Sáng 20/5, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Cắt giảm nhiều thủ tục mua nhà ở xã hội
Thay mặt Chính phủ, trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Đảng và Nhà nước quan tâm và xác định việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chính phủ đã có đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030". Song, từ năm 2021 đến nay, số lượng căn hộ hoàn thành là 66.755 căn, đạt khoảng 15,6% mục tiêu của đề án đến năm 2025.
Bên cạnh chỉ ra những vướng mắc, khó khăn trong thủ tục quy hoạch, đầu tư, đấu thầu, nguồn lực… để thực hiện dự án nhà ở xã hội, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết thực tế hiện nay, nhiều người lao động trong khu công nghiệp không có khả năng mua nhà ở xã hội, không đủ tiền để thuê các căn hộ chung cư thương mại với giá cao…
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày tờ trình (Ảnh: Media Quốc hội).
Hơn nữa, trong bối cảnh thực hiện công tác sắp xếp, sáp nhập các tỉnh, thành, tổ chức chính quyền hai cấp, nhiều cán bộ, công chức, viên chức, người lao động phải đi xa nơi ở để làm việc. Do đó, cần có chính sách để tạo điều kiện cho họ có chỗ ở.
Song, hiện nay, pháp luật chưa cho phép cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của mình ở.
Do đó, để giải quyết nhu cầu chỗ ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, cần thiết có chính sách cho phép doanh nghiệp, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập được thuê nhà ở xã hội để cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của mình ở, yên tâm làm việc.
Dự thảo Nghị quyết gồm 14 điều, đáng chú ý, bổ sung đối tượng có địa điểm làm việc cách xa nơi có nhà thuộc sở hữu của mình, được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.
Theo đó, điều kiện để được mua, thuê mua nhà ở xã hội gần địa điểm làm việc là: Chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình.
Trường hợp có nhà thuộc sở hữu của mình thì khoảng cách ngắn nhất từ nhà thuộc sở hữu đến địa điểm làm việc phải từ 30 km trở lên.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết đề xuất doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập được thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của mình ở.
Doanh nghiệp sản xuất trong khu công nghiệp được thuê nhà lưu trú công nhân cho người lao động của mình ở…
Hiện nay, người lao động trong khu công nghiệp không có khả năng mua nhà ở xã hội, không đủ tiền để thuê các căn hộ chung cư thương mại với giá cao (Ảnh: Hữu Thắng).
Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi. Trường hợp công trình nhà ở xã hội thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được đề xuất áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố thì được miễn giấy phép xây dựng.
Đối với các gói thầu thuộc dự án xây dựng nhà ở xã hội, công trình nhà ở xã hội bằng nguồn vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn, vốn của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn.
Theo cơ quan soạn thảo, việc bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi của cơ quan chuyên môn về xây dựng thực hiện, giúp cắt giảm được từ 15 - 35 ngày so với quy định hiện hành (100%).
Đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn, nếu thực hiện chỉ định thầu rút gọn thì chỉ mất khoảng 15 ngày và cắt giảm được từ 45 - 105 ngày so với quy định hiện hành (75-90%).
Ngoài ra, đối với quy định không thực hiện cấp giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình sẽ thực hiện cắt giảm được 20 -30 ngày so với quy định hiện hành (100%).
Nhiều giải pháp đột phá, thông thoáng
Ở góc độ thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết Uỷ ban tán thành việc cần ban hành Nghị quyết.
Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, các chính sách được đề nghị trong dự thảo Nghị quyết đều là những chính sách mới, lớn, có tác động sâu rộng đến nguồn lực nhà nước, quyền, nghĩa vụ của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.
Nhiều giải pháp đột phá rất thông thoáng để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Đồng thời, có cơ chế, chính sách ưu đãi về nhà ở xã hội để góp phần nâng cao phúc lợi xã hội toàn dân, trong đó có cán bộ, công chức, viên chức, người lao động là đối tượng chịu sự tác động của việc sáp nhập các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).
Tuy nhiên, Uỷ ban đề nghị rà soát, làm rõ quy định về thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia; về chính sách giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu.
Một số ý kiến đề nghị thận trọng về việc Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư trong trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất vì đây là nội dung có tác động lớn đến nguồn lực nhà nước nhưng chưa có đánh giá tác động chính sách kỹ lưỡng, chưa được báo cáo và có sự chấp thuận của cấp có thẩm quyền.
Cũng theo ông Tùng, dự thảo Nghị quyết chưa xác định rõ thời điểm thực hiện việc hoàn trả nên có thể dẫn đến tùy nghi trong thực hiện, có nguy cơ gây ra sơ hở, thất thoát, tiêu cực.
