Về trường hợp trên, bác sĩ Trần Văn Lưu, Khoa Nội tiết Sinh sản, Bệnh viện Nội tiết cho biết: “Trẻ gầy, ngực chưa phát triển nhưng lại có kinh nguyệt. Kinh nguyệt là triệu chứng báo hiệu hoàn thiện dậy thì ở bé gái. Đến gặp bác sĩ, gia đình rất lo lắng”.
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương, trẻ được làm các xét nghiệm đánh giá hormone nội tiết, chụp X-quang, siêu âm vú, ổ bụng, tử cung vòi trứng tìm bất thường. Kết quả chẩn đoán không có khối u, bé dậy thì sớm có thể do yếu tố bên ngoài như dinh dưỡng, sữa tắm, môi trường...
Về hướng điều trị, ê-kíp chỉ định tiêm thuốc ức chế dậy thì và hướng dẫn người nhà áp dụng chế độ dinh dưỡng, luyện tập phù hợp. Kết quả điều trị hiệu quả, em chấm dứt hiện tượng kinh nguyệt, tâm lý của trẻ và gia đình cũng ổn định hơn.
Bác sĩ Trần Văn Lưu cho biết, tình trạng dậy thì sớm là sự phát triển đặc tính sinh dục trước 9 tuổi ở bé trai và trước 8 tuổi ở bé gái.
Biểu hiện ở bé trai bao gồm phát triển chiều cao nhanh, mọc lông mu, phát triển mùi cơ thể, thay đổi giọng nói, tăng khối lượng cơ, tinh hoàn và dương vật phát triển nhanh… Dậy thì ở bé trai đánh dấu bằng lần xuất tinh đầu tiên.
Dấu hiệu dậy thì ở các bé gái phổ biến nhất là tuyến vú phát triển, tăng dịch tiết âm đạo. Bé gái được đánh giá hoàn thiện về dậy thì ở lần kinh nguyệt đầu tiên.
Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu cụ thể về tỉ lệ trẻ dậy thì sớm, song trường hợp trẻ đến khám tại các bệnh viện tăng qua các năm.
Tại Bệnh viện Nhi trung ương, từ năm 2013 đến 2017 là 475 trẻ, đến 2018 - 2021 tăng 694.
Còn ở Bệnh viện Nhi đồng 2 (Tp.HCM), những năm trước mỗi tháng có khoảng 5 bệnh nhân điều trị, nhưng trong 10 tháng của năm 2019 tăng thêm gần 100 ca mới. Hiện, cơ sở này tiếp nhận hơn 300 trường hợp đến khám mỗi năm, số cần phải điều trị chiếm khoảng 40%.
Bác sĩ Lưu khuyến cáo, khi phát hiện con có bất thường, có các dấu hiệu dậy thì sớm, phụ huynh nên bình tĩnh. Hiện tại, y học phát triển và có những can thiệp rất tốt để giúp trẻ trì hoãn dậy thì sớm. Gia đình nên ổn định tâm lý trẻ, động viên và đưa con đến khám chuyên khoa nhi hoặc nội tiết. Các bác sĩ sẽ thăm khám, xác định nguyên nhân. Ví dụ nguyên nhân trung ương (do các khối u ở vùng não hoặc khối u ngoại biên (khối u ở tinh hoàn, buồng trứng), từ trên não hình thành ra nội tiết tố, kích thích tuyến sinh dục phát triển sớm. Nguyên nhân dậy thì sớm cũng có thể do trẻ tiếp cận hóa chất, hormone.... Từ các yếu tố có nguy cơ, bác sĩ sẽ có hướng điều trị phù hợp từng trẻ như can thiệp hormone, tiêm thuốc...
Ngoài điều trị bằng thuốc, điều trị tâm lý được đánh giá là vô cùng quan trọng. Trẻ cần có sự đồng hành các chuyên gia tâm lý. Trẻ cần được trang bị các kiến thức, cách phòng tránh các nguy cơ, khắc phục tâm lý sợ hãi, tự ti, lo âu, tò mò. Những bạn phát triển nhanh về cơ thể nhưng chưa có kiến thức xã hội rất dễ bị lạm dụng, ảnh hưởng lớn đến trẻ. Các chuyên gia không chỉ chia sẻ tư vấn cho con mà còn hỗ trợ phụ huynh khi nhiều phụ huynh quá lo lắng, hoang mang cũng làm ảnh hưởng không tốt đến tâm lý trẻ.
Theo bác sĩ, để hạn chế nguy cơ dậy thì sớm cho trẻ, các gia đình nên ưu tiên nguồn thực phẩm sạch, an toàn. Các loại đồ chơi, sữa tắm hay mỹ phẩm... cũng cần được chọn lựa, kiểm soát kỹ càng. Về chế độ dinh dưỡng, trẻ cần được ăn nhiều rau, hạn chế đồ ăn sẵn, nhiều đạm, nhiều đường, nhiều dầu mỡ, tránh uống nước ngọt có ga… Bố mẹ bổ sung canxi, vitamin D3 theo hướng dẫn của bác sĩ.
Lưu ý, "sữa không chứa chất gây dậy thì sớm, nhưng làm tăng nguy cơ béo phì, từ đó tiết chất kích thích trên não làm trẻ sớm dậy thì", bác sĩ Lưu nói thêm.
Bên cạnh đó, phụ huynh nên nhắc nhở con tập thể dục, tham gia các hoạt động thể thao như bơi lội, chạy... để tăng chiều cao, giảm dậy thì sớm. Trẻ cũng cần đi ngủ trước 22h bởi quãng thời gian 22h đến 3h sáng, cơ thể tiết hormone giúp trẻ phát triển chiều cao, cân bằng nội tiết.
Đồng thời, trẻ cũng cần được hạn chế tiếp xúc phim ảnh người lớn – tác động khiến tâm sinh lý trẻ thay đổi. Trước thông tin cho rằng trẻ tiếp xúc phim ảnh, hình ảnh người lớn, khiêu dâm có liên quan dậy thì sớm, BS Lưu phân tích: “Hình ảnh đó làm các con tò mò làm cho não kích thích, tiết ra các homon thay đổi dần cấu trúc. Các bạn cần được phát triển tâm lý theo thời gian, cảm nhận chuyện xung quanh theo độ tuổi. Chúng ta không thể không cho trẻ tiếp xúc các vấn đề giới tính nhưng việc tiếp xúc cần đúng độ tuổi, an toàn và có sự kiểm soát nội dung”.
Ngoài ra, giáo dục giới tính sớm không chỉ ở gia đình, cần được triển khai ở trường. Khi trẻ được được cung cấp kiến thức đúng, đủ, các con không tò mò tìm hiểu, tránh được việc tiếp xúc những nguồn thông tin lệch lạc.
Minh Hoa (t/h)
