Người Đức hôm 23/2 đã đi bỏ phiếu cho một trong những cuộc bầu cử mang tính quyết định nhất trong lịch sử gần đây của đất nước. Khi cuộc bầu cử khép lại, dựa trên kết quả kiểm phiếu sơ bộ, có 3 điều đã trở nên rõ ràng.
Thứ nhất, Đảng CDU bảo thủ đối lập cùng với Đảng CSU, đã giành được chiến thắng rõ ràng – mặc dù không mấy ấn tượng hay bất ngờ, với số phiếu bầu dự kiến là 29%.
Điều đó mở đường cho ứng cử viên của CDU/CSU là ông Friedrich Merz thay thế ông Olaf Scholz làm Thủ tướng Đức sau khi các cuộc đàm phán liên minh hoàn tất.
Ông Friedrich Merz, ứng cử viên của CDU/CSU, chuẩn bị phát biểu trước người ủng hộ sau khi có kết quả thăm dò hậu bầu cử, ngày 23/2/2024. Ảnh: Japan Times
Thứ hai, Đảng AfD cực hữu đã giành được kết quả bầu cử tốt nhất từ trước đến nay, với ít nhất 21% số phiếu bầu, mang lại cho đảng này gấp đôi số ghế tại Quốc hội Đức (Bundestag) khóa mới.
Bà Alice Weidel, đồng lãnh đạo của AfD, đã ca ngợi đây là "thành công lịch sử", tuyên bố rằng, "Chúng tôi đã trở thành thế lực mạnh thứ hai" trong nền chính trị Đức.
Thứ ba, tỉ lệ cử tri đi bỏ phiếu cao một cách bất ngờ. Khoảng 84% người Đức đủ điều kiện bỏ phiếu đã đi bỏ phiếu, con số cao nhất kể từ khi thống nhất đất nước cách đây 35 năm.
Ngoài 3 điều trên, mọi thứ còn lại vẫn là ẩn số, đặc biệt là vấn đề thành lập chính phủ liên minh để điều hành nền kinh tế số 1 châu Âu.
Chưa lộ diện liên minh cầm quyền…
Đúng như dự đoán của các cuộc thăm dò ý kiến trước thềm bầu cử, đảng trung hữu bảo thủ Đức đã giành chiến thắng rõ ràng trong cuộc bầu cử quốc hội hôm 23/2, theo đó Chủ tịch CDU Friedrich Merz sẽ trở thành tân Thủ tướng Đức.
Nhưng số phiếu mà liên minh CDU/CSU của ông Merz giành được không đủ để họ chiếm đa số trong Bundestag gồm 639 ghế, nên khi không khí bầu cử lắng xuống là khi các cuộc thảo luận về liên minh cầm quyền bắt đầu.
Hy vọng tốt nhất của ông Merz là sẽ thành lập được liên minh với Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) trung tả của ông Scholz, vốn chỉ giành được 16% số phiếu bầu và hứng chịu thất bại bầu cử tồi tệ nhất trong lịch sử lâu dài của đảng này.
Trong thế giới chính trị liên minh của Đức, một liên minh giữa hai đảng lớn, CDU trung hữu và SPD trung tả, được gọi là "đại liên minh" và được coi là chính phủ ổn định nhất.
Nhưng một liên minh như vậy có thể thành lập được hay không còn phụ thuộc vào kết quả cuối cùng của các đảng nhỏ hơn ở Đức trong phép tính phức tạp của Bundestag, ông Paul Hockenos, một nhà báo có trụ sở tại Berlin, cho biết.
Ngoài ra, những xung đột giữa hai phổ chính trị tả - hữu về một loạt các vấn đề, bao gồm vấn đề người di cư, việc nới lỏng biện pháp hạn chế nợ công (phanh nợ)... khiến kịch bản xây dựng liên minh chỉ giữa CDU/CSU và SPD là không hề dễ dàng.
Kịch bản liên minh giữa hai đảng giành được nhiều phiếu bầu nhất trong cuộc bầu cử hôm 23/2 là CDU và AfD đã bị loại trừ ngay từ trong "trứng nước".
Đảng AfD "sẵn sàng cho các cuộc đàm phán liên minh" với đảng CDU trung hữu, bà Weidel nói với những người ủng hộ ở Berlin sau khi có kết quả bầu cử sơ bộ.
Điều đó khó có thể xảy ra. Một "bức tường lửa" lịch sử ngăn cản các đảng chính thống của Đức hình thành liên minh với phe cực hữu.
Ông Merz đã gây ra một sự náo động vào tháng trước khi ông đệ trình một động thái không ràng buộc tại quốc hội, được thông qua với sự ủng hộ của AfD. Nhưng trong quá trình vận động tranh cử, người đứng đầu CDU đã loại trừ bất kỳ liên minh nào với AfD.
Ông đã nhắc lại điều này vào tối ngày bầu cử 23/2, khi ông tuyên bố một cách dứt khoát rằng "không có gì để bàn về liên minh với AfD".
Điều cấm kỵ có thể vẫn còn, nhưng các tín hiệu chính trị của cuộc bỏ phiếu mới nhất vẫn rất đáng lo ngại, theo Werner Krause từ Đại học Potsdam.
"Ngay cả khi AfD không phải là một phần của liên minh, thì đây vẫn là một kết quả lịch sử đối với họ. Nó gần gấp đôi kết quả năm 2021 của họ", ông Werner Krause từ Đại học Potsdam nói, ám chỉ đến số điểm 10% của đảng cực hữu trong các cuộc bầu cử quốc hội trước đó.
"Điều này tất nhiên là rất lớn – và nó sẽ thay đổi nền chính trị Đức", nhà báo Hockenos, cho biết.
Bà Alice Weidel, đồng lãnh đạo Đảng AfD, phản ứng khi có kết quả thăm dò hậu bầu cử, ngày 23/2/2024. Ảnh: India Today
…Đã phải đối đầu với những thay đổi lớn về địa chính trị
Dù việc đạt được thỏa thuận để thành lập liên minh cầm quyền mới ở Đức có khó khăn đến đâu và mất bao nhiêu thời gian, thì câu chuyện rồi cũng sẽ kết thúc, nhưng ông Merz dường như hiểu rằng thời gian là thứ xa xỉ đối với ông trong bối cảnh những thay đổi lớn về mặt địa chính trị dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Phát biểu ngay sau chiến thắng của mình, ông Merz đã ám chỉ về khả năng có một "năng lực phòng thủ châu Âu độc lập" để thay thế NATO, và cho biết "ưu tiên tuyệt đối là củng cố châu Âu càng nhanh càng tốt, để chúng ta đạt được độc lập khỏi Mỹ".
Trước cuộc bầu cử, ông đã nêu ra triển vọng hợp tác hạt nhân với Pháp hoặc Anh để thay thế chiếc ô của Mỹ. Các cuộc đàm phán không chính thức với người Pháp đã diễn ra.
Đây là những tuyên bố phi thường từ một người theo chủ nghĩa xuyên Đại Tây Dương của CDU. Nhưng đây là thời điểm phi thường.
Ông Olaf Scholz, ứng cử viên của Đảng SPD, thừa nhận đảng của ông đã phải chịu một "kết quả bầu cử cay đắng". Ảnh: Yahoo!News
Với tư cách là Thủ tướng mới được mong đợi của đất nước, ông Merz sẽ lãnh đạo nền kinh tế lớn nhất châu Âu tại một bước ngoặt trong lịch sử của lục địa này.
Sau 3 năm cầm quyền của cánh tả, nước Đức sẽ một lần nữa được dẫn dắt bởi CDU, đảng của cựu Thủ tướng Angela Merkel. Nhưng theo nhà báo Hockenos, ông Merz không giống như bà Merkel.
"Ông Merz là một chính trị gia rất khác biệt. Ông ấy theo chủ nghĩa tân tự do. Ông ấy bảo thủ như phe cực hữu về vấn đề di cư. Và ông ấy cũng không có kinh nghiệm quản lý – ông ấy chưa bao giờ lãnh đạo một tiểu bang hay một quốc gia, thậm chí chưa bao giờ làm thị trưởng. Ông ấy cũng khác với bà Merkel".
Điều đó có thể đánh dấu sự thay đổi lớn nhất ở một quốc gia nổi tiếng về sự ổn định. "Ông Olaf Scholz, mặc dù là một thành viên SPD trung tả, nhưng lại giống bà Merkel hơn nhiều… Và ông Friedrich Merz rất khác so với cả bà Merkel và ông Scholz", ông Hockenos nói.
Một phút sau khi các cuộc thăm dò ý kiến đóng cửa ở Đức, Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa đã triệu tập một Hội nghị Thượng đỉnh đặc biệt của EU vào ngày 6/3 để thảo luận về Ukraine và an ninh châu Âu.
Với tư cách là Thủ tướng Đức cho đến khi có người thay thế được Bundestag bầu ra, ông Scholz sẽ tham dự cuộc họp đó. Nhưng ông sẽ cần tham khảo ý kiến chặt chẽ với người sẽ thay thế mình.
Minh Đức (Theo Economist, France24)
