Hai xương cẳng chân là phần xương được tính từ vùng khớp gối kéo dài đến vùng khớp cổ chân. Gọi là hai xương vì cẳng chân được tạo thành từ hai bộ phận là xương chày và xương mác. Xương chày to hơn xương mác nhiều lần, có nhiệm vụ hỗ trợ phần lớn trọng lượng cơ thể và là phần quan trọng của khớp gối, khớp mắt cá chân. Xương mác tuy nhỏ hơn nhưng cũng không kém phần quan trọng vì góp phần giữ vững các khớp gối và khớp cổ chân. Mặt trước cẳng chân khi dùng tay sờ vào chúng ta thấy xương cứng đó chính là xương chày.
Xương chày là loại xương dài, dễ gãy nhất trong cơ thể. Va chạm giao thông, thi đấu thể thao đều có thể khiến xương chày bị gãy. Không ít trường hợp, xương mác sẽ bị ảnh hưởng khi xương chày gặp chấn thương.
Căn cứ vào vị trí gãy (xa, giữa, gần); hình dạng vết gãy mà chúng ta chia tình trạng gãy xương chày, xương mác thành 5 loại:
- Gãy ngang: Vết gãy là một đường thẳng nằm ngang, đi qua trục xương chày.
- Gãy xiên: Vết thương có đường xiên ngang trục.
- Gãy xoắn ốc: Đường đứt gãy bao quanh trục như các đường sọc do lực xoắn gây ra. Đây là chấn thương phổ biến của các cầu thủ, va chạm khi chơi thể thao.
- Gãy thành 3 mảnh trở lên.
- Gãy hở/kép: Khi bị gãy, xương chày nằm sát dưới da nên đầu xương gãy hay chọc ra ngoài da. Xương sẽ dính nhiều đất cát ở môi trường bên ngoài nên nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Nhiễm trùng xương rất khó điều trị và thường phải phẫu thuật nhiều lần, dùng kháng sinh dài ngày. Loại gãy này cũng thường gây nhiều tổn thương cho các cơ, gân và dây chằng xung quanh nên mất rất nhiều thời gian để chữa lành.
Theo nghiên cứu, 12 giờ là khoảng thời gian vàng để mổ cắt lọc vết thương, cố định xương gãy nhằm chống lại sự nhiễm trùng. Sau thời gian này vết thương sẽ bị nhiễm trùng, khi đó việc xử lý hết sức khó khăn. Nhiều trường hợp nhiễm trùng quá nặng phải cắt bỏ cẳng chân, gây tàn phế suốt đời.
Tùy từng tình trạng gãy mà bệnh nhân sẽ được điều trị bằng cách không phẫu thuật hoặc phẫu thuật. Điều trị không phẫu thuật phù hợp với những người sức khỏe kém, ít hoạt động, bị gãy xương kín, tình trạng không quá nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ dùng thanh nẹp để cố định phần chân bị gãy. Thanh nẹp có thể thắt chặt hoặc nới lỏng để có thể can thiệp vết thương nếu có diễn biến khác thường. Khi hết sưng, bệnh nhân có thể được chỉ định bó bột trong vài tuần rồi thay thế bằng nẹp chức năng và dây buộc.
Với bệnh nhân gãy xương chày, mác hở, nhiều mảnh xương, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật. Bệnh nhân thường được đóng đinh nội tủy bằng titan. Thanh titan sẽ đi qua chỗ gãy để cố định, vít vào xương ở cả hai đầu. Bên ngoài, bệnh nhân cũng được cố định bằng ghim hoặc vít kim loại, gắn vào thanh bên ngoài da để giữ cho khung xương ổn định.
Hầu hết trường hợp gãy trục xương chày, xương mác phải mất ít nhất 4-6 tháng để chữa lành. Còn các trường hợp gãy hở cẳng chân nếu tiến triển tốt cũng mất 8 tháng đến 1 năm để lành xương.
Tuy nhiên dù xương lành lại bệnh nhân vẫn có thể chịu đau đớn và có thể gặp phải các biến chứng hậu chấn thương. Bệnh nhân sẽ được giảm đau bằng thuốc. Sau đó, người bệnh bắt đầu bước vào giai đoạn tập vật lý trị liệu. Việc này giúp khôi phục sức mạnh của cơ, cử động khớp linh hoạt, làm giảm cơn đau hậu phẫu.
Đặc biệt gãy xương chày, xương mác có thể gây thêm nhiều biến chứng nguy hiểm. Các đầu của xương gãy thường sắc nhọn và có thể làm rách cơ, dây thần kinh, mạch máu xung quanh. Người bị gãy xương có thể gặp hội chứng khoang cấp tính - tình trạng đau đớn xảy ra khi áp lực trong cơ tăng lên quá mức. Áp lực này có thể giảm lưu lượng máu, ngăn cản quá trình nuôi dưỡng oxy đến các tế bào thần kinh, cơ. Nếu không được giải tỏa áp lực nhanh chóng, nạn nhân có thể bị thương tật vĩnh viễn.
Minh Hoa (t/h theo Zing, Tuổi Trẻ)
