Hướng tới nền tài chính hiện đại, minh bạch
Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân được Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành vào ngày 4/5/2025, trong đó có nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện chính sách thuế.
Ngay sau đó, Bộ Tài chính đã chủ động xây dựng và trình Chính phủ để trình Quốc hội thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Đáng chú ý, một số chính sách thuế mới lần đầu được đề xuất áp dụng tại Việt Nam nêu rõ trong Nghị quyết 198 đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới trong cách tiếp cận, nhằm tạo hành lang pháp lý hiệu quả, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn nữa.
Ông Trương Bá Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) cho biết, cải cách thuế đang được triển khai một cách đồng bộ và toàn diện trên toàn hệ thống.
Đến nay, Bộ Tài chính đã trình hoặc đã được Quốc hội thông qua một loạt luật thuế quan trọng, gồm: Luật Thuế giá trị gia tăng (đã được thông qua tháng 11/2024); Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (dự kiến thông qua tháng 6/2025); Sửa đổi, bổ sung Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu trong khuôn khổ luật đa ngành "1 luật sửa 7 luật" (dự kiến thông qua tháng 6/2025); Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế (đã trình vào chương trình xây dựng Luật năm 2025 của Quốc hội).
Ông Trương Bá Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính).
Ông Tuấn cho biết, những bước đi này nhằm hướng tới một hệ thống thuế có thể huy động nguồn lực hợp lý cho ngân sách, đảm bảo thu đúng, thu đủ, đồng thời hỗ trợ tích cực cho an sinh xã hội, giảm nghèo và phát triển khu vực tư nhân.
Đáng chú ý, việc cải cách chính sách thuế được triển khai đồng bộ trên nhiều khía cạnh. Trước hết, cơ sở thuế được mở rộng một cách hợp lý. Bộ Tài chính tiến hành rà soát các khoản thu nhập, hàng hóa, dịch vụ chịu và không chịu thuế. Đồng thời, mở rộng đối tượng chịu thuế thu nhập đặc biệt như nước giải khát có đường vượt ngưỡng, cũng như thu hẹp nhóm hàng hóa được áp thuế suất VAT ưu đãi 5%.
"Yêu cầu then chốt là đảm bảo nguyên tắc đối xử công bằng, không phân biệt giữa các thành phần kinh tế, kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước. Chính sách thuế sẽ được điều chỉnh để thúc đẩy kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế", ông Tuấn nói.
Đặc biệt, chính sách thuế đang hướng mạnh vào hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ – lực lượng đông đảo trong khu vực kinh tế tư nhân.
Việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho nhóm doanh nghiệp nhỏ, miễn giảm một số khoản thu nhập đặc thù như trái phiếu xanh, tín chỉ phát thải là minh chứng rõ nét cho quyết tâm này.
Không dừng lại ở việc sửa đổi từng sắc thuế đơn lẻ, ông Tuấn cho biết, Bộ Tài chính đang hướng tới xây dựng một hệ thống thuế bao quát toàn bộ các nguồn thu. Trọng tâm là tăng tỉ trọng thu nội địa, cân đối hợp lý giữa thuế gián thu và trực thu, đồng thời phát huy hiệu quả các loại thuế tài sản, tài nguyên và môi trường.
Mặt khác, chính sách thuế phải đảm bảo tính trung lập, hạn chế lồng ghép chính sách xã hội vào các sắc thuế nhằm tránh méo mó thị trường.
Xóa bỏ thuế khoán - bước chuyển căn bản
Một trong những chính sách thuế được nêu trong Nghị quyết 68 là xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026. Thể chế hóa Nghị quyết 68, tại Nghị quyết 198 được Quốc hội thông qua tại đợt 1 của Kỳ họp thứ 9, từ ngày 1/1/2026, phương pháp thuế khoán đã bị bãi bỏ. Khi đó, hộ kinh doanh bắt buộc phải nộp thuế theo phương pháp kê khai doanh thu thực tế.
Trao đổi về nội dung này, ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, việc xóa bỏ thuế khoán có ý nghĩa then chốt trong việc cải cách quản lý thuế và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân.
Theo đó, thay đổi này giúp nâng cao tính minh bạch và công bằng trong thu thuế. Khi chuyển từ khoán sang tự kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, cơ quan thuế có thể nắm bắt chính xác hơn năng lực kinh doanh của từng hộ, đồng thời bảo đảm nguyên tắc "tự khai - tự nộp - tự chịu trách nhiệm".
"Điều này thúc đẩy tinh thần trách nhiệm của người nộp thuế, giúp họ thấy nghĩa vụ thuế là phần đóng góp cho cộng đồng, đất nước", ông Sơn nói.
Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính).
Việc xóa bỏ thuế khoán cũng đồng thời là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa quản lý thuế. Nhờ áp dụng công nghệ số, phần mềm kê khai điện tử và hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, ngành thuế có thể giám sát doanh thu và nghĩa vụ thuế của từng hộ kinh doanh một cách hiệu quả, giảm thiểu gian lận và tạo môi trường cạnh tranh công bằng.
Ngoài ra, chính sách này còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi các hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Việc yêu cầu ghi chép sổ sách kế toán và sử dụng hóa đơn điện tử giúp người kinh doanh làm quen với quản trị tài chính, đáp ứng các yêu cầu cơ bản để phát triển bền vững hơn trong tương lai.
Xóa thuế khoán giúp Việt Nam tiến gần hơn đến các chuẩn mực quản lý thuế hiện đại của thế giới. Đây là bước đi nằm trong lộ trình cải cách thể chế thuế quốc gia, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính.
Để hỗ trợ người dân trong quá trình chuyển đổi, ông Sơn cho biết Bộ Tài chính đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như đơn giản hóa sổ sách kế toán, cung cấp phần mềm kế toán và hóa đơn điện tử miễn phí, xây dựng hệ thống khai thuế điện tử tự động và tăng cường giám sát tuân thủ thông minh dựa trên dữ liệu số hóa.
"Ngành thuế đang tích cực số hóa và kết nối dữ liệu với các bộ ngành, ngân hàng, cơ quan thị trường. Từ dữ liệu hóa đơn, dòng tiền, thu nhập thực tế, cơ quan thuế có thể phát hiện nhanh các dấu hiệu rủi ro, trốn thuế, ngược lại, hộ nào tuân thủ tốt sẽ được ưu tiên hỗ trợ", ông Sơn nêu rõ.
