Mỏ muối ngầm Chehrabad nằm ở phía Tây thành phố Zanjan, miền Bắc đất nước Iran. Khu mỏ khổng lồ này được phát hiện và khai thác từ hàng ngàn năm trước và trữ lượng của nó mãi cho đến ngày nay vẫn chưa hề suy giảm.
Đáng chú ý, kể từ năm 1993 đến nay, người ta lần lượt phát hiện nhiều xác ướp có niên đại hàng ngàn năm ở mỏ muối này. Những xác ướp được đặt tên là “người muối” hầu như được bảo quản khá nguyên vẹn do môi trường xung quanh khô và mặn.
Những thành phần bên ngoài cơ thể như tóc, da, thịt và xương hầu như không có dấu hiệu bị phân hủy khiến nhiều người ban đầu còn cho rằng đó là thi hài của những người mới qua đời gần đây. Thậm chí các cơ quan nội tạng dễ phân hủy như dạ dày, ruột kết trong một số xác ướp vẫn có thể phân biệt được một cách dễ dàng.
Xác ướp đầu tiên thuộc về một người đàn ông lớn tuổi với râu tóc dài và bạc trắng.
Xác ướp đầu tiên được phát hiện vào năm 1993. Thi hài thuộc về một người đàn ông lớn tuổi với bộ râu dài bạc trắng, bên cạnh có một con dao sắt và một đôi bông tai bằng vàng. Người đàn ông được xác định qua đời vào khoảng năm 200 sau Công nguyên.
Năm 2004, người ta tiếp tục tìm thấy một xác ướp khác cách xác ướp đầu tiên chừng 15m. Tiếp đến là một xác ướp nữa vào năm 2005 rồi một năm sau là xác ướp của một cậu thiếu niên vào năm 2006. Có đến 6 xác ướp đã được phát hiện tại các hầm muối nơi đây. Xác ướp lâu đời nhất được tìm thấy tại khu mỏ là thi hài của một người đàn ông sống vào khoảng năm 9550 trước Công nguyên.
Do xác ướp tìm thấy trong Chehrabad đều là nam giới nên các nhà khoa học suy đoán những người này đều là thợ mỏ. Họ có thể đã bị sát hại hoặc tử nạn trong quá trình làm việc dưới khu mỏ sau đó bị hàng ngàn tấn muối chôn vùi và vô tình đã trở thành xác ướp tự nhiên.
Một số nhà nghiên cứu văn hóa dân gian lại liên tưởng ngoại hình đặc biệt của những xác ướp “người muối” với các nhân vật thần thoại cổ xưa. Người ta cho rằng những xác ướp này có thể là nguồn gốc của “thần rừng Satyrs” được miêu tả trong thần thoại của Hy Lạp và La Mã.
Một phần cơ thể của xác ướp cuối cùng vẫn bị kẹt trong lớp muối rắn.
Theo tìm hiểu, 4 xác ướp đầu tiên đã được chuyển giao cho Bảo tàng Khảo cổ học Zanjan. Xác ướp thứ 5 do Bảo tàng quốc gia Iran bảo quản. Những xác ướp này hiện đang được trưng bày cho công chúng chiêm ngưỡng tự do. Tuy nhiên “người muối” cuối cùng vẫn đang còn nguyên vị, một nửa cơ thể mắc kẹt trong lớp muối kết tinh cứng rắn.
Vào năm 2008, Bộ Công nghiệp và Khai mỏ Iran đã hủy giấy phép khai thác tại mỏ muối Chehrabad đồng thời tuyên bố khu vực này là một trung tâm nghiên cứu khảo cổ học. Các chuyên gia đang tiếp tục tiến hành những cuộc khảo sát với hi vọng sẽ tìm thấy những xác ướp "người muối" khác.
Minh Hoa (t/h)
