Bồ Đào Nha ngả về cánh hữu sau kết quả tổng tuyển cử sớm

Khối trung hữu đối lập đã giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử sớm ở Bồ Đào Nha hôm 10/3, trong khi đảng dân túy cực hữu Chega giành được sự ủng hộ mạnh mẽ, nhưng không đảng nào giành được đa số ghế trong Quốc hội khóa mới, một cuộc thăm dò ý kiến hậu bầu cử cho thấy.

Cuộc thăm dò của Đài truyền hình công cộng RTP cho thấy Liên minh Dân chủ (AD) trung hữu dự kiến sẽ giành được 83-91 ghế trong Quốc hội Bồ Đào Nha gồm 230 ghế, trong khi Đảng Xã hội cánh tả – cầm quyền từ năm 2015 đến trước cuộc bầu cử này – giành được 69-77 ghế.

Đảng Chega đang trên đà giành được 40-46 ghế, tăng từ mức chỉ 12 ghế trong cuộc bầu cử trước. Đảng Sáng kiến Tự do (IL) thân thiện với doanh nghiệp giành được 7-10 ghế, giúp cánh hữu áp đảo cánh tả trong Quốc hội.

AD đã vận động dựa trên những lời hứa sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách cắt giảm thuế, đồng thời cải thiện các dịch vụ y tế công cộng và giáo dục vốn đã bị ảnh hưởng bởi các cuộc đình công của giáo viên và nhân viên trường học vì vấn đề trả lương.

“Người dân Bồ Đào Nha đã lên tiếng”, lãnh đạo AD Luís Montenegro cho biết khi tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc bầu cử cực kỳ sát sao hôm 10/3. “Họ muốn có một chính phủ khác, các chính sách khác, các đảng phái đổi mới và đối thoại giữa các nhà lãnh đạo của họ… Và đó là những gì chúng tôi sẵn sàng đưa ra”.

Sau khi tham vấn với lãnh đạo các đảng đã giành được ghế trong Quốc hội, Tổng thống Bồ Đào Nha Marcelo Rebelo de Sousa dự kiến sẽ mời ông Montenegro thành lập chính phủ.

Tuy nhiên, theo kết quả thăm dò, ngay cả khi AD giành nhiều phiếu bầu nhất, khối này cũng không có đủ số ghế để chiếm thế đa số trong Quốc hội khóa mới.

Trong bài phát biểu tuyên bố chiến thắng, ông Montenegro đã tái khẳng định cam kết của mình là sẽ không tham gia bất kỳ loại thỏa thuận chính trị nào với phe cực hữu. Không rõ ông Montenegro, một luật sư 51 tuổi, sẽ cầm quyền như thế nào trong một Quốc hội bị chia rẽ giữa cánh hữu, cánh tả và cực hữu.

Đảng Chega cực hữu cho biết, để giành được sự ủng hộ của họ trong Quốc hội, họ phải được trở thành một phần của chính phủ liên minh cánh hữu. Và các nhà phân tích cho rằng một thỏa thuận với Chega, có nghĩa là “Đủ rồi”, có thể là cách duy nhất để AD có thể lên cầm quyền.

“Chúng tôi muốn mang lại cho Bồ Đào Nha một chính phủ ổn định”, lãnh đạo Chega Andre Ventura cho biết sau khi kết quả thăm dò hậu bầu cử được công bố. “Chúng tôi sẵn sàng xây dựng chính phủ ở Bồ Đào Nha”. Ông Ventura mô tả kết quả dự kiến cho đảng của mình là “hoàn toàn mang tính lịch sử”. 

Cuộc thăm dò ý kiến hậu bầu cử cho Đài RTP được thực hiện bởi Đại học Công giáo Bồ Đào Nha, có kết quả phần lớn là chính xác. Điều này đã được chứng minh trong các cuộc bầu cử trước.

Giống như các đảng cực hữu theo chủ nghĩa dân túy khác ở châu Âu, Chega đã đề cập đến những lo ngại về tội phạm và tình trạng nhập cư gia tăng.

Với một trong những chế độ nhập cư cởi mở nhất châu Âu, Bồ Đào Nha đã chứng kiến dân số sinh ra ở nước ngoài tăng gấp đôi sau 5 năm và đạt 1 triệu vào năm ngoái – 1/10 dân số cả nước.

Chega kêu gọi kiểm soát chặt chẽ hơn việc nhập cư, các biện pháp cứng rắn hơn để chống tham nhũng và “mạnh tay” hơn với một số tội phạm tình dục.

Kết quả bầu cử là một đòn giáng mạnh vào Đảng Xã hội Bồ Đào Nha, với thành tích tồi tệ nhất kể từ năm 2011, và Đảng Dân chủ Xã hội ở châu Âu, hiện chỉ cầm quyền ở 4 trong số 27 quốc gia thành viên EU.

Sự trỗi dậy của Chega phản ánh sự trỗi dậy của phe cực hữu trên khắp châu Âu, nơi họ đã nắm quyền – thường là trong các liên minh cầm quyền – ở các quốc gia như Italy, Hungary và Slovakia, hoặc đang giành chiến thắng đều đặn, như ở Pháp và Đức.

Thành tích mạnh mẽ của Chega cũng có khả năng sẽ củng cố các nhóm cực hữu dự kiến sẽ có những bước tiến lớn trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6 tới.

Minh Đức (Theo AFP/Malay Mail, Politico EU)