Kinh tế báo chí vẫn là thách thức
Sáng 12/11, Quốc hội tiến hành phiên chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực Thông tin và Truyền thông (TT&TT)
Đề cập về nguồn thu của các cơ quan báo chí, ĐBQH Đỗ Chí Nghĩa (Đoàn Phú Yên) cho biết, nguồn thu thông qua quảng cáo giảm tới 80% vì sự xuất hiện của các nền tảng mạng xã hội nên các cơ quan báo chí hoạt động gặp nhiều khó khăn.
Do vậy, đại biểu quan tâm đến cách thức để hỗ trợ cơ quan báo chí. Đại biểu Nghĩa nhấn mạnh đến công tác truyền thông chính sách như một lối mở để báo chí tăng nguồn thu.
ĐBQH Đỗ Chí Nghĩa (Ảnh: Media Quốc hội).
Trả lời chất vấn đại biểu Đỗ Chí Nghĩa, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết "trước đây báo chí cách mạng là cách mạng nuôi 100%" nhưng khi xuất hiện kinh tế thị trường báo chí có đất sống là quảng cáo, có xu thế rời bỏ ngân sách Nhà nước.
Theo ông Hùng, khi xuất hiện mạng xã hội thì báo chí phải cạnh tranh khốc liệt và đối mặt với khó khăn. Hiện nay 30% chi tiêu của các cơ quan báo chí là từ ngân sách, 70% do các cơ quan báo chí tự "bươn chải".
Tuy nhiên, tỉ lệ này không đồng đều, có những cơ quan báo chí thậm chí lớn, ảnh hưởng mạnh tới truyền thông quốc gia nhưng không có hỗ trợ, 100% thị trường.
Theo Bộ trưởng, bây giờ báo chí 100% dựa vào thị trường liệu có là báo chí thị trường không cũng là điều chúng ta rất nên cân nhắc, quan tâm.
Bây giờ Nhà nước làm truyền thông thì Nhà nước có chi trả cho các cơ quan báo chí không? Nếu Nhà nước nuôi toàn bộ từ cơ sở vật chất đến lương cho anh em thì chắc Nhà nước không phải chi trả tiền này.
"Nhưng bây giờ cơ sở vật chất nhiều cơ quan báo chí cũng tự chủ, chi thường xuyên họ cũng tự chủ thì Nhà nước khi đặt hàng truyền thông có một khoản ngân sách kèm theo là phù hợp", Bộ trưởng nói.
Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, đến nay vẫn có những cơ quan báo chí 100% "sống" nhờ tiền Nhà nước, không bươn chải, bám rễ vào thị trường, ít độc giả. Nhưng đây là số ít.
Theo Bộ trưởng, báo chí cần đi bằng cả hai chân, nghĩa là có cả sự đặt hàng của Nhà nước lẫn bám chặt chân vào thị trường, độc giả. "Đi cho đều chân thì sẽ giữ được báo chí cách mạng", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.
ĐBQH Trần Thị Nhị Hà (Ảnh: Media Quốc hội).
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn Hà Nội) cho biết, trong phần trả lời của mình, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định nhiều cơ quan báo chí hiện đã đảm bảo tự chủ một phần chi thường xuyên, tuy nhiên kinh tế báo chí vẫn là thách thức với sự phát triển.
Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ việc áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá, cơ chế đặt hàng, đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công từ nguồn ngân sách Nhà nước đối với cơ quan báo chí hiện nay đã và đang triển khai như thế nào, có gặp khó khăn gì không? Có bao nhiêu cơ quan báo chí thực hiện được nội dung này?
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay, các định mức kinh tế kỹ thuật liên quan đến thông tin truyền thông đã ban hành được khoảng 80%, phấn đấu đến cuối năm nay hoặc quý II/2025 sẽ hoàn thành 100%.
Bộ trưởng cho biết, một số quy định trước đây rất khó, giao cho cơ quan chủ quản dựa trên hướng dẫn của Bộ để họ ban hành định mức nhưng nhiều cơ quan chủ quản không đủ năng lực ban hành.
Các định mức kỹ thuật mới đang được làm rất thông thoáng, để thẩm định, phê duyệt đơn giản hơn hơn rất nhiều.
Ông Hùng cho biết, theo thông tin từ trợ lý ảo thì chỉ có 5 bộ, ngành và 3 cơ quan báo chí giải quyết được vấn đề xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật. Theo Bộ trưởng, con số này là quá ít.
Nên coi MXH là đối tượng hợp tác thay vì cạnh tranh
ĐBQH Hoàng Đức Thắng (Đoàn Quảng Trị) nêu quảng cáo là nguồn thu quan trọng của báo chí và trận địa cạnh tranh khốc liệt giữa báo chí với mạng xã hội, nhưng báo chí đang lép vế và thua trên sân nhà với 80% doanh thu quảng cáo "chảy" về mạng xã hội.
Đại biểu chất vấn giải pháp tạo cơ sở pháp lý để báo chí và mạng xã hội cạnh tranh công bằng?
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn (Ảnh: Media Quốc hội).
Trước khi trả lời đại biểu, Bộ trưởng cho biết bên cạnh ông có một trợ lý ảo. Tức là bất kỳ câu trả lời nào của Bộ trưởng cũng đều có một câu trả lời của trợ lý ảo. Cuối buổi chất vấn này, ông rất mong muốn gửi đến đại biểu đánh giá xem Bộ trưởng và trợ lý ảo ai trả lời tốt hơn. "Tôi đoán là trợ lý ảo tốt hơn", Bộ trưởng nói.
Quay trở lại với câu hỏi của đại biểu Hoàng Đức Thắng, Bộ trưởng ghi nhận ý kiến hay báo chí thay vì cạnh tranh thì hợp tác với mạng xã hội, không chỉ trong quảng cáo mà trong nhiều lĩnh vực.
Ông Hùng cho biết hiện nay, việc hợp tác với mạng xã hội có 2 nội dung đang được tiến hành. Hầu hết cơ quan báo chí đều có tài khoản hoặc có trang trên mạng xã hội để xuất hiện ở chỗ đông người, nhiều độc giả.
Sắp tới trình sửa Luật Báo chí có thể xem xét trình Quốc hội nội dung này. "Trước đây cứ phải đăng tin trên báo trước rồi mới được phép đưa thông tin đó ra các tài khoản của cơ quan báo chí trên mạng xã hội. Giờ thì có thể xem xét cho xuất hiện trước trên mạng xã hội", Bộ trưởng cho biết.
Thêm nữa, trong Nghị định 147 sửa đổi Nghị định 72 quy định các nền tảng mạng xã hội khi sử dụng sản phẩm báo chí phải thỏa thuận với cơ quan báo chí. Bộ trưởng dẫn chứng bên Úc yêu cầu chia sẻ doanh thu, nếu không thỏa thuận được con số cơ quan Nhà nước sẽ vào cuộc.
Tới đây theo Bộ trưởng, nên coi mạng xã hội là đối tượng hợp tác thay vì cạnh tranh, đây là hướng đi tốt.
