Cá kèo sinh sản và phát triển ở vùng nước mặn. Vào mùa mưa, nhất là lúc con nước rong, khi những hang ổ trú ngụ của cá kèo bị chìm sâu dưới nước, chúng phải thiên di theo dòng chảy nổi lềnh bềnh trên các kênh rạch, trông từ xa giống như những trái mù u.
Lợi dụng lúc này, người dân thường dùng lưới để đánh bắt. Cá kèo thịt mềm, béo ngọt, thơm ngon, mật cá đăng đắng đặc trưng, ăn riết là “ghiền”, và đây được xem như đặc sản của Cà Mau.
Cá kèo chế biến món ăn nào cũng ngon và được các bà nội trợ miền Tây ưa thích như: cá kèo kho khô, kho dưa cải, kho mẳn (kho ngót), kho lá giang… Trong đó, có hai món được nhiều du khách đặc biệt chú ý là cá kèo kho lá giang và cá kèo kho ngót.
Giang là loại dây leo hoang dại mọc nhiều nơi rừng núi, nhất là miệt Tri Tôn (An Giang), và hiện nay các nhà vườn ở Cần Thơ cũng trồng để bán. Lá giang màu xanh, dạng hình quả tim, vị chua thanh, hậu ngọt. Theo y học dân gian, lá giang có tính mát, thanh nhiệt, tiêu viêm, sát khuẩn…
Chế biến món này rất dễ dàng và nhanh gọn, nhưng phải tinh tế trong khâu nêm nếm để sao cho vừa miệng mà nước cá không quá chua. Trước hết, cho cá kèo tươi, còn nhảy vào rổ, xé nhỏ lá chuối tươi cho vào, và dùng tay chà xát cá, xả nước lạnh vài lần cho sạch nhớt.
Lấy dao bén cắt bỏ phần miệng và đuôi cá nhưng không mổ bụng bỏ ruột vì mật cá đăng đắng, là phần ngon nhất của cá kèo. Nhớ đừng dùng muối chà xát cũng như cắt cá ra làm đôi khi chế biến, cá sẽ cứng mất ngon. Kế đến, lá giang tuốt lấy những lá vừa ăn, rửa sạch, để ráo. Bắc nồi lên bếp, phi mỡ hành, tỏi thơm, đổ nước lạnh cùng gia vị mắm, đường, bột ngọt cho vừa khẩu vị, nấu sôi.
Vò lá giang cùng với cá kèo cho vào nồi. Chờ nước trong nồi sôi bùng lên, lá giang ngả màu nâu sậm. Nêm nếm lần cuối và nhắc xuống ngay, múc ra dĩa. Nhớ thêm ngò gai (xắt nhuyễn), một ít tiêu xay cùng vài lát ớt chín cho có mùi thơm và màu sắc hấp dẫn, thế là xong!
Món cá kèo kho ngót cũng chế biến rất dễ dàng và nhanh gọn. Sau khi sơ chế cá, cà chua xắt miếng, xoài xanh bằm sợi để sẵn ra dĩa. Bắc nước đun sôi, thả cá vào chừng vài phút sau cá chín cho cà chua xắt miếng vào.
Nêm nếm gia vị gồm nước mắm, bột ngọt cho vừa khẩu vị, bắc xuống. Khi múc ra tô, cho một ít hành lá xắt khúc và một ít rau mùi vào cho có mùi thơm. Khi thưởng thức nhớ cho xoài bằm vào tô và chuẩn bị chén nước mắm ngon nguyên chất cùng vài trái ớt chín là xong.
Nếu có dịp về đồng bằng sông Cửu Long, bạn hãy vào quán khám phá món cá kèo kho lá giang hoặc món cá kèo kho ngót. Gắp con cá kèo cặp với lá giang chấm một ít nước mắm đưa lên miệng nhai chậm rãi, để cảm nhận vị ngọt, béo của thịt, đăng đắng thơm ngon của mật cá, hòa lẫn vị dai dai, chua chua, giòn giòn đặc trưng của lá giang. Và miếng cơm nóng gạo mới dẻo thơm có chan một muỗng nước canh vào nữa, bạn sẽ luyến nhớ mãi món ăn dân dã nơi quê hương miền Tây.
Theo VnExpress.net
