Khoảng 29 triệu người Ba Lan từ 18 tuổi trở lên sẽ đi bỏ phiếu bầu quốc hội khóa mới trong cuộc tổng tuyển cử vào ngày 15/10, chọn ra 460 thành viên Hạ viện và 100 thành viên Thượng viện cho nhiệm kỳ 4 năm.
Cuộc bầu cử quan trọng sẽ vạch ra con đường phía trước cho quốc gia đông dân thứ 5 và nền kinh tế lớn thứ 6 của Liên minh châu Âu (EU).
Kết quả sẽ quyết định liệu Liên minh United Right (ZP) bảo thủ theo chủ nghĩa dân tộc, do Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) dẫn dắt, có giành được nhiệm kỳ thứ 3 liên tiếp chưa từng có, hay Liên minh Công dân (KO) đối lập, do Đảng Nền tảng Công dân (PO) dẫn dắt, có giành được đủ sự ủng hộ để lật đổ đảng cầm quyền đã lãnh đạo Ba Lan trong 8 năm qua.
Một cuộc trưng cầu dân ý về di cư, tuổi nghỉ hưu và các vấn đề khác đang được tổ chức cùng lúc. Phe đối lập cho rằng đây chỉ là nỗ lực nhằm vận động cử tri của đảng cầm quyền.
Cuộc tổng tuyển cử ở Ba Lan ngày 15/10/2023 là cuộc đấu tay đôi giữa ông Donald Tusk, lãnh đạo Đảng Nền tảng Công dân (PO) đối lập, và ông Jaroslaw Kaczynski, Chủ tịch Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền. Ảnh: The Guardian
Ngày tổng tuyển cử
Vào ngày tổng tuyển cử, hơn 31.000 điểm bỏ phiếu trên khắp Ba Lan sẽ mở cửa từ 7h sáng đến 9h tối giờ địa phương (giờ Việt Nam = giờ Ba Lan + 5). Hơn 400 điểm bỏ phiếu sẽ hoạt động ở nước ngoài.
Khoảng thời gian im lặng cho bầu cử, là khi không cuộc vận động tranh cử nào được tổ chức nữa và không cuộc thăm dò dư luận nào được công bố nữa, bắt đầu vào nửa đêm ngày 14/10 và kéo dài suốt cuộc bầu cử.
Kết quả cuộc thăm dò ý kiến của Ipsos sẽ được công bố trên đài truyền hình nhà nước TVP và các đài thương mại TVN và Polsat khi cuộc tổng tuyển cử kết thúc lúc 9h tối ngày 15/10 giờ địa phương. Biên độ sai số là cộng hoặc trừ 2 điểm phần trăm.
Các đảng riêng lẻ cần giành được ít nhất 5% số phiếu bầu để giành được ghế trong quốc hội, các liên minh cần ít nhất 8% số phiếu bầu.
Các tình nguyện viên liên kết với các đảng phái chính trị sẽ giám sát tại các điểm bỏ phiếu. Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OECD) cũng đã triển khai nhiệm vụ quan sát bầu cử hạn chế.
Ông Donald Tusk, lãnh đạo Đảng Nền tảng Công dân (PO) đối lập, tại một cuộc biểu tình phản đối chính phủ ở Warsaw, ngày 8/10/2023. Ảnh: Getty Images
Kết quả sơ bộ có thể sẽ được biết vào cuối ngày 15/10, và kết quả chính thức dự kiến được Ủy ban Bầu cử Ba Lan công bố vào ngày 17/10.
Các cuộc thăm dò trước thềm bầu cử cho thấy PiS sẽ giành được nhiều phiếu bầu nhất, với 36%, nhưng không đủ để chiếm đa số trong Quốc hội Ba Lan khóa mới. Trong khi đó, KO dự kiến giành được 30% phiếu bầu.
Ngoài PiS và KO, cuộc tổng tuyển cử ở Ba Lan còn có sự tham gia của các chính đảng và liên minh nhỏ hơn như Liên minh Con đường Thứ Ba (Third Way) giữa Đảng Ba Lan 2050 và Đảng Nông dân Ba Lan (PSL), Liên minh Liên đoàn (Confederation) cực hữu, cũng như Đảng Cánh Tả Mới (New Left). Các đảng và liên minh nhỏ này giành được 9-14% phiếu bầu, theo các cuộc thăm dò trước thềm bầu cử.
Cuộc đấu tay đôi
Cuộc tổng tuyển cử sắp tới là cuộc đấu tay đôi giữa đảng cầm quyền PiS và liên minh đối lập KO, trong khi các đảng và liên minh nhỏ hơn sẽ đóng vai trò quyết định trong quá trình thành lập chính phủ mới.
PiS đã phải đối mặt với những cáo buộc trong và ngoài nước về việc phá hoại các quy tắc dân chủ và định hình lại Ba Lan theo các giá trị bảo thủ sâu sắc của nước này, nhưng các chương trình phúc lợi và tăng lương tối thiểu của họ lại được quần chúng ưa chuộng.
Thông qua các chương trình của PiS giúp nâng cao mức sống cho hàng triệu người Ba Lan, đảng cầm quyền có thể xây dựng được sự ủng hộ rộng rãi hơn trên toàn quốc.
Ông Jaroslaw Kaczynski cùng với Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki và Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Mariusz Blaszczak tại trụ sở Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền, tháng 8/2023. Ảnh: Shutterstock
PiS đã cam kết tăng chi tiêu xã hội hơn nữa và cũng có kế hoạch tăng quân số thường trực lên 300.000 binh sĩ. Đảng này hứa sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga nhưng không gây tổn hại đến lợi ích của chính Ba Lan.
Họ cũng tìm kiếm sự độc lập lớn hơn trong EU, phản đối Hiệp ước EU về Di cư và Tị nạn, đồng thời thề sẽ giải quyết vấn đề di cư bất hợp pháp, đặc biệt là từ Trung Đông và châu Phi.
Trong khi đó, KO – liên minh đối lập chính theo đường lối trung dung, bao gồm các đảng Nền tảng Công dân (Civic Platform - PO), Đảng Xanh (Greens), và Đảng Sáng kiến Hiện đại và Ba Lan (Modern and Polish Initiative) – cam kết dỡ bỏ các cải cách tư pháp của PiS với mục đích giải phóng hàng tỷ euro trong quỹ phục hồi của EU.
KO cũng hứa hẹn một sự cải thiện tổng thể trong mối quan hệ căng thẳng của Ba Lan với EU. Liên minh này cho biết, họ sẽ đảm bảo quyền tự do truyền thông và tự do hóa luật phá thai sau lệnh cấm gần như hoàn toàn kể từ năm 2021 đối với việc chấm dứt thai kỳ.
Minh Đức (Theo Reuters, AP)
