Bước đi quan trọng của EU để giảm phụ thuộc về khoáng sản chiến lược

Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố danh sách 47 dự án chiến lược nhằm thúc đẩy sản xuất 14 trong số 17 nguyên liệu mà khối này cho là "tối quan trọng" đối với quá trình chuyển đổi năng lượng và an ninh của mình.

Việc lựa chọn 47 dự án này đánh dấu một bước quan trọng trong việc thực hiện Đạo luật Nguyên liệu thô Quan trọng (CRMA), đặt mục tiêu khai thác 10%, xử lý 40% và tái chế 15% lượng tiêu thụ nguyên liệu thô hàng năm của khối này vào năm 2030.

Ủy ban châu Âu (EC) – cơ quan điều hành EU – cho biết 47 dự án này nằm ở 13 quốc gia thành viên: Bỉ, Pháp, Italy, Đức, Tây Ban Nha, Estonia, Cộng hòa Séc, Hy Lạp, Thụy Điển, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Ba Lan và Romania.

Các nguyên liệu bao gồm kim loại cơ bản là nhôm, đồng và niken, cùng với vật liệu pin chính là lithium và các nguyên tố đất hiếm được sử dụng trong nam châm vĩnh cửu cho turbine điện gió hoặc trong xe điện.

Trong số đó, có 25 dự án liên quan đến khai thác, 24 dự án chế biến và 10 dự án tái chế, với một số dự án kết hợp các chức năng này. Sẽ có thêm nhiều dự án được công bố để bao gồm các nguyên liệu "tối quan trọng" còn lại, bao gồm các dự án bên ngoài khối.

"Trong một thời gian dài, nguyên liệu thô là điểm mù trong chính sách công nghiệp của chúng ta", Phó chủ tịch điều hành EU về chiến lược thịnh vượng và công nghiệp Stephane Sejourne nói với các phóng viên hôm 25/3.

"Châu Âu thường thích mua hầu hết các nguyên liệu thô mình cần gần như hoàn toàn bên ngoài biên giới của mình… cho đến khi cuộc khủng hoảng Covid-19 và cuộc chiến ở Ukraine nhắc nhở chúng ta về mối nguy hiểm của những cơn nghiện này", vị quan chức người Pháp cho biết.

"Chúng ta phải tăng sản lượng của chính mình, đa dạng hóa nguồn cung bên ngoài và tạo kho dự trữ", ông nói.

EU muốn tránh bất kỳ sự phụ thuộc quá mức nào vào một nguồn cung cấp kim loại chính sau cú sốc mất nguồn khí đốt giá rẻ của Nga và các vấn đề về chuỗi cung ứng trong đại dịch Covid-19. Mua chung cũng đã trở thành một công cụ mới mà EC đang thúc đẩy.

Trung Quốc thống trị hoạt động khai thác đất hiếm, chế biến kim loại cho pin xe điện và tấm pin năng lượng mặt trời cùng nhiều lĩnh vực quan trọng khác.

"Không thể có ngành công nghiệp quốc phòng nếu không có đất hiếm, được sử dụng trong radar, sonar và hệ thống nhắm mục tiêu – và tôi xin nhắc lại rằng chúng ta đang phụ thuộc 100% vào vật liệu tinh chế" của các bên thứ 3, ông Sejourne cho biết.

Trong số 47 dự án vừa được công bố, 22 dự án liên quan đến lithium, 12 với niken, 11 với than chì, 10 với coban và 7 với mangan để hỗ trợ chuỗi cung ứng sản xuất pin, một số liên quan đến nhiều hơn một kim loại. 1 dự án với magiê, cùng với 3 dự án vonfram, sẽ hướng đến ngành công nghiệp quốc phòng của EU.

Các dự án sẽ được hưởng lợi từ việc cấp phép hợp lý hóa giới hạn ở quy trình tối đa là 27 tháng đối với khai thác và 15 tháng đối với chế biến hoặc tái chế – một nỗ lực nhằm vượt qua các nút thắt về quy định đã làm chậm trễ các dự án xanh trên toàn khối.

Việc cấp phép đã bị trì hoãn đối với nhiều dự án xanh trên khắp khối, kéo dài thêm nhiều năm cho các dự án phát triển, vì các công ty phải đối mặt với các quy định của 27 quốc gia thành viên cũng như các quy định của cộng đồng địa phương.

Một nhóm tài chính cũng sẽ tư vấn cách khởi động các dự án tốn kém với sự bảo lãnh công từ các ngân hàng quốc gia, Ngân hàng Đầu tư châu Âu và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu để khuyến khích đầu tư tư nhân.

Nhưng các tổ chức môi trường và cộng đồng cho rằng một số dự án được lựa chọn, bao gồm mỏ lithium Barroso ở Bồ Đào Nha và dự án đồng vàng Rovina ở Romania, đã phải đối mặt với sự phản đối lâu dài.

"Mỏ đồng vàng lộ thiên Rovina sẽ phá hủy thiên nhiên nguyên sơ và di dời cộng đồng địa phương, và danh sách của EC nghĩa là đã hợp pháp hóa một dự án bị tòa án ở Romania coi là bất hợp pháp", bà Roxana Pencea-Bradatan từ MiningWatch Romania cho biết trong một tuyên bố. "Đây là sự phá hủy, không phải là phát triển".

Minh Đức (Theo Reuters, Mining.com)