Ghi nhận của báo Sức khỏe và Đời sống, cách đây ít ngày, bé N.T.N.M. (7 tuổi, trú tại Hà Đông, Hà Nội) đột ngột xuất hiện rát đỏ, ranh giới rõ tại vùng da trên khuỷu tay phải sau khi ngủ dậy. Tổn thương nhanh chóng lan ra xung quanh, đồng thời xuất hiện thêm nhiều mụn mủ và tổn thương tương tự vị trí đối diện trên vùng da dưới khuỷu tay.
Trẻ có dấu hiệu trợt loét, hoại tử ở trung tâm tổn thương, đau rát nhiều nên được đưa đến Bệnh viện Da liễu Trung ương thăm khám. Tại đây, các bác sĩ kết luận bé M. bị viêm da tiếp xúc do tiếp xúc với kiến ba khoang.
Một trường hợp khác, nam thanh niên 19 tuổi ở Hà Nội cho biết có tiếp xúc với kiến ba khoang 3 ngày trước. Do chủ quan trước đó đã bị một lần nên bệnh nhân lấy thuốc cũ để bôi vào vết thương. Đến khi tổn thương trợt loét da, quá đau thì mới đến bệnh viện thăm khám.
"Nhà em ở chung cư tầng 9, xung quanh cũng nhiều cây cối. Buổi tối em đi ngủ bình thường, nhưng sáng hôm sau thấy đau rát. Em đã bị kiến ba khoang đốt một lần, nên em lấy thuốc lần trước ra bôi. Lúc đầu chỉ đau rát, nhưng sau nó loét ra...", nam bệnh nhân chia sẻ.
Theo các bác sĩ, hiện nay đang là mùa sinh sản của kiến ba khoang. Ghi nhận tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, số ca đến khám và điều trị viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang thời điểm này tăng nhiều so với các tháng khác. Tuy nhiên nếu không chẩn đoán đúng bệnh, hoặc tự điều trị bằng phương pháp chữa bằng dân gian, chà xát mạnh tổn thương có thể khiến người dân gặp nhiều biến chứng nặng nề.
BSCK II Nguyễn Thị Thanh Thùy, Trưởng khoa Điều trị bệnh da phụ nữ và trẻ em, Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết, tùy từng bệnh nhân tiếp xúc với kiến ba khoang sẽ có những tình trạng bệnh khác nhau, có bệnh nhân tổn thương giới hạn ít, có những bệnh nhân tổn thương rộng do chà xát, cào gãi. Nếu bệnh nhân điều trị không đúng sẽ dẫn đến tổn thương nặng, vết loét sâu, nguy cơ để lại vết thâm và sẹo rất lớn.
"Rất nhiều bệnh nhân không đến khám ở bệnh viện mà lại tự mua thuốc về uống và bôi. Thường thì họ sẽ chẩn đoán nhầm với Zona, cho bôi và uống Acyclovir, làm cho tổn thương lan rộng nhiều.
Có nhiều bệnh nhân không biết lại chà xát, cào gãi làm tổn thương ngày càng lan rộng, do chất dịch vết thương chảy ra đến đâu thì sẽ lan ra đến đó. Lại có những trường hợp rất nặng như ở vùng đuôi mắt chẳng hạn, hoặc sưng nề đến mức nổi hạch. Cá biệt hơn, có những bệnh nhân chủ động bắt kiến ba khoang với hi vọng chữa được bệnh nấm da. Đây là điều sai lầm", BS. Thùy cảnh báo
Bên cạnh đó có không ít trường hợp nghe theo các bài thuốc dân gian truyền miệng gây hậu quả nặng nề. Bệnh nhân bắt rất nhiều kiến khoang, nghiền ra và đắp vào tổn thương vì nghĩ là sẽ khỏi nấm vùng bẹn. Tuy nhiên, toàn bộ vùng đùi, vùng sinh dục của bệnh nhân bị chợt loét, có những bệnh nhân đau, rát, sốt và nhiễm khuẩn máu. "Đây là điển hình cho việc độc tố của kiến ba khoang rất mạnh", BS. Thùy lưu ý.
Bác sĩ cho biết, tùy diện tích tổn thương và mức độ tiếp xúc với độc tố của kiến ba khoang, một số tổn thương ít có thể tự lành được. Tuy nhiên, nếu không biết mà chà xát, hoặc chăm sóc không đúng cách thì vết thâm để lại trên vùng da tổn thương sẽ khá lâu, thậm chí là loét sâu.
Chất độc trong cơ thể kiến ba khoang có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà xát hoặc bị giết. Ảnh minh họa.
Theo Cục Y Tế dự phòng, trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin, độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn hổ nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người, chỉ gây bỏng da, phồng rộp da… Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, chung cư, môi trường ẩm thấp ... Chúng xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, ẩm ướt thuận lợi cho kiến phát triển.
Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm nên bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn, chất độc trong cơ thể kiến có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà xát hoặc bị giết. Do đó, không được để dịch tiết của kiến ba khoang dây ra người. Nếu đã nhìn thấy kiến khoang trên người thì không nên dùng tay không để đập mà tốt nhất nên có tờ giấy để kiến khoang bò ra giấy sau đó lấy ra khỏi người.
Trong trường hợp bị kiến ba khoang đốt, cần nhanh chóng tiến hành xử lý vết đốt để tránh da bị tổn thương nặng hơn. Và nếu sơ cứu đúng cách thì những tổn thương trên da sẽ dịu đi, giảm tổn thương hơn rất nhiều. Cụ thể, khi bị kiến ba khoang cắn cần dùng dung dịch muối 0.9% hoặc xà phòng dịu nhẹ rửa sạch vùng da bị tổn thương để giúp giảm sự khó chịu cho da. Sau đó đến ngay bác sĩ Da Liễu để được thăm khám và điều trị kịp thời tránh những biến chứng không đáng có. Lưu ý tuyệt đối không sử dụng tự ý mua thuốc điều trị theo hướng zona hoặc giời leo, tự ý bôi các thuốc pomade thông thường, thảo dược truyền miệng,… hoặc sử dụng các biện pháp dân gian khác làm cho vết thương phát triển lan rộng hơn và dẫn đến nhiễm trùng.
Minh Hoa (t/h theo Sức khỏe và Đời sống, Dân Trí)
