Viêm xoang là một bệnh xảy ra do viêm các xoang cạnh mũi - đa số bởi nhiễm trùng. Bệnh viêm xoang làm người bệnh cảm thấy khó chịu do những triệu chứng bệnh gây ra như nhức, nghẹt mũi, chảy dịch thậm chí là điếc mũi là những biểu hiện điển hình. Bệnh có những đặc điểm gì? Cách điều trị và phòng ngừa bệnh thế nào?
Cùng tham khảo những thông tin hữu ích về chứng bệnh này dưới đây qua cuộc phỏng vấn với PGS.TS Phan Túy, Chủ tịch Hội đồng Khoa học – Đào tạotrường cao đẳng Y Dược Asean để có cách phòng và trị bệnh cho chính mình và những người xung quanh.
Hỏi: Trước tiên, chuyên gia có thể cho biết viêm xoang là gì ạ ?
Viêm xoang là một bệnh xảy ra do viêm các xoang cạnh mũi - đa số bởi nhiễm trùng. Viêm xoang được phân loại theo cấp tính và mãn tính. Viêm xoang cấp tính thường điều trị nội khoa, còn mãn tính thì phải điều trị ngoại khoa.
Xoang là những hốc xương rỗng nằm trong khối xương sọ mặt, ở xung quanh hốc mũi và thông với hốc mũi. Ở người trưởng thành, có 5 đôi xoang được chia làm 2 nhóm.
Nhóm xoang trước gồm có: xoang sàng trước, xoang trán, xoang hàm, các xoang này được dẫn lưu qua khe giữa của hốc mũi. Xoang bị viêm sớm nhất, ngay từ lúc mới sinh là xoang sàng. Xoang hàm thường bị viêm từ lúc 4 – 5 tuổi.
Các xoang khác thường bị viêm muộn hơn. Môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi, điều kiện ăn ở, nơi làm việc, hoá chất độc hại, khói, bụi, nghề nghiệp… là những yếu tố nguy cơ dễ gây viêm xoang.
Viêm xoang cấp tính theo thứ tự thường gặp là:
- Viêm xoang hàm
- Viêm xoang sàng
- Viêm xoang trán
- Viêm xoang bướm
- Viêm nhiều xoang một lúc
Hỏi: Triệu chứng của người mắc bệnh viêm xoang thưa chuyên gia?
Có tất cả 4 triệu chứng chính:
1. Đau nhức: Vùng bị nhức tùy theo xoang bị viêm:
+ Xoang hàm: nhức vùng má.
+ Xoang trán: nhức giữa 2 lông mày. Có giờ nhất định, thường là 10 giờ sáng.
+ Xoang sàng trước: nhức giữa 2 mắt.
+ Xoang sàng sau, xoang bướm: nhức trong sâu, nhức vùng gáy.
2. Chảy mũi:
a. Viêm dị ứng: chảy mũi trong rất nhiều.
b. Viêm do vi khuẩn: chảy mũi đục, có khi như mủ.
Viêm các xoang trước, chảy ra mũi trước.
Viêm các xoang sau, chảy vào họng.
3. Nghẹt mũi: Đây là triệu chứng vay mượn của mũi. Có thể nghẹt 1 bên, có thể nghẹt cả 2 bên.
4. Điếc mũi:
- Ngửi không biết mùi. Thường là viêm nặng, phù nề nhiều, mùi không len lỏi lên đến thần kinh khứu giác.
- Viêm xoang khó phát hiện: không có các triệu chứng trên, hoặc chỉ có một triệu chứng đơn độc mà thôi. Viêm xoang dễ phát hiện: có ít nhất 3 triệu chứng trên.
- Trường hợp đặc biệt: viêm xoang hàm do răng. Chỉ xoang hàm một bên viêm nặng mà thôi do vi khuẩn từ sâu răng đưa vào xoang. Mủ chảy vào mũi, rất hôi.
Lưu ý: Cần phân biệt với các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Bệnh viêm mũi dị ứng thường gây ra các triệu chứng: Ngứa mũi, hắt hơi liên tục thành tràng dài vào buổi sáng hoặc khoảng 10h tối, thường có chảy dịch mũi trong suốt, không màu và nghẹt mũi.
Hỏi: Vậy nguyên nhân gây bệnh viêm xoang là gì ?
Bệnh viêm xoang là một trong những căn bệnh phổ biến và rất dễ phát sinh bệnh đặc biệt là trong điều kiện môi trường sinh hoạt hiện nay. Nguyên nhân gây ra bệnh Viêm xoang thì rất nhiều, có thể kể đến như:
Do viêm mũi dị ứng hay sau khi nhiễm siêu vi cúm, sởi…bị bội nhiễm, viêm mũi dị ứng kéo dài hoặc do tình trạng vẹo, lệch vách ngăn. Có những trường hợp viêm xoang là hậu quả của sâu răng hay nhiễm trùng răng hàm trên.
Cơ địa dị ứng một chất nào đó, thường là các loại hóa chất, nước hoa hay thức ăn đã biến chất, làm cho niêm mạc mũi bị phù, nên gây bít tắc lỗ thông xoang và gây nhiễm trùng.
Sức đề kháng của cơ thể người bệnh không đủ sức chống lại các tác nguyên vi khuẩn, suy giảm miễn dịch, suy yếu niêm mạc của đường hô hấp, gây rối loạn hệ thần kinh thực vật.
Hoặc do sau chấn thương có tổn thương niêm mạc xoang. Mọi lý do cản trở luồng không khí đi vào và mang dẫn lưu chất tiết ra khỏi xoang đều khiến chất dịch ở trong xoang thoát không kịp, làm cho lỗ thông phù nhỏ thêm, lỗ thông xoang gần như bị tắc nghẹn. Gây ứ đọng chất nhầy cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn cũng như một số loại nấm phát triển ở trong các xoang.
Tuyến nhầy của viêm mạc xoang hoạt động quá nhiều.
Hỏi: Vào mùa lạnh thường hay bị viêm xoang hơn có đúng không thưa chuyên gia?
Những cơn gió đổi mùa, đến đột ngột, chuyển từ nóng sang lạnh khiến cơ thể chưa kịp thích nghi nên rất dễ mắc phải các bệnh về đường hô hấp.
Mũi là cửa ngõ đầu tiên của cơ thể tiếp xúc với dòng không khí mang hơi lạnh và hanh khô. Mũi có chức năng điều tiết, làm ấm, ẩm cho không khí hít vào. Khi trời lạnh khiến mũi phải làm việc nhiều hơn để đưa không khí sạch, ấm và ẩm vào phổi.
Ở một số người có cơ địa dị ứng, niêm mạc mũi sẽ có những phản xạ quá mẫn cảm như viêm mũi xúc tiết, viêm mũi dị ứng,…
Bệnh viêm mũi, xoang có thể gặp ở tất cả các mùa, nhưng với mùa lạnh sẽ gây ra cảm giác khó chịu nhiều hơn bởi các triệu chứng trở nên kéo dài hơn và sự tái phát cũng diễn ra nhanh hơn.
Những biểu hiện của viêm mũi, xoang thường gặp như: hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi, đau nhức vùng mũi, vùng xoang,… Khi mắc bệnh sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, công việc, học tập cũng như giao tiếp.
Hỏi: Chuyên gia có thể cho biết cách điều trị khi bị viêm xoang ?
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng sinh nếu là viêm mũi xoang do vi trùng. Với những trường hợp viêm mũi xoang do cảm cúm nên dùng thuốc cảm thông thường như paracetamol, chlorpheniramine, giảm đau, thuốc chống dị ứng; phun khí dung hoặc thủ thuật Proezt (súc rửa xoang) để đưa dung dịch thuốc vào xoang sàng.
Khi điều trị nội khoa bằng thuốc không bớt, bác sĩ sẽ chọc xoang hàm để rút mủ hoặc phẫu thuật để cắt polyp mũi, chỉnh hình vách ngăn, nạo xoang... Trường hợp viêm mũi xoang do răng, cần phải nhổ răng gây bệnh.
Khi nhận thấy mình có dấu hiệu của bệnh viêm xoang, bạn cần đi thăm khám để được điều trị kịp thời đúng và đúng cách. Nếu được điều trị đúng sẽ cải thiện sớm và hiệu quả, nhưng đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì kiêng cữ, tuân thủ đúng liều thuốc, thời gian, cũng như lời khuyên của bác sĩ.
Mọi người cũng có thể áp dụng các biện pháp chữa trị hỗ trợ tại nhà đơn giản mà hiệu quả như:
- Ăn uống đủ chất, cân bằng, nghỉ ngơi, tập luyện điều độ để cơ thể khảo mạnh và có một sức đề kháng tốt giúp cơ thể chống lại các viêm nhiễm và phục hồi nhanh chóng;
- Uống nhiều nước: Bao gồm nước lọc, nước ép trái cây, trà thảo dược có tác dụng tốt để rửa sạch các chất nhầy vì chúng chính là nguyên nhân khiến bạn khó thở, khó chịu và mệt mỏi;
- Xông mũi bằng tinh dầu: Nhỏ một vài giọt tinh dầu bạch đàn trong một bát nước nóng. Trùm một chiếc khăn phủ đầu bạn và cái bát, sau đó hít hơi nước bằng mũi. Điều này giúp bạn làm sạch chất nhầy và cảm thấy dễ chịu ngay;
- Chườm ấm: Dùng khăn ấm chườm quanh mũi, mắt, đầu để giảm đau nhức và giúp chất nhầy dễ thoát hơn;
- Súc miệng bằng dung dịch lá chanh khô: Đun sôi lá chanh khô với nước trong 10-15 phút, lọc lấy nước và dùng dung dịch này để súc miệng sẽ cho cảm giác dễ chịu.
Hỏi: Xin chuyên gia cho biết cách phòng ngừa viêm xoang tốt nhất là gì ?
Để phòng ngừa viêm xoang một cách hiệu quả, người bệnh cần lưu ý một số điểm dưới đây:
- Khi ra ngoài đường bụi bặm nên đeo khẩu trang, nên sử dụng khẩu trang y tế. Môi trường xung quanh dọn cho sạch sẽ, tránh xa khói bụi, chất thải
- Khi bị tắc mũi, nghẹt mũi không nên dùng các loại tinh dầu quế, hồi để làm cao xoa cho trẻ vì sẽ gây kích thích xung huyết da và niêm mạc đường hô hấp của trẻ.
- Đối với những người mẫn cảm cần chú ý tránh xa các dị nguyên gây dị ứng. Không nên cho tay vào ngoáy mũi vì dễ dàng cho vi trùng vào bên trong khiến bệnh càng trở nên nghiêm trọng
- Khi đi tắm hoặc đi bơi nếu nước vào tai hoặc mũi cần biết cách để cho nước ra ngoài
- Không dùng chung vật dụng đối với những người bị viêm xoang
- Khi có các triệu chứng ban đầu của viêm xoang cần đến các trung tâm y tế để thăm khám cũng như điều trị bệnh kịp thời.
Hỏi: Người mắc bệnh viêm xoang có cần chế độ dinh dưỡng nào cho phù hợp thưa chuyên gia?
Chế độ dinh dưỡng, sức đề kháng yếu khiến cho bạn rất dễ mắc phải nhiều loại bệnh, trong đó có viêm mũi, xoang. Vì vậy, bạn nên bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như kẽm, vitamin A,C, omega3,… để tăng cường sức đề kháng, khả năng chống chọi với vi khuẩn gây bệnh.
Tắm Bằng nước ấm vào mùa chuyển lạnh, khi thời tiết chuyển lạnh bạn cần thường xuyên tắm nước ấm và nên tắm sớm khi mặt trời còn mọc, không nên tắm quá trễ. Sau khi tắm cần làm khô ngay và mặc đồ giữ ấm cơ thể.
Dùng các thảo dược có tính ấm, đối với một số người bị viêm mũi dị ứng, hay tái đi tái lại hay chảy nước mũi, nghẹt mũi, điếc mũi… Có thể điều trị và dự phòng các thuốc thảo dược trong nhà như: Kim Ngân Hoa, Kim Nhĩ Tử, Bạc Hà… Để làm ấm cơ thể, tăng sức đề kháng, phòng bệnh v, điêm mũi vào mùa đông. Nếu được một ít trà gừng vào buổi sáng và tối là rất tốt.
Một số thực phẩm có tính ấm như gừng, tỏi… có chứa nhiều chất kháng sinh có tác dụng phòng chống bệnh viêm xoang
Hỏi: Vậy những thực phẩm nào không có lợi cho người bị bệnh viêm xoang?
- Không nên uống nước để trong tủ lạnh hoặc nước đá, do sự chênh lệch nhiệt độ sẽ tạo ra kích thích đối với niêm mạc vùng hầu, họng và đường hô hấp
- Sử dụng sinh tố trái cây, nước ép trái cây vì đường và một số chất khác có thể làm hiện tượng nhày mũi càng đặc lại
- Nên tránh những món ăn mà cơ thể bị dị ứng như hải sản, thịt bò…
- Các sản phẩm từ bơ sữa nên hạn chế sử dụng
- Cà phê, bia rượu không nên uống vì chúng có thể làm cho dịch nhầy đặc lại đồng thời chúng là chất lợi tiểu, kích thích việc đào thải nước làm cơ thể thiếu nước ảnh hưởng xấu tới việc đẩy dịch nhớt ứ đọng trong xoang.
- Không sử dụng nước soda vì loại nước này thường gây ra ợ nóng, dẫn đến trào ngược khí ra khỏi dạ dày, không tốt cho người bị viêm xoang.
Xin cảm ơn chuyên gia.
