Bất ngờ bệnh viện 3 tầng trong lòng núi đá

Chứng tích của một thời hào hùng

Chạy xe máy chừng 30 phút từ trung tâm huyện đảo Cát Bà, chúng tôi có mặt tại nơi này. Hang nằm ở lưng chừng núi, xung quanh cây cối rậm rì, cao vượt đầu người. Cửa hang có bề ngang rộng chưa đầy 3m. Muốn vào được bên trong bệnh viện độc nhất vô nhị này, không còn cách nào khác ngoài việc đu bám vào chiếc cầu thang gỗ dài hơn 2m, vắt vẻo bên sườn núi.

 Bên trong hang Quân y.

Thoáng thấy ánh mắt e sợ của chúng tôi, Cường, người hướng  dẫn viên luôn tự hào về quá khứ trong quân ngũ của mình, bám  vào tay vịn cầu thang, "phóc" một cái, Cường đu mình lên tới giữa cầu thang! Cường cho biết, chiếc thang được làm từ những thanh gỗ thông, buộc bằng dây rừng ở hai đầu. Trước kia, khi xây dựng công trình bệnh viện Quân y này, phía thiết kế luôn tính đến nhiều phương án để đối phó với sự tấn công từ bên ngoài. Sở dĩ chỉ làm chiếc thang bằng gỗ và có thể dễ dàng di chuyển được là phòng khi quân giặc đến, bộ đội ta sẽ rút thang khiến quân địch khó đột nhập vào hang hơn, nếu vào được cũng mất nhiều thời gian. Trong lúc đó, lực lượng bên trong có thể trốn thoát hoặc có thời gian bố trí hỏa lực để phòng ngự. Do thời gian, thang bị hỏng, những người trông coi di tích này đã làm lại nhiều lần nhưng vẫn làm theo hình dáng của chiếc thang mà xưa kia các chiến sỹ sử dụng.

Khi vào trong hang, chúng tôi không thể ngờ rằng, trong lòng núi lại có một khoảng không lớn với nhiều nhũ đá đẹp mắt đến thế. Cường cho biết, hang này được phát hiện từ thế kỷ thứ XIII. Khi đó, một vị tướng tên là Hùng Sơn thời Trần đánh quân giặc trên sông Bạch Đằng tìm được hang và cho quân vào trú ẩn trong đó. Ông đã cho quân sỹ luyện tập đêm ngày trong hang, đợi thời cơ đánh giặc. Người dân địa phương đặt tên hang núi là: Hùng Sơn. Vào thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Mỹ, bộ đội và người dân địa phương đã vào đây trú ẩn. Cho đến năm 1963, nơi đây được chọn làm địa điểm để xây bệnh viện Quân y chữa bệnh cho thương binh. Bệnh viện có sức chứa khoảng 200 thương binh. Ngoài 17 phòng bệnh và các phòng chức năng, trong lòng hang còn có bãi chiếu phim và khu tập luyện, hồi phục thể lực, cũng kể từ đó, hang Hùng Sơn được người dân huyện đảo này gọi với cái tên hang Quân y. Rất nhiều năm sau chiến tranh, thiên chức cứu giúp người của hang Quân y vẫn không thay đổi, mỗi lần trời nổi bão lớn, người dân nơi đây lại lũ lượt di cư vào hang để trú ẩn.

Cánh cửa bệnh viện đặc biệt.

Cửa chống bom

Từ cửa hang vào trong bệnh viện có một khoảng trống. Nơi đây, có một bàn thờ nhỏ để người dân địa phương và du khách đến thắp hương tưởng nhớ những chiến sỹ cách mạng bị thương và hi sinh. Có lẽ, hiếm có bệnh viện nào trên trái đất lại sở hữu cánh cổng dị biệt như nơi này. Trải qua mấy mươi năm, dù đã hoen gỉ nhiều phần nhưng cánh cửa sắt chống bom dẫn lối vào vẫn toát lên vẻ uy vũ đáng kinh ngạc. Cánh cửa được làm bằng sắt dày chừng 15cm, thiết kế đặc biệt với bề mặt cong gồ lên để chống đạn, bom. Theo thiết kế này, dù bom nổ gần, cánh cửa cong khiến mảnh đạn văng sang hai bên thay vì găm trực diện. Khóa cửa rất đặc biệt với 4 chốt sắt phụ, 1 chốt chính. Để mở khóa cửa bệnh viện, người thực hiện phải mở được cả 5 chốt khóa trên, chỉ cần một chốt "không chuẩn" thì cánh cửa nằm im, không có cách nào lung lay.

Mở cánh cửa đặc biệt đó ra, chúng tôi vô cùng sửng sốt bởi hệ thống các buồng, phòng của bệnh viện được thiết kế khoa học, thuận tiện và đảm bảo tính an toàn cũng như thoát hiểm dễ dàng. Bệnh viện được xây dựng bằng kết cấu bê tông cốt thép, chiều dài nối giữa hai hang khoảng 200m, thiết kế gồm có cửa trước tiếp giáp phía Tây, cửa sau tiếp giáp phía Đông. Bệnh viện gồm 3 tầng. Trong đó, tầng 1 là khu vực chính gồm 14 phòng chức năng như: Phòng mổ, phòng chờ của người nhà, phòng thuốc, phòng hội trường, phòng tắm, phòng vệ sinh cá nhân. Tường ngăn cách giữa các phòng dày hơn 20cm.

 Dù ở trong lòng đất nhưng vào bệnh viện, tôi không hề thấy ẩm mốc và có cảm giác thiếu không khí. Bởi, hang có hệ thống thông hơi, hệ thống thoát nước và thoát khói hoàn hảo. Vì được xây dựng trong thời chiến nên bệnh viện này có hệ thống thông hơi từ trong lòng động lên đỉnh núi theo hình chữ chi vừa lấy không khí và ánh sáng dễ dàng, vừa tránh được bom. Theo nhiều người dân sống ở khu vực này thì từ lâu, cứ mỗi lần máy bay Mỹ đánh phá miền Bắc, hang Quân y luôn là nơi tránh bom lý tưởng của người dân và các đơn vị bộ đội.

Càng tìm hiểu về hang và bệnh viện đặc biệt này, tôi càng khâm phục khả năng sáng tạo của ông cha ta. Bên cạnh hệ thống thoát nước, thoát khói hoàn hảo, những người làm bệnh viện này còn tính toán chi li đến từng chi tiết để thuận tiện cho việc sử dụng. Trong mỗi phòng có những thiết kế khác nhau, phù hợp với chức năng của phòng đó. Ngày trước chưa có kĩ thuật và công cụ khoan bê tông như hiện nay nên ở những điểm cần đóng đinh vào tường như trong phòng thuốc, những nhà thiết kế đánh dấu bằng những ô gỗ thông. Những chỗ cần mắc dây điện thì được đánh dấu bằng những con sứ nhỏ. Hệ thống điện để thắp sáng cả 3 tầng của bệnh viện được sử dụng từ máy phát điện. Những phòng vệ sinh, phòng tắm, đánh răng, rửa mặt được làm hết sức khoa học, giúp phục vụ được nhiều người cùng lúc. Tuy nhiên, cũng do điều kiện hạn chế quá đặc biệt về không gian, nhìn chung các phòng đều khá nhỏ.

Đi hết các phòng chức năng ở tầng 1, chúng tôi tới một khoảng trống mịt mù. Khi tất cả đang hoang mang, lo sợ, Cường bật đèn điện. Mọi người, không ai bảo ai, bất chợt ồ lên kinh ngạc về cảnh tượng hiện ra trước mắt. Không còn là những phòng bê tông nhỏ bé, xám xịt, thay vào đó là khoảng không gian rộng lớn tới hàng trăm mét vuông của tầng hai. Leo lên chiếc cầu thang được làm bằng những thanh sắt được uốn gắn chặt vào tường, chúng tôi đặt chân tới tầng 2. Mặt phẳng khá rộng lớn này, xưa kia được làm khu chiếu phim đồng thời cũng là hội trường, nơi tập luyện tác chiến, hồi phục thể lực cho các bệnh nhân... Không biết là thiên nhiên che trở cho bộ đội hay lòng người làm thuận theo thiên nhiên mà nơi tập luyện tác chiến dựa hoàn toàn vào những vách đá của thiên nhiên nhưng lại khiến các chiến sỹ thực hiện đúng kỹ thuật. Nếu không thực hiện những kĩ thuật trườn, bò, núp đúng thì ngay lập tức bị cộc đầu vào vách đá.

Lối lên tầng 3 của bệnh viện cũng rất khó nếu đi vội vàng. Cách làm này giúp chống địch tấn công chớp nhoáng. Tầng này chỉ gồm một phòng nhỏ rộng chừng 30m2 là nơi những cán bộ cao cấp họp. Đồng thời, nơi đây cũng là nơi canh gác cho toàn bộ bệnh viện. "Trong trường hợp địch tấn công vào bên trong bệnh viện, toàn bộ những người tại tầng 1, tầng 2 có thể rút lên tầng 3, có thể nhảy xuống bể nước được thiết kế riêng để phục vụ cho mục đích thoát hiểm. Bể sâu 1,5m, được bố trí tại lưng chừng tầng 1  tầng 2, chỉ cần từ tầng 3 nhảy xuống bể nước và sau chưa đầy 2 phút có thể thoát ra khỏi bệnh viện qua lối cửa phụ", Cường cho biết.

Với những giá trị lịch sử và giá trị kiến trúc được hình thành bởi sự kết hợp giữa tự nhiên và bàn tay con người, hang Quân y đang trở thành địa danh hấp dẫn trong các hành trình du lịch đến với đảo ngọc Cát Bà. Đồng thời, cho thế hệ trẻ thêm khâm phục về tài năng, mưu trí của các thế hệ cha ông, từ đó thêm yêu lịch sử nước nhà.                  

Thành Huế