128 sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP
Thông tin trên Vietnam+, Cà Mau có vị trí địa lý đặc biệt với sự kết hợp hài hòa của biển, rừng, cùng sự đan xem giữa các hệ sinh thái mặn, ngọt, lợ đã tạo ra nhiều loại sản vật, đặc sản đặc trưng, độc đáo, mang nhiều yếu tố truyền thống địa phương.
Chương trình mỗi xã một sản phẩm (Chương trình OCOP) ra đời nhằm khuyến khích các chủ thể sản xuất, kinh doanh ở nông thôn khai thác tiềm năng về đất đai, sản vật, nhất là các giá trị truyền thống của địa phương để nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người dân trong tỉnh.
Các sản phẩm tiêu biểu của Cà Mau đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. (Ảnh: TTXVN).
Sau hơn 3 năm thực hiện Chương trình OCOP, tỉnh Cà Mau đã công nhận được 128 sản phẩm OCOP (06 sản phẩm đạt 4 sao, 122 sản phẩm đạt 3 sao). Trong số đó, 113 sản phẩm thuộc ngành thực phẩm (chiếm 88%); 08 sản phẩm thuộc ngành đồ uống (chiếm 7%); 04 sản phẩm thuộc ngành thủ công mỹ nghệ, trang trí (chiếm 3%); 03 sản phẩm thuộc ngành vải, may mặc (chiếm 2%).
Tổng số chủ thể tham gia chương trình và được công nhận là 61 chủ thể trong đó (15 công ty/doanh nghiệp, chiếm 24%; 26 hợp tác xã, chiếm 43%; 20 hộ kinh doanh, chiếm 33%.
Thông qua Chương trình OCOP, các chủ thể từng bước gia tăng quy mô sản xuất, cải thiện mô hình tổ chức quản lý, không ngừng cải tiến về chất lượng, tiêu chuẩn, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường (chứng nhận hữu cơ quốc tế IFOAM, HACCP, áp dụng công nghệ chế biến, kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm ở nhiệt độ thường,...).
Chương trình OCOP lan tỏa mạnh mẽ, được triển khai từ tỉnh đến xã, trở thành một trong những giải pháp quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới. Chương trình thu hút được sự quan tâm tham gia của nhiều thành phần, đối tượng.
Đặc biệt, tại khu vực nông thôn, nơi tập trung nguồn nguyên liệu dồi dào và sự sẵn có của tri thức bản địa được lưu giữ, tích lũy qua nhiều thế hệ (nghề muối ba khía, nghề nuôi ong, nghề vót đũa đước, nghề làm tôm khô,...) giúp khơi dậy tiềm năng, lợi thế của các địa phương để phát triển sản phẩm, dịch vụ, ngành nghề nông thôn.
Doanh thu từ các sản phẩm sau khi được công nhận tăng khoảng 10-30%, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho lao động nông thôn, với mức lương từ 3-5 triệu đồng/tháng.
Theo số liệu ước tính, hiện có 21/61 chủ thể do phụ nữ làm chủ (chiếm 35%, tỉ lệ này tương đồng với báo cáo đánh giá của Chương trình OCOP quốc gia năm 2022 về tỉ lệ chung của toàn quốc), cho thấy chương trình thực sự là một trong những giải pháp quan trọng khai thác hiệu quả lực lượng lao động phụ nữ tại khu vực nông thôn, đóng góp vào mục tiêu bình đẳng giới.
Quy mô sản xuất nhỏ, chưa có sản phẩm 5 sao
Theo đánh giá của ngành chức năng, mặc dù chương trình OCOP sau khi được triển khai đã thu được những kết quả tích cực thế nhưng trên thực tế, kết quả hiện tại vẫn còn khá khiêm tốn. Chất lượng và tính hiệu quả, sự bền vững chưa thật sự như kỳ vọng. Việc phát triển sản phẩm OCOP tại địa phương còn những khó khăn nhất định.
Cụ thể, theo báo Cà Mau, hiện tại chủ thể OCOP chủ yếu là các hợp tác xã, doanh nghiệp, tổ hợp tác và cơ sở sản xuất nhỏ, năng lực sản xuất và khả năng tiếp cận thị trường còn hạn chế... Vấn đề sở hữu trí tuệ chưa được các chủ thể quan tâm, nhiều chủ thể chưa hiểu rõ và chưa chủ động đăng ký bảo hộ các nhãn hiệu (chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể, kiểu dáng công nghiệp). Các sản phẩm chủ yếu tiêu thụ nội địa, chưa có sản phẩm xuất khẩu.
Sản phẩm tham gia Chương trình OCOP đa số có quy mô sản xuất nhỏ, chưa đa dạng về chủng loại (còn trùng lắp sản phẩm, chủ yếu tập trung một số sản phẩm chế biến từ thuỷ sản, chưa khai thác tối ưu các yếu tố mang tính đặc thù và lợi thế so sánh của tỉnh về vị trí địa lý, điều kiện sản xuất, truyền thống và tập quán canh tác). Một số mặt hàng do sản xuất theo mùa vụ, còn nhỏ lẻ, chưa áp dụng máy móc thiết bị hiện đại... nên khó đáp ứng các đơn hàng lớn và liên tục, dẫn đến tình trạng không đủ hàng hoá cung ứng ra thị trường.
Cùng với đó, nhiều chủ thể vẫn chưa chủ động trong việc nâng hạng sao OCOP, do phải cải tiến quy trình sản xuất, đầu tư nâng cấp máy móc thiết bị, hoàn thiện mẫu mã bao bì theo tiêu chuẩn cao. Mặt khác, đối với sản phẩm 4 sao cần phải đạt được một trong những chứng nhận quản lý chất lượng tiên tiến (HACCAP, ISO 22000:2018, VietGAP, GMP...); đạt 5 sao phải đạt chứng nhận quản lý chất lượng quốc tế... Ðể thực hiện được các tiêu chuẩn này cần đầu tư nguồn lực khá lớn, vượt quá khả năng của hầu hết các chủ thể.
Việc xây dựng các dự án liên kết theo chuỗi giá trị nhằm khai thác thế mạnh sản phẩm là trở ngại lớn trong việc chuẩn hoá và nâng cấp sản phẩm ở các địa phương, do hiện nay đa phần các sản phẩm vẫn đang trong tình trạng sản xuất manh mún, thói quen sản xuất theo hướng tự phát; thiếu, yếu về công nghệ, chưa xây dựng được liên kết chuỗi gắn với truy xuất nguồn gốc, do đó khó đáp ứng tiêu chí xuất xứ và tiêu thụ theo hướng thương mại điện tử.
Hiện nay, trong 128 sản phẩm OCOP của tỉnh đã được công nhận, chưa có sản phẩm 5 sao, số lượng sản phẩm OCOP đạt 4 sao còn hạn chế.
Phát triển sản phẩm OCOP một cách toàn diện
Trao đổi với báo Cà Mau, ông Phan Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chia sẻ, đúc kết từ thực tế cho thấy, để địa phương phát triển sản phẩm OCOP một cách toàn diện, có nghĩa là không chỉ tăng về số lượng mà chất lượng cũng phải nâng cao, hơn nữa phải trụ vững và đến với khách hàng một cách nhanh, bền vững thì yếu tố quan trọng là làm tốt công tác tuyên truyền, vận động về tầm quan trọng của chương trình để cán bộ và Nhân dân nhận thức được vai trò, trách nhiệm. Qua đó, tuyên truyền người dân tự nguyện tham gia, đạt kết quả tốt.
Bên cạnh đó, cần xác định việc thực hiện Chương trình OCOP là quá trình liên tục, lâu dài, thực hiện theo lộ trình phù hợp với điều kiện, nguồn lực của từng địa phương. Kết quả thực hiện phải thực chất, không nóng vội, chủ quan, chạy theo thành tích. Phát huy các sản phẩm tiềm năng sẵn có, khuyến khích phát triển những ý tưởng sản phẩm mới, cách làm hay, giúp chủ thể xây dựng và triển khai phương án kinh doanh, tiếp cận tín dụng, ứng dụng khoa học công nghệ...
Ông Phan Hoàng Vũ cho biết, để tiếp tục phát huy kết quả đạt được, phát triển sản phẩm OCOP tại địa phương, tỉnh xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện, mục tiêu đặt ra trong năm nay là tiếp tục duy trì và từng bước nâng cao chất lượng các sản phẩm đã được công nhận giai đoạn 2020-2022. Phát triển mới và tiêu chuẩn hoá ít nhất 40 sản phẩm, trong đó công nhận mới ít nhất 30 sản phẩm đạt 3-4 sao; phấn đấu hỗ trợ và nâng hạng ít nhất 30 sản phẩm đạt 4-5 sao (trong đó, 25 sản phẩm nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao, 5 sản phẩm tiềm năng tham gia phân hạng năm 2023).
Cùng với đó, địa phương sẽ ưu tiên phát triển các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa, phấn đấu có ít nhất 20% chủ thể OCOP là hợp tác xã, 10% chủ thể là doanh nghiệp nhỏ và vừa có sản phẩm được công nhận từ 3 sao trở lên. 100% vị trí phụ trách Chương trình OCOP các cấp, 100% chủ thể OCOP được đào tạo, tập huấn với trình độ phù hợp.
Theo Vietnam+, năm 2023, tỉnh Cà Mau được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trao quyền đăng cai tổ chức “Diễn đàn kết nối sản phẩm OCOP Đồng bằng sông Cửu Long,” trong chuỗi sự kiện có hội thi dành cho các sản phẩm OCOP đạt 4 sao, 5 sao.
Trước tình hình trên, để xứng tầm vị trí, vai trò của đơn vị chủ nhà đăng cai sự kiện, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử đã chỉ đạo các sở, ngành, đoàn thể tích cực vào cuộc, tập trung hỗ trợ các chủ thể OCOP thực sự có tiềm năng để nâng cấp, nâng tầm sản phẩm.
Toàn tỉnh có 17 chủ thể với 30 sản phẩm đăng ký tham gia nâng hạng như bánh phồng tôm, thịt cua sinh thái, tôm sinh thái ngủ đông, tôm khô, nước cốt nhàu, trà xạ đen, rượu nếp cẩm, gạo sạch.
Theo kế hoạch, Festival tôm Cà Mau và Diễn đàn kết nối sản phẩm OCOP Đồng bằng sông Cửu Long năm 2023 được tổ chức từ ngày 13 đến ngày 16/12/2023, tại Quảng trường Trung Tâm tỉnh Cà Mau, thành phố Cà Mau.
Trong khuôn khổ Festival và Diễn đàn có các hoạt động tổ chức trưng bày, triển lãm, thương mại ngành tôm, sản phẩm OCOP; các diễn đàn xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch, hội nghị “Kết nối giao thương sản phẩm OCOP vùng Đồng bằng sông Cửu Long năm 2023;” hội thảo xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng tôm Cà Mau, giải pháp khoa học và công nghệ phát triển thủy sản công nghệ cao, thích ứng biến đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, còn có các hội thi về sáng tác bộ nhận diện (logo, biểu tượng vui, biểu tượng nhận diện Festival) thương hiệu tôm Cà Mau và bộ nhận diện thương hiệu OCOP Cà Mau, mẫu mã bao bì và câu chuyện sản phẩm OCOP, sản phẩm OCOP xanh tiêu biểu vùng Đồng bằng sông Cửu Long năm 2023.
Minh Hoa (t/h)
