Bằng cách sử dụng phương thức giao hàng “đã nộp thuế”, trong đó người bán trả toàn bộ thuế nhập khẩu và khai báo giá trị hàng hóa thấp hơn thực tế, một số nhà bán Trung Quốc có thể cung cấp giá trước thuế cho khách hàng Mỹ mà vẫn có lợi nhuận, theo các chuyên gia pháp lý và người trong ngành.
Cách thức hoạt động của chiêu trò này: Các nhà xuất khẩu Trung Quốc thường thông qua các công ty giao nhận vận tải, khai báo sai giá trị hàng hóa hoặc gắn nhãn sai trên chứng từ vận chuyển để giảm thuế nhập khẩu.
Các lô hàng sau đó được chuyển qua các công ty bình phong, đăng ký dưới tên các cá nhân hoặc tổ chức nước ngoài, đóng vai trò là “người nhập khẩu chính thức” chịu trách nhiệm trước chính phủ Mỹ về tính chính xác của hồ sơ hải quan và thuế nhập khẩu.
Các container vận chuyển của Trung Quốc được nhìn thấy tại cảng Oakland, khi căng thẳng thương mại tiếp tục diễn ra do thuế quan của Mỹ với Trung Quốc, tại Oakland, California. Ảnh: Reuters
Người nhập khẩu phải mua trái phiếu hải quan tối thiểu 50.000 USD từ các nhà cung cấp bảo lãnh Mỹ để đảm bảo thanh toán thuế. Khi không nộp thuế đúng hạn, trái phiếu sẽ được sử dùng để bù đắp. Sau khi trái phiếu được sử dụng, các công ty bình phong này thường ngừng hoạt động và nhanh chóng thành lập một công ty mới, lặp lại chu trình.
David Forgue, đối tác tại công ty luật Barnes, Richardson & Colburn ở Chicago, cho biết: “Thường thì các công ty này không nộp đơn phá sản. Họ chỉ tắt điện thoại, đóng tài khoản email và chọn một địa chỉ mới để mở công ty khác,” khiến các nhà bảo lãnh khó đòi tiền thuế.
Chiêu trò này không mới. Joseph Briggs, giám đốc điều hành tại Goldman Sachs, nhận định: “Động lực khai báo thấp giá trị luôn tồn tại khi có thuế quan.” Hiện nay, chiêu trò này càng gia tăng khi doanh nghiệp tìm cách né các loại thuế mới do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt trong nhiệm kỳ thứ hai.
Trên mạng xã hội Trung Quốc Xiaohongshu, các quảng cáo “giao hàng giá rẻ, bao gồm mọi loại thuế” cho đồ nội thất, tủ lạnh và các mặt hàng giá trị cao đến cảng Mỹ xuất hiện nhan nhản. Nhiều quảng cáo này dựa vào việc khai báo sai giá trị và phân loại hàng hóa, theo các chuyên gia trong ngành.
Ash Monga, nhà sáng lập kiêm CEO của Imex Sourcing Services tại Quảng Châu, nói: “Đây là bí mật công khai trong ngành. Việc mở công ty bình phong rất dễ, chỉ mất vài giờ và vài trăm USD, nên quy trình này dễ thực hiện và có thể lặp lại nhiều lần.”
Việc áp dụng chiêu trò này ngày càng được thảo luận trong các công ty Mỹ nhập hàng từ Trung Quốc để né thuế mới của ông Trump, theo Monga. Một chủ doanh nghiệp điện tử ở Quảng Đông (ẩn danh) tiết lộ với CNBC rằng nhiều khách hàng Mỹ đang thúc ép nhà cung cấp Trung Quốc đi theo con đường này.
Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc, thuộc Bộ Thương mại, chưa phản hồi yêu cầu bình luận của CNBC.
Rủi ro cho doanh nghiệp Mỹ
Các chuyên gia pháp lý và hải quan cảnh báo rằng doanh nghiệp Mỹ đang xem nhẹ rủi ro pháp lý, dù họ chủ động ép nhà cung cấp né thuế hay vô tình hưởng lợi từ hành vi này.
Dan Harris, luật sư tại công ty Harris Sliwoski ở Seattle, cho biết: “Đáng lo ngại là khoảng 90% doanh nhân tin rằng nếu họ không phải là người nhập khẩu chính thức, họ sẽ miễn nhiễm với trách nhiệm pháp lý.”
Ông Harris cho hay số trường hợp doanh nghiệp Mỹ phải đối mặt với hóa đơn hải quan bất ngờ và hàng hóa bị tịch thu đang tăng, do nhà bán nước ngoài không thanh toán thuế nhập khẩu.
David Forgue cảnh báo đây là “trò chơi nguy hiểm” đối với các doanh nghiệp Mỹ đồng lõa, vì họ có thể đối mặt với trách nhiệm pháp lý lớn theo luật hải quan và các luật khác như Đạo luật Yêu cầu Sai lệch.
Harris nhấn mạnh việc các công ty Mỹ tuyên bố không biết về gian lận hải quan khó được chấp nhận, đặc biệt khi họ trả giá thấp bất thường so với mức thuế cao.
Doanh nghiệp có thể yêu cầu nhà cung cấp cung cấp bản sao chứng từ hải quan để kiểm tra phân loại và giá trị khai báo nhằm giảm rủi ro, theo Harris.
Các doanh nghiệp lo ngại rằng đối thủ chấp nhận các giao dịch này có thể giảm giá, khiến những công ty tuân thủ pháp luật bị bất lợi.
Cze-Chao Tam, nhà sáng lập kiêm CEO của Trinity International ở California, chia sẻ: “Người tiêu dùng thường chọn lựa chọn rẻ nhất, khiến các công ty làm ăn hợp pháp khó cạnh tranh.” Công ty của bà sản xuất và nhập hàng từ Trung Quốc, Đông Nam Á và Mỹ, đang đàm phán tăng giá với khách hàng do thuế nhập khẩu lên tới 55%, nhưng dự đoán lợi nhuận sẽ giảm.
Khó ngăn chặn
Chính sách thuế của ông Trump là bài kiểm tra lớn đối với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), cơ quan chịu trách nhiệm thu thuế và giám sát nhập khẩu.
Alex Capri, cựu nhân viên hải quan Mỹ tại Los Angeles, cho biết: “Khối lượng thương mại từ Trung Quốc và các nước khác quá lớn, khiến CBP không đủ nguồn lực để kiểm tra toàn bộ.”
Hệ thống chọn lọc hàng hóa “tập trung cao độ” để xác định lô hàng rủi ro cao và loại hình kiểm tra cần thiết trở nên quan trọng trong việc ngăn chặn né thuế qua khai báo sai giá trị và nhãn mác, theo Capri.
Việc thực thi thuế quan gặp khó khăn, như Trump phải trì hoãn việc bãi bỏ nhập khẩu miễn thuế các gói hàng giá thấp từ Trung Quốc để thiết lập quy trình và hệ thống thực thi. Tháng 4/2025, hệ thống hải quan gặp sự cố 10 giờ, khiến nhà nhập khẩu không thể nhập mã miễn thuế cho hàng đang vận chuyển.
Việc chuyển hàng bất hợp pháp qua nước thứ ba để che giấu nguồn gốc Trung Quốc cũng được sử dụng để né thuế, với rủi ro bị phạt tiền và tù.
Báo cáo của Goldman Sachs tháng 1/2025 ước tính các vụ né thuế từ Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu của Trump trị giá 110-130 tỷ USD năm 2023, với khai báo sai giá trị chiếm 40 tỷ USD, gắn nhãn sai 40 tỷ USD, và chuyển tuyến 30-50 tỷ USD. Trong khi đó, tổng thuế, phí thu được bởi CBP năm tài khóa 2023 là 92,3 tỷ USD.
Để ngăn chặn né thuế bất hợp pháp, Capri cho rằng Mỹ sẽ gây áp lực lên các chính phủ nước ngoài trong đàm phán thương mại để tăng cường thực thi pháp luật tại điểm xuất hàng.
Matthew Galeotti, lãnh đạo Bộ phận Hình sự của Bộ Tư pháp Mỹ, tuần trước đã ban hành hướng dẫn mới, ưu tiên điều tra và truy tố gian lận thương mại và hải quan, đặc biệt là né thuế.
Ông Trump tuyên bố chính phủ liên bang thu 2 tỷ USD mỗi ngày từ thuế quan, nhưng con số chính thức cho thấy tổng thuế thu được trong tháng 4/2025 đạt kỷ lục 16,3 tỷ USD, theo Bộ Tài chính Mỹ.
Người phát ngôn CBP cho biết việc thực thi thuế được thực hiện qua “kết hợp quyền hạn pháp lý, hệ thống tiên tiến và quy trình vận hành để đảm bảo thu đúng thuế.”
Bảo Bình (Theo CNBC)
