đất nước, 6 nhiệm vụ trọng tâm, 3 đột phá chiến lược đã được Đại hội XIII của Đảng đề ra”.

Bổ sung Luật về tố tụng điện tử

Báo cáo tại Hội nghị, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết, Tòa án Nhân dân tối cao được giao phụ trách 14 luật, pháp lệnh; trong đó, chủ trì soạn thảo 9 luật, pháp lệnh; phối hợp rà soát 5 luật.

Về định hướng sửa đổi, bổ sung tập trung vào tổ chức bộ máy của các Tòa án: Đề nghị cân nhắc sửa đổi, bổ sung về cơ cấu, tổ chức của các Tòa án cho phù hợp với tính chất, chức năng, nhiệm vụ; sửa đổi, bổ sung các ngạch Thẩm phán của các cấp Tòa án; ban hành văn bản quy định về mô hình tổ chức hành chính tư pháp áp dụng cho các cấp Tòa án, trong đó phải quy định cụ thể về cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ, quy trình thực hiện nhiệm vụ và tổ chức hoạt động của bộ phận hành chính tư pháp nhằm phân tách hoàn toàn các quy trình thủ tục mang tính chất hành chính với quy trình thủ tục tố tụng tại các Tòa án; thành lập thêm 01 Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Cần Thơ với thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 10 tỉnh thuộc Đồng bằng sông Cửu Long và 01 Tòa án nhân dân cấp cao tại tỉnh Yên Bái với thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 15 tỉnh trung du miền núi phía Bắc; triển khai việc thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực, trong đó tổ chức đầy đủ các Tòa chuyên trách như tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong tổ chức và hoạt động của Tòa án cấp huyện hiện nay.

Bên cạnh nghiên cứu, rà soát để sửa đổi luật, pháp lệnh hiện hành, theo Đề án của Quốc hội, Tòa án Nhân dân tối cao được giao chủ trì nghiên cứu, tổng kết thực tế để xây dựng Luật điều chỉnh về tư pháp người chưa thành niên. Dự án Luật này sẽ cung cấp một khung pháp lý thống nhất hơn dành cho hệ thống tư pháp người chưa thành niên thông qua tổng hợp và tăng cường các quy định đang nằm rải rác trong nhiều luật; nhấn mạnh cách tiếp cận người chưa thành niên về cơ bản khác với người trưởng thành và việc xử lý người chưa thành niên hiệu quả đòi hỏi phải có các biện pháp chuyên biệt ghi nhận nhu cầu cụ thể và tính dễ bị tổn thương của người chưa thành niên; hướng dẫn chi tiết cho các cơ quan tiến hành tố tụng về các biện pháp phù hợp và hiệu quả để xử lý người chưa thành niên ở tất cả các giai đoạn của quá trình tố tụng hình sự và tố tụng hành chính; đảm bảo tiếp cận toàn diện và chuyên nghiệp hơn trong giáo dục và giám sát người chưa thành niên vi phạm pháp luật đang chịu các biện pháp phạt cải tạo không giam giữ; tăng cường phối hợp, hợp tác và cải thiện hiệu quả của các biện pháp xử lý đối với người chưa thành niên.

Bên cạnh đó, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao cho biết, qua công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn xét xử, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất Quốc hội xem xét, bổ sung vào Đề án 1 luật và 1 pháp lệnh mới. Cụ thể, bổ sung Luật về tố tụng điện tử để quy định về trình tự, thủ tục tố tụng điện tử (cấp, tống đạt điện tử; cung cấp, thu thập chứng cứ điện tử; tổ chức phiên tòa, phiên họp điện tử...) trong việc giải quyết các vụ án hình sự, hành chính, dân sự tại Tòa án. Và, bổ sung Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định đưa nguời nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại Tòa án nhân dân.

Để bảo đảm thực hiện Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV, Ban Cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ chỉ đạo chung triển khai thực hiện Đề án theo đúng lộ trình và yêu cầu nhiệm vụ Đề án đặt ra; ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án, trong đó, phân công rõ trách nhiệm của các Đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án nhân dân địa phương; phân công đơn vị thường trực giúp việc Lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao theo dõi, đôn đốc việc triển khai thi hành Đề án.

Cuộc cách mạng chuyển đổi số

Trình bày tham luận Định hướng hoàn thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, Chính phủ số trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng khẳng định, chuyển đổi số là cuộc cách mạng về thể chế hơn là cuộc cách mạng về công nghệ. Thể chế kiến tạo đóng vai trò quyết định trong việc chấp nhận và nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo, bảo đảm trách nhiệm tuân thủ pháp luật như nhau giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài.

Để hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, Chính phủ số trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất, hoàn thiện hành lang pháp luật về giao dịch điện tử. Điều này càng phù hợp trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, đặc biệt do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhu cầu giao dịch điện tử đã bùng phát mạnh mẽ trong tất cả các lĩnh vực hành chính, dân sự, kinh tế và xã hội, môi trường và phương thức giao dịch cũng có nhiều thay đổi với sự xuất hiện ngày càng nhiều các nền tảng số làm trung gian cho các giao dịch điện tử trực tuyến.

Phát biểu bế mạc Hội nghị trực tuyến toàn quốc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng đoàn Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao sự tham gia đông đủ, trách nhiệm của các đại biểu đại diện cho các cơ quan, tổ chức ở Trung ương, địa phương và đông đảo các đại biểu Quốc hội tại Hội nghị quan trọng này; đặc biệt, đồng chí Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thường, đồng chí Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện lãnh đạo các cơ quan ở trung ương, địa phương đã dành thời gian tham dự, có nhiều ý kiến tham luận trách nhiệm, tâm huyết, chất lượng, đề xuất nhiều giải pháp hiệu quả để quán triệt, thống nhất triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị và Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; các cơ quan của Quốc hội đã phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Trung ương và các cơ quan, tổ chức hữu quan chuẩn bị rất chu đáo cho Hội nghị.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: “Việc triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV là nhiệm vụ chính trị trọng tâm không chỉ của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội trong nhiệm kỳ này mà còn là trách nhiệm, nhiệm vụ quan trọng cần ưu tiên hàng đầu của tất cả các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương. Đây cũng là lần đầu tiên, Bộ Chính trị có kết luận cho định hướng xây dựng pháp luật cho cả một nhiệm kỳ, là định hướng hết sức quan trọng để Quốc hội và các cơ quan chủ động hơn, vào cuộc từ sớm, từ xa, phối hợp chặt chẽ bảo đảm tiến độ, chất lượng xây dựng pháp luật".