Cú giảm sốc
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, ước tính kim ngạch nhập khẩu ô tô nguyên chiếc tháng 1/2018 chỉ đạt khoảng 1.000 chiếc với tổng trị giá 94 triệu USD. Kim ngạch nhập khẩu ôtô giảm cực mạnh trong tháng đầu năm 2018 là điều hết sức bất thường, đặc biệt là so với các tháng trước đó.
Cụ thể tháng 12/2017, số lượng ô tô nguyên chiếc nhập về Việt Nam đạt đến 14.000 chiếc, tổng giá trị tới 360 triệu USD. Con số nhập ô tô về trong tháng 1/2018 giảm mạnh không chỉ so với tháng trước mà so với cùng kỳ năm ngoái, cũng giảm sâu đến trên 86% về lượng và gần 40% về giá trị.
Theo các chuyên gia, sự sụt giảm không tưởng của kim ngạch nhập khẩu ô tô nguyên chiếc trong tháng 1/2018 xuất phát từ những tác động của Nghị định 116 của Chính phủ. Sở dĩ hành lang pháp lý này được cho là nguyên nhân của bức tranh ô tô nguyên chiếc nhập khẩu. Bởi, các thủ tục giấy tờ được siết chặt hơn so với Thông tư 20 của bộ Công Thương trước đây.
Tuy nhiên, theo giới chuyên gia khó khăn nhất vẫn là yêu cầu về giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô, đây được cho là nút thắt khiến các doanh nghiệp bó tay. Ông Nguyễn Hoàng Tiến, đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu ô tô cho rằng: “Văn bản yêu cầu về giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô là bất hợp lý, bởi hầu như các nước trên thế giới không sử dụng loại văn bản này nên rất khó khăn cho các doanh nghiệp nhập khẩu”.
Trong tháng 1/2018 không có chiếc ô tô nào được nhập về qua các cảng tại TP.HCM.
Bên cạnh đó, quy định về kiểm định ngẫu nhiên đối với từng loại xe trong một lô xe nhập khẩu cũng gây ra những bất cập, hạn chế nhất định. Nhiều doanh nghiệp nhập khẩu cho rằng, rất khó để có thể đáp ứng được các thủ tục này. Hơn nữa, việc kiểm định xe ngẫu nhiên theo lô nhập khẩu sẽ khiến các doanh nghiệp mất thêm nhiều thời gian chờ đợi (khoảng trên dưới 2 tháng, từ đó khiến chi phí cũng bị đội lên rất cao”, ông Tiến cho biết thêm.
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch nhập khẩu ô tô nguyên chiếc trong nửa đầu tháng 1/2018 chỉ đạt 60 chiếc với giá trị nhập khẩu gần 6 triệu USD, trong đó, lượng xe dưới 9 chỗ ngồi chỉ có 6 chiếc, với giá trị gần 300.000 USD. Trong khi đó, riêng tại TP.HCM trong tháng 1/2018, không hề có chiếc ô tô nào được nhập khẩu về Việt Nam qua các cảng tại địa phương này.
Ông Đinh Ngọc Thắng, Phó Cục trưởng phụ trách cục Hải quan TP.HCM thông tin: “Trong tháng 1/2018 không có chiếc ô tô nào được nhập về qua các cảng tại TP.HCM. Đây là sự bất thường, bởi các tháng đầu năm trong thời gian trước, lượng ô tô nhập khẩu về Việt Nam tăng mạnh, do nhu cầu của người dân tăng cao”.
Lợi dụng thổi giá?
Trước những khó khăn nêu trên, từ cuối năm 2017, nhiều doanh nghiệp đã dừng các đơn hàng nhập khẩu. Rõ ràng, thị trường ô tô đang có nhiều sắc thái trái ngược. Việc nguồn cung những ngày giáp Tết Nguyên đán và đầu năm mới, nhu cầu tiêu dùng của người dân thường tăng cao thì lượng xe nhập khẩu về hạn chế sẽ ảnh hưởng rất lớn tới thị trường.
Đặc biệt đối với những người có nhu cầu mua xe, việc tìm kiếm các loại mẫu xe mới nhập về sẽ khó khăn hơn. Đồng thời, rất có khả năng các doanh nghiệp lợi dụng tình hình thổi giá lên cao, móc túi người tiêu dùng.
Trong vai người cần mua xe vào ngày 2/2, PV liên hệ 1 đại lý chuyên phân phối xe Honda ở quận Tân Bình thì giá xe đã nhích lên đáng kể. Hỏi chiếc CRV, người tên Thành cho biết: “Nếu anh lấy liền thì giá sẽ cao hơn khoảng 160 triệu đồng, còn nếu đợi tháng sau lấy thì giá sẽ cao hơn 60 triệu đồng so với năm 2017”. Giải thích về việc giá xe tăng, anh Thành cho biết: “Hiện nay, xe không thể nhập về Việt Nam vì các quy định khá ngặt nghèo, do đó, giá xe đã đội lên. Tuy nhiên, trong vài ngày tới, chắc chắn giá sẽ còn lên nữa. Nếu anh lấy thì quyết ngay bây giờ”.
Tương tự, PV tìm sang một showroom khác ở quận Bình Tân, người tên Thủy cũng cho biết, giá xe đã tăng lên do lượng xe nhập khẩu về đang khó khăn. “Chiếc Toyota Fortuner đã nhích thêm 200 triệu. Nếu anh quan tâm về xe hơi thì chắc cũng biết, mấy ngày gần đây, các doanh nghiệp đang than trời về việc không thể nhập khẩu xe. Chính điều này đã gây ra nguồn cung khan hiếm trong thời điểm mà người dân có nhu cầu mua xe tăng cao. Do vậy, giá tăng thêm khoảng vài trăm triệu đồng đối với dòng xe trên 1 tỷ và 60 triệu đến 100 triệu đồng cho các dòng xe dưới 1 tỷ”, Thủy cho biết.
Rõ ràng, thị trường ô tô đang có nhiều sắc thái trái ngược.
Kỳ vọng về tình hình xe nhập khẩu trong thời gian tới, các doanh nghiệp nhập khẩu xe cho rằng, phải mất nhiều thời gian nữa, ô tô mới có thể nhập khẩu về Việt Nam nhiều như trước đây. Ông Trần Thanh Hà, đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu ô tô lớn tại Việt Nam cho biết: “Ít nhất cũng phải mất 3, 4 tháng nữa các doanh nghiệp mới có thể đáp ứng được thủ tục theo Nghị định 116. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn hơn là việc mất nhiều thời gian trong kiểm định xe cũng sẽ khiến giá thành xe nhập khẩu cao hơn so với trước đây, như vậy thiệt hại sẽ thuộc về người tiêu dùng”.
Theo tìm hiểu của PV, việc nhập khẩu xe khó khăn ảnh hưởng không nhỏ tới các doanh nghiệp nhập khẩu xe nguyên chiếc. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp nội, quy định nói trên có vẻ ít bị ảnh hưởng, do đó, giá xe của các doanh nghiệp nội đang kinh doanh cũng không bị ảnh hưởng.
Là người trung lập, một số chuyên gia cho rằng, việc dựng hàng rào kỹ thuật, đặc biệt là các quy định về kiểm định xe cũng như có giấy chứng nhận là điều cần thiết đối với Việt Nam. “Bởi hiện nay, Việt Nam đang là quốc gia có lượng xe nhập khẩu đáng kể và tăng lên nhanh chóng. Do đó, cần phải kiểm soát tốt đối với loại hình hàng hóa này. Thứ nhất là nhập về các dòng xe đảm bảo chất lượng, kỹ thuật, tránh trở thành bãi rác ô tô. Đồng thời, khuyến khích thêm các doanh nghiệp nội đầu tư, phát triển ngành công nghiệp ô tô, tăng sức cung trong nước”, TS. Nguyễn Đình Thái, giảng viên trường Đại học Kinh tế TP.HCM phân tích.
